Site icon The Aizawl Post

A GUIDE TO SMART FARMING – PART 7

By RK Dawla

1. Vawiin 20th. Feb. 2023 hi kan Mizoram-in state puitling a nih atanga kum 36-na chiah a ni a. A ni (days) zawng chuan, ni 13,149-a upa State kan ni mêk a nih chu. Rual û zawkte, State kan nih tirha nikhua hre phate chuan, heng kum 36 chhunga thil a danglam nasat chhoh tâk dan hi an mitthla uar uar thei ngei ang.
2. Census data kan en chuan, 1971 khan Mizoramah mihring 332,390 awmin, a hnu kum 10 (State kan nih hma deuh), 1981-ah chuan 493,757 zet kan awm ta a. Kum 10 chhunga punna hi mihring 161,367 zet niin, chhiarpui hmasa aia kan punna chu 48.55% zet a ni hem mai a! Tichuan, vawiin thlengin kan pung chho zel a. Mihring pung zelin leilung leh ramngaw awm tha hle hle lai kan tihchhiat pawh nasa takin a pung chho hle ta a. State puitling kan nih tantirh lai vel hi chuan inbiakpawhna lam pawh Morse code, Radio leh Postal dept a ni deuh mai a. Kum 35 a liam leh meuh chuan, 4-lane kawngpui ruhrel hmu tanin, 5G internet rim kan nam thut thut ta. Mipui nawlpui khawsak phung tinrêng mai hi nasa takin a danglam a, hmasawnna sang tam tak kan neih rualin, hnungtawlhna chin pawh sawi tur a awm viau àwm e.
3. 1987 velah kha chuan mipui nawlpui eizawnna kha Tlangram lo neih ngar ngar kha a ni a. Sawrkar hna a la tam lova, mipui tlem leh inkalpawhna tha lo vangin sumdawnna pawh chuti lutuk chuan buaipui a la ni lova. Electric bill aia Petromax lal hun lai kha a ni bawk. Thawmhnaw, ei leh in, in leh lo, khawsak phung, khawl chi hrang hrang leh hmanraw tinrênga hma kan sâwn a, kan danglam tawh laia danglam leh hmasawn ve mang miah lo langsar tak chu KUM KHAT ATÂNA LO NEIH (Shifting cultivation) hi a ni. Thingtlang mai ni lo, khawpui chawmtu khawper-ah pawh, he system hi a la lâr hle a. Lei a dâk tawh avangin Vai leitha nên tangkawpin rairuang hmun mai mai pawh kan vât che reu mêk zel a, kan khu luih luih kum tin a. Kan titi tuizawngte lah chu Contract thawh hlawkzia te, Compensation sekibuhchhuak te ni daihin, Khehpuam leh Chiahpuam hri lêng kha Covid-19 hriin a rawn phiarzawm titih bawk a.
4. Vawiinah hian kan dinhmun hi ngaihtuah takzet a ngai tawh niin a lang. State dangte nêna inkhaikhin kher lova, keimahni hun kal ta nêna inkhaikhin pawhin hmsawnna mawng pawp lai, tuan fûm bik lai chu kan nei chiang khawp mai. Chutih laiin, Central-in min chawmna kan budget chu khamkhawp lovin, kan pûk belh zel a, vawiinah chuan leiba ngah tak State kan lo ni ta. Leibat hrim hrim hi a zahthlâk loh va. Mahsela, rulh theihna potential nei mumal lo tih hriat reng renga bat belh zel kan ngai lai tak hi a runthlâk lai tak chu a ni.
5. Thil pawimawh pakhat chu mipui tam zawk ngial, kuthnathawktuten ngaihsak an hlawh mumal lova, hmasawnna ngelnghet an nei hlei thei lova, chu chuan State retheiah min siam reng mêk a ni. Kan budget atanga 78% zet, sawrkar mi leh sa, mi tlêm tê-te tân a kal thla tin kum tin zel a. An hlawh lah dan pangngaiin a pung a, an nawr pung zel bawk a. Hei mai ni lo hian, mi hausate chuan ram zau tak tak neiin, an lei belh zel a. An retheih luat vanga an ram hralh lo thei lo thingtlang mite chan hian Maian chan pawh a tluk pha lo thuaiin a rinawm.
6. Kan ramah hian Smart farmer tam tak lo chhuak a, State intodelh kan nih theih nan, Political environment tha kan va mamawh tawh tak êm! Thawkrimte aia Party Worker zak thei lo apiang an dingchhuak zung zung nia hriatna hri hi mipui zingah a lêng reng a nih chuan, kuthnathawktute rilru hi a piangsual kumhlun mai ang tih hlauhawm tak a ni. Mahni hma ringawt sial lovin, midangte hmakhua, kan ram hmakhua thlir pha, sawrkar lo chhuak tawh se tih hi farmer tam berte innghahna a ni mêk ta niin a lang e.

Exit mobile version