A LAIAH ISUA

By Reuben Lalnunthara Hnamte
Hun hnuhnungah kan ding mek tih hi thuhriltu tam takin an aupui a ni a. Khawvel awm dan han chhut pawh hian kan Bible-a hun hnuhnunga thil lo thleng tur a sawite nen pawh a inmil viau mai. Setana pawh hian inthup tit tet a tum tawh lo emaw tih mai tur hian sualna hi a huangtau sawt ta em em mai a. Khawvel ramdanga sualna kan ral hriat thin te kha kan ramah ngei pawh a taka hmuh tur leh hriat tur a awm ve ta fo mai. Mite thlir dan leh ngaihdan lam ngaihpawimawh lohna a nasa sawt a, thalai tam tak chuan sap ho tih angin ‘ ka nun a ni a, ka thu thu a ni’ (Its my life) tih chu an seng lut ta mek a. India ram chhungah ngei pawh Trangender leh LGBTQ kan tih te chu an huangtau sawtin, aw an nei lian ta hle mai. Kan ramah ngei pawh hian Transgender ( Mahni nihna lova inlet, Hmeichhia or mipa) kan awm tawh em chu ka sawi chiang ngam lo va; kan awm lo a nih pawhin rei lo teah chuan kan awm thuai a rinawm. LGBTQ erawh an tam sawtin, an huangtau sawt hle.
Mahni nawmsakna tur leh ropuina turah chuan zah kan nei tawh lo va, pawisak lah kan nei lo sawt hle bawk. Pathian meuh pawh kan pawisa lo sawt hle, Kristian rama thleng lo tur leh awm lo tura ngaih hi a thleng tamin kan hmu chamchi ta mai. Kan ramah eirukna kan buaipui mup mup a, ram leh inhmun kan inchuh luai luai bawk. He Kristian tamna ramah si hian a laiah Isua hi a va tel lo sawt em! Kristian ram intihna ramah siah hian a laiah Isua dah ngam lo hian a sirah kan awm tir vel ta mai mai a ni lo maw? A langa mawia Pathian hming lama, thiltihpui nikhuaa a hming chauha hunserh hmante hi ngaiah kan nei mai mai ta a ni mai lo maw? Chhungkuaah pawh alaiah Isua kan dah ngam loh chinah chuan chhungkaw kehchhia leh buaina a thleng thin. Chutiang bawkin khawtlang hruaina leh ram hruainaah pawh a laiah Isua kan dah ngam lohna chinah zel hian ram rorelna a buai thin a ni.
Lal Isua’n “ Kaisara thilte chu kaisara hnenah pe ula; Pathian thil chu Pathian hnenah pe rawh u” a tih kha, Juda ho tan chauha a sawi a ni lo va; kan tan pawh a ni. Tunah hi chuan Kaisara thil leh Pathian thil hi kan chawhpawlh nasa ta lutuk a; ram hmasawnna kawngah te kohhran thleng pawhin a nih tur angin a ni thei lo a ni. Harhna pawh a lo thleng thin a, nimahsela, rei a daih thei tawh lo. Kaisara thil hi kan paih duh miau loh avangin kan ram chu Setana hian min zuam ta hle mai. Kan naupangte, thalaite ruihhlo leh sex lamah nasa takin an tlan a. HIV leh ruihhlovin nasa takin min chim buai mek a; natna leh thihna a pung nasa a, ni tinin hmeichhia aiin mipa thi kan pung zel bawk. Hetiang em em a natna leh thihna tam hi khawvela hmun dangah hian a ram mipui tam lam (population) thlir hian an awm ve ang em le? Ngaihtuah tham tak a ni.
Tunlaiah America leh khawvel hmundang, khawthlang ramah pawh thalaite zingah harhna a thleng mek a. |halai tam takin Isua Lal leh chhandamtua pawmin Baptisma an chang a. Sualna nasa taka a pun nasat rualin Pathian thlarauvin hna a thawk nasa bawk. Lal Isua’n “Nawhchizuar leh mi sual te’n vanram an kalkhalh dawn che u” a tih hun kha a lo thleng ta em ni ang tih mai tur a ni ta. America leh khawthlang lam hmun tam takah sualna a pun nasatzia leh Pathian tluksanna nasatzia kan hria a, keini ram chu fel zawk hle te pawhin kan inhria a ni.
Nimahsela, tunah zawng thil a inthlakthleng ta em ni ang tih mai tur a ni ta. Kan ram Kristian ram hiala inchhal ngamah hian thlarau thianghlim hian hna a thawk hleithei ta lo em ni ang tih hial tur a ni. Kohhran a lian tulh tulh a, biak in a tha telh telh a, sum a ngah telh telh bawk a. Nimahse, thlarau lama harhna a thlen loh bakah, tluksanna a nasa ta em em mai a, ruihhlo, HIV, sex hmansualna, natna, thihna, eiruknain min tuam ta mek a ni.
Chutih rualin thalai thenkhat leh nu leh pa pawh Pathian tiha duhtu leh autu engemaw zat an la awm avangin Lalpa hian zah a ngai a ni. Ni tin tawngtaina tlang (Prayer Mountain) ah hian Lalpa au turin mi an kal reng a. Pathian duhtu leh mamawhtu te’n Lalpa auvin, chawngheiin an tawngtaiin, intuaitharna neiin, thalai leh a pawl angtea kal tawk an awm reng. Heng miten thingthia, tih tak zeta kan ram tan te Lalpa an auh avangin kan ram hi chhiatrup theihna lakah Lalpan a la hum hram hram a ni tih mai tur a ni. Pathian hnathawh ropui tak lo thleng thin hi tawngtai reng thin mi tu emaw lo awm nen chhuidawn theih a ni thin tiin DL Moody khan a lo sawi a ni. Heng tihtakzeta Lalpa autu awm rengte avang hian kan ramah pawh harhna ropui tak a lo thleng leh ngei turah i beisei ang.
Kan hma lawkah inthlanpui kan hmachhawn leh dawn a, tu te party pawh chak se la, kan innghahna leh kan ram rorelnaah hian a laiah Isua dah ngamtu ram hruaitu hi kan mamawh a ni. Khawvel hruaitu ropui, khawvelin a theihnghilh theih tawh loh tur America President ni tawh Abraham Lincolna khan “Asiamtu zah em em, Bible chhiar thlahthlam ngai lo, Pathian thutiama rinna nghat tlat mi leh Pathian awmpuina dil rengtu chu kristian dik tak a ni awm e” a lo ti a. Hetianga Pathian tih mi hi kan ram hian hruaituah a mamawh chu a ni a, tihtakzeta Pathian hmaa thingthi thin mi, a laiah Isua dintir ngamtu hruaitu hi kan ram hian nei mawlh teh se.
Latin thufing chuan “ Finna rahka hmasa ber chu thil dik lo hriat hi a ni,” a lo ti a. Thil dik lo hi hriat a, kan dik lo a ni tih pawm ngama siamthat dan zawn hi hmasawnna rahbi pawimawh a ni. Chutiang mi ram hruaitu tha chu kan mamawh a, mipuite hian kan thlang chhuak ngei turah ngai ang.