AN CHHEP SUAL VE ZEUH ZEUH |HIN EM AW?

By RE Ralte
Hla ropui tak tak phuah thei an rawn chhuak reng mai hi Mizo Kristiante vanneihna hlu tak a ni a. Fakna hla Mizo irawm ngeia phuah tam tak phei hi chu Saptawnga lehlina khawvel puma sak lar phu tak takte pawh an niin ka hre thin. |hangthar mithiam an rawn chhuak zel ang a, chutiang thilte pawh chu a la thleng turah ngai ila. Mahse tuna ka sawi tum tak erawh hi chu chutiang lo lam deuh. Kan hla phuahtuten rilru dik taka an phuah ngei nia ka hriat ve tho, mahse a thuin a kawh fuh lo tak a awm thin te hi a ni a. |henkhatte phei chu kan rilrua tuh ngheh tur chuan a pawi hial em aw, tih theih a ni. Hla thute hi a ngial a ngan lak vak vak tur an ni lem lo tih hre reng thovin ti ti hmanrua atan han hmang chhin ta ila:
Hla 1-na: “Ka Pathian ni awm reng i ni si”
He hla hi sak a nuam phian a, mahse a hlain a uar lai ber ‘Ka Pathian ni awm reng i ni si’ tih lai sak hi ka tim tlat thin. Mi tam tak chuan a dik lohna lai an hmu miah lovang, mahse chu chu pawi ka tihna lai tak a ni lawi si. Pathian kan hmuhna tarmit kan thlak a tul tawh em ni zawk ang? Pathian hi kan Pathian a nih awmna lai eng nge ni ta ang le? Kan inhmehna riau-na ruam chu khawi nge ni le? Ani chu Thianghlim a ni a keini lah bawlhhlawh mai kan ni si a. Thim leh engin eng nge inzawmna a neih ang aw? Kan Pathian ni awm tak a nih chuan kan inhmeh tihna a ni dawn sia. Chumi lehlam chiah chu kan ni zawk lo maw? ‘Ka Pathian ni awm lo tak i ni si” ti ta ila a dik mah zawk mai thei. |henkhat chuan, ‘Mi sual chhandam thin Pathian kha a ni tlat a, keini sual tlu tawh chhanchhuah ngaite chhan chhuak thin a nih avangin kan Pathian ni awm reng a lo ni ta alawm’ ti pawl pawh an awm ang. A hlain a sawi tum tak pawh a ni awm e. Mahse chu pawh chu dik theiin a lang chuang lo. Chhandamna chu misual chanvo niin, ‘Mi sual hi chhandam zel tur an ni’ tih dan hi awm sela chuan mi sual ber leh chutiang chhandam thei Pathian chu an inhmeh ngawt ang. Pathian chu misualte Pathian ni awm reng pawh a ni ang. Mahse, Pathian Lehkhabu chuan, ‘Sual man chu thihna’ a ti mai zawk a ni si a. Mi sual chhandama kan awm hi phu reng reng loh malsawmna a ni a. Thil ni awm tak lo thleng ta a ni lem lo. Pathian khawngaihna avang chauha lo thleng a ni. Kan Pathian ni awm lo tak zawk hi Kan Pathian nih a rawn duh ta a ni zawk a. Kan inhmeh hlawl lo va, ‘in-Pathian’ awm lo tak zawk kan ni. Kan rilruah inhmeh riauva inhriatna a intuh tawh a nih chuan ‘Mi sual hian chhandam kan phu, chhandam nih hi kan chanvo pangngai a ni’ kan tihna a ni thei hial ang.
Hla 2-na: “Buaipui tham Isua”
He hla pawh hi hla tha tak leh sak hlawh tak a ni a. A tha zawngin mi tam tak a kaihruai ngei a ni tih rin theih a ni. Lal Isua hi kan nunin a buaipui ‘tham’ a ni a, kan buaipui lo lutuk hi a pawi zawk a ni, a tih tumna a ni ngei ang. Tin, han buaipui tak tak ila a tha ‘tham’ a ni, a tihna pawh a ni theiin ka ring. Chumi thu chu ka pawm viau rualin duhthawhna ka nei leh tlat pek a! Chu chu ‘tham’ tih lai tak hi a ni. ‘Buaipui tham Isua’ han tih chuan Isua aia thil ropui a la awm ang deuha ngaih theih a ni tlatin a lang. ‘Buaipui tlak leh buaipui tur thil tam tak awm zingah Isua pawh hi buaipui tham a ni ve e,’ tihna a ang a ni. Miin ‘Ka teak huan hi chu buaipui tham a ni’, a ti emaw ‘Kan dawr hi buaipui tham a ni a, chang dang kan kan hman lo,’ a ti emaw a nih chuan an dawr emaw, huan emaw kha a tha tawk viau a, a hlu tham a ni tihna a ni a, mahse kha aia thil hlu chu a la awm a ni tih a kawk bawk a. Chu lai tak chu min titim thin chu a ni a. Isua chu kan buaipui tur ber, a aia hlu reng reng awm thei lo, kan nun pumpuiin a buaipui tur leh chang dang kan san hleihtheih loh khawpa hlu a ni zawk lawm ni? Lehkhathiam chu a hlu hle a buaipui tham a nih kan chiang, sum leh pai pawh a hlu a kan buaipui tham a ni, mi hriat hlawh leh larte pawh buaipui tham tak an ni zel, mahse chutiang thil aia lian a la awm thin. Isua Krista erawh chu buaipui tham ni naran mai mai lovin kan hringnun pumpuiin a buaipui tur, dam chhung pawha a buaipui sen loh tur a ni zawk.
Hla 3-na: “Ka inchhuang thin Pathian fa ka nih hi”
Tunlai hnaiah hian he hla hi a lar hle. A sa lartuin a thiam a, a hla thu a ropui a, a thluk pawh a mawi em avang hian kan rilru leh thinlung pawh a hneh hlawm a nih hi. Mahse he hla tlar lo awm tlat hian ka rilru a dek leh zawk thin a. ‘Ka inchhuang thin Pathian fa ka nih hi’ tia dahtu rilru hi eng tak ni ang maw aw? Inchhuanna tur a awm em aw? Pathian fa kan nih hi inchhuan zawnga lak chi em ni ang le? Heti zawnga sawina hi Bible-ah leh Kristian literature-ah hian a tam lo viau awm asin. Kei phei chuan ka la hmu lo a ni awm e. Pathian fa kan nih hi kan hlimpui mai thei, kan lawm chhan mai thei, kan lungawi hliah hliah a ni mai thei, han ‘inchhuan’ phah em em tur chu a mak angreng khawp mai. Sap tawngkauchheh hi kan hre tam ta lutuk deuh zawk em ni dawn? ‘Proud to be an Indian’ ‘Proud to be a Mizo’ tih ang ki zawngin kan la em ni ang le? Nge mahni nihna zahpui lo turin kan infuih nasat luatah heti zawng hian ngaihdan kan nei thei mai zawk le? Tirhkoh Paula chuan “Rinna avanga khawngaihnaa chhandam in ni, thiltih vang a ni lo ve, chuti lo zawng miin a chhuang palh ang e,” a ti kha a nia. Keimahni lamah chuan chhuan tur a awm miah lo va, mahse he hla siamtu sawi tum tak hi eng nge ni ta ang le? Pathian fa nihna ropui tak ka neih a khawvelin a nei ve si lo hi ka inchhuanpui dawn em ni ang? Pathian khawngaihna, phu loh malsawmna kan dawn chu engti zawnga han ‘inchhuanpui’ tur chi nge ni dawn ni maw? Nge, he dinhmun duhawm taka ka din avang hian midangte ka hmu hniam zawk? Chuti em chu a ni si lo vang a. ‘Pathian fa ka nih hi ka zahpui lo a nia’ a tihnaah ngai thiam dawn ta mah ila ‘inchhuang’ tih tawngkam nen a inhlat fu angreng si a, ‘Ka lungawi/hlim fo/lawm hle thin Pathian fa ka nih hi’ tih emaw ‘A ropui e Pathian fa ka nih hi’ te pawh lo ti ta zawk se ka ti ve lek lek thin a ni.
Hla 4-na “Min hmangaih loh a thei lo”
Pathian hmangaihna thu hi sawi thiam chakawm tak, sawi thiam har tak si a ni a. Uar dawna uar tawp awm hleithei lo a ni ber mai. Uar tum luatah kan tum ber thelh deuh thuak thuak pawh awm thei a ni ngei ang. He hla phuahtu pawh hian uar nasat a tum khawp mai a “Min hmangaih loh a thei lo” a ti hial a ni! Pathian chuan min hmangaih loh tum nasa teh mah se min hmangaih loh a thei lo, tih angin a ngaih (kawi) theih hial dawn a ni. Tin, Pathian chu eng emawin a phuar leh thunun angin a ngaih theih bawk dawn a. Chuti a nih chuan Pathian chunga thunei engemaw, dan a ni emaw, minung dang a ni emaw, a awm a ni thei ang. Chutiang em em chu a phuahtu sawi tum a nih ka ring miah lo. Mahse, a thu chhehin a kawh lam chu a ni tlat si a. Fimkhur deuh hlek a ngai niin a lang a ni. Pathian chu hmangaihna a ni a, min hmangaih ngei mai a. Misual hi min hmangaih a ni tih puan mai hi a tawk em emin a hriat thin. Misual hmangaih turin tuman an tilui hauh lo va, mi sual lakah hian hmangaihna a ba hauh lo va, engmahin a mawlh lo a ni. A ze thuk ber hmangaihna a nih miau avangin chu chu a rawn luang chhuak ta a, khawngaihna leh zahngaihna kan lo dawng ta mai zawk a ni.
Kan han sawi lan hlate hi hla tha tak tak vek an ni a. Zirtirna dik lo anga hnawl bur tur tia han phawrh chhuak pawh ka ni lem lo va. Tapchhak ti ti angin heng hla phuahtute tawngkam hmanah hian thu inphum, an ni pawhin an pawm chiah bik loh tur nia ka rin leh thu dik hlel deuh, a awm a nih thu ka han sep ve mai mai a ni a. Fakna hla tha tak tak Pathianin pe chhunzawm zel rawh se.