Site icon The Aizawl Post

A term thumna chelh turin China-in Xi Jinping thlang chhuak leh ta

China leader Xi Jinping chu an parliament chuan a term-thumna atana president dinhmun chelh leh turin an thlang leh ta.
Thuneihna a sawhngheh zelah kum 69-a upa Xi Jinping chu China hruaitu kum tam tak chhunga thiltithei ber pawlah a hlangkai zui ta a ni.
Chinese system of governance ah chuan president nihna chu a hming lek a ni thung a. Xi hi General Secretary of the Communist Party leh Chairman of the Central Military Commission (CMC) a ni bawk a.
President term thumna a chelh leh dawn tih hi chu chiangsaa ngaih niin tu nge premier tharaha ruat ang a, minister thar tur a ruat tur te chuan ngaihven a hlawh zual zawk a ni.
China a thuneitu sang ber ber tur te chu Xi laka rinawm hlir an nih rin niin chung zingah chuan Li Qiang chu Xi chuan premier ah a ruat rin a ni bawk.
Xi chuan nasa taka zero-Covid policy mipui tena an lantir chu a sorkar chuan a thlauhthlak zel thu a sawi bawk.
Tun kara neih chhunzawm National People’s Congress leh Chinese People’s Political Consultative Conference (CPPCC) te Two Session tih chu khawvelin a ngaihven hle a, China kal zel dan tur hriltu tura ngaih a ni.
China-ah hian Mao Zedong khan hotu lawk ber nihna chu term hnih bak chelh theihloh turin a dah a, hei hi kum 2018 khan Xi chuan a thiat a, Chairman Mao hnulamah Xi Jinping aia China a thiltithei dang an awm lo mek a ni.

Xi Jinping
Kum 2012-a Xi Jinping-an thuneihna a chan tan khan China history a Communist Party leader liberal ber a ni ang tih an ngaihtuah pha lo, a hma zawngin langsar vur a ni ngai hek lo.
Kum 10 a ral meuh chuan amah an lo hrechiang lo hle tia sawi ni tawhin Mao Zedong hnua China leader thiltithei ber niin a insawhnghet charh charh tawh hle.
Xi hian a thil tum tihlawhtling turin a che na hle a, lungawilohna teithei bau lo niin modern China nunphung tin mai chu thunun tum tia sawi pawh a ni.
Celebrity singer pasal tia hriatlar atangin politics lama a charisma neih te avangin Mao a hunlai hnua China in hruaitu atchilh rawn a neih leh hmasak ber tia sawi a ni bawk.
A naupan lai atang tawhin communist party chawm bawk leh hawp bawka seilian an tih ang niin, mahse, tu nge a nih chiahah erawh an hrefiah lo hle an ti thung.
“Xi Jinping hian thuneihna hrim hrim atchilh bur a ni lo” tiin Alfred L. Chan, Xi’s life tih lehhabu ziaktu chuan a sawi a. “Thuneihna hi a vision tihhlawhtlinna hmanrua atana duh mai chauh a ni” tiin a sawi.
Autobiographer dang Adrian Geiges pawhin Xi chuan international media tena investigation an neihah an chhungkua hausakna a turu hle an tih hnuah pawh mimal taka intihropui thlang chi a ni lo a ti a, “chung chu a rilrua lian ber a ni lo” tiin Geiges chuan a sawi a.
“China kal zel turah hmathlir a nei a, China chu khawvel ram thiltithei ber ni turin a duh a ni” tiin a sawi.
Chu hmathlir an sawi chu Xi chuan ‘Chinese Dream’ emaw ‘China ram insiamtharlehna’ tiin a sawi a, chuta pawimawh ber chu Communist Party (CCP) a ni.
“Xi hi rin bur nei chi a ni a. XI tan chuan Pathian chu Communist Party a ni” tiin Kerry, Brown, “Xi: A Study in Power” tih lehkhabu ziaktu chuan a sawi a.
“Khawvelin a tihsual lian ber chu XI a rinna lak thutak sak loh hi a ni,” tiin a sawi bawk.
XI Jinping hi party elite member ‘princeling’ anga seilian a ni chngin CCP bur a ni nghal ngawt miah lo thung.
A pa Xi Zhongxun chu revolutionary hero niin vice premier ni hial a ni a, “a chhungte lakah thununna khauh taka kalpui thin niin a chang chuan mihring lo lutuk tih hial a ni,” tiin Xi a pa autobiographer Joseph Torigian chuan a sawi.
Mahse Mao Zedong chuan Xi Zhongxun chu party dan kalha che tiin Cultural Revolution laiin lung inah khung a ni a, “Xi Jinping chhungkua chu an thlabar takzet” tiin Chan chuan a sawi bawk.
A pa ropuina chu zankhat thil thuah a chhe vek a, an chhungkua an inthen hrang nghal a. Xi Jinping farnu pakhat chu diriamna an tawh nasat em avangin a intihhlumphah hial tia sawi a ni bawk.
Xi ngei pawh a classmate tena an ensanin a awm tiin political scientists David Shambaugh chuan a sawi a, chu chuan Xi chu ‘naupang te a nih lai atangin emotional leh psychological tak pawha inla hrangin autonomy a nei riau a ni’ a ti.
Kum 15 mi lek a nihin Xi chu central China-a thingtlangah tirhchhuah niin chutah chuan hnathawka chhawra awmin pukah te a riak mai thin.
“Kan hnathawh nasat dan khan min barakhaih zawk” tiin a hnuah Xi chuan a sawi a. Chumai bakah ‘struggle session’ ah te teltirin chutah chuan amah hringtu pa ngei pawh hnawl tirin a awm a ni.
“I hrethiam lo a nih pawhin, tihluihnaa hriatthiam tirin i awm tho” tiin ‘struggle session’ chungchang chu a hnu daihah Washington Post reporter hnenah kum 1992 khan a sawi a.
“A siam puitling hma thung che a ni” tiin Xi chuan a sawi bawk a. Biographer Chan chuan a tleirawl laia a thil tawn chuan Xi chu a ‘tichhel’ tiin a sawi bawk a.
“Engkim a tlachham a. Harsatna engkim theihtawpa a hmachhawn a ngai a. Thuneihna a ngaihdan pawh dangin hei vang hian law-based governance a thlang zawk zel,” tiin sawi bawk.
Vawiin niah erawhXi an tleirawl laia zan riah nana a hman thin puk chu tourist te tlawh hmunpui a ni tawh thung. A chen thinna puk bulah hian tualchhung mi pakhat chuan Xi lem rim taka hna a thawh chawlh laia lehkhabu a chhiarlai a ziak a, khang hun lai pawh khan ‘mi satliah a ni lo’ a nihzia pholan tumna nia ngaih a ni.
Mahse, Xi zinkawng chu tluang purh purh lo tak niin a tirah phei chuan ngaihsak a hlawh lo hle. CCP member nih a dilna chu tum tam hnawlsak a ni a, hnawl a nihna chhan ber pawh an chhungkua history vang niin mahse a tawpah chuan pawmsak a ni tho thung.
Kum 1974 khan village party boss niin bul a tan a, kum 1999 khan coastal Fujian province governor-ah a inhlangkai chho va, kum 2002 khan Zhejiang province party chief a ni a, kum 2007 khan Shangai khawpui party chief a ni leh zui a ni.
“Awmze nei fel taka hnathawk mi a ni a, a hniam ber thingtlang khua atanga tanin chutah prefecture ah chutiang zelin a inla lawnin a kai chho a ni” tiin biographer Geiges chuan a sawi a. “A finna em em chu langsar takin a awm duh ngai miah lo,” tiin a sawi bawk.
Xi hringtu pa chu kum 1970 chhova Mao thih hnuah chhuah zalenin a awm a, chu chuan a fapa dinhmun chu nasa takin a siam that phah bawk a.
A nupui hmasa a then hnuah Xi chuan superstar soprano Peng Liyuan chu kum 1987 khan nupuiah neiin chutihlai chuan Xi Jinping letin a nupui chu a lar zawk bawk.
Chung hun lai pawh chuan hruaitu ropui tak a la ni ang tih hriat ngaihna a awm chuang lo, a awm lohzia chu kum 1985-a United States trip an neiha an thlenna nuin a sawifiah hle.
“Ka ina ka mikhual ngei chu China president a la ni ang tih tumahin rin ngaihna an hre lovang” tiin Xi thlenna Eleanor Dvorchak chuan a hnu daihah New Yorker magazine hnenah a sawi.
CCP high-ranking official ni thin Cai Xia, tuna United States a awma tlanchia chuan Xi chuan ‘inferiority complex’ a nei a ti thung a, CCP leader dang te aiin zirna lamah a hniam fe tih a inhriatna chuan mahni insitna a pe nasa a ti thung a.
Hei vang tak hian ‘vun chhah, luhlul leh dictatorial’ takin a awm phah tiin Cai Xia chuan a sawi ve thung.
Mahse, XI chuan ‘revolution fa hrin’ angah a inngai reng thung tiin Chan chuan a sawi ve thung a. Kum 2007 khan party thuneitu sang ber Politburo Standing Committee atana hlankai a ni a.
A hnu kum ngaah Hu Jintao chu thlak zuiin Xi administrative record-ah leader a nih hnua a thil lo tih tawh te hliahtu a awm lo hle.
Civil society movement tudai tawh a ni a, indpeendent media leh academic freedom pawh rapbet tawh, northwest Xinjiang region a human rights bawhchhiat nasa tia sawi pawh kalpui tawhtu a ni a, a hmaa hruaitu dang zawng te aia foreign policy khauh zawk kalpuitu a ni bawk.
Scholar te chuan theihtawpin Xi a thuziak tawh leh thusawi tawh te atangin amah hriatfiah an tum a. “Communist Party in thupui bera a ngaih China chu ram ropuia hlankai leh tum chu Xi a thusawi chhinchhiah chinah fiah takin tarlan a ni,” tiin Brown chuan a ziak a.
Xi chuan nationalism chu thupuiah neiin party chu mipui nawlpuiah tuh zui zel a tum bawk a, chutihrual chuan thuneihna a neih a sawhngheh zual zel chuan tlukchhiat hun a neih hlauhna a nei an ti bawk.
“Soviet Union leh socialism eastern Europe a tluchhia khan a barakhaih” tia sawiin Geiges chuan, Xi chuan kha thil thleng kha political lama inhawnzaunain a hrinah a ngai tiin a sawi bawk.
“Chuvang tak chuan China-ah chuan inhawn ve loh tur a ti a, chuvang chuan a nia Communist Party-ah hruaitu pakhat chak tak awm se a duhna chu ni reng ni,” tiin a sawi bawk.

Exit mobile version