BP sang nei tana hriattur
BP sang (high blood pressure) avanga thihna hi a kum telin a pung a, symptom mumal tak a nei lem lo va, chutih laiin BP sang hian heart attack leh stroke (thluaka thisenzam chat/block) a thlen thei a, Kidney (kal) failure a thlen thei bawk. Mi thau over (obese) i nih chuan i BP sang kha i rihna tihniamin a ziaawm ve thei a, chumi ti tur chuan i nitin nunphungah thil tlem azawng thlak danglam mai pawh a tawk thei.
Tun tumah hian Times of India health section-in BP sang neite hriattur pawimawh leh BP tihhniam theih dan ni a an sawi te kan rawn tarlang e.
1. Kein kal tam rawh. Kea kal tam hi kan hriat loh laiin kan BP tihhniam theihna a lo ni reng. I khawi lo kal vel pawh motor a chuang mai lovin a tam thei ang ber kein kal hram hram ang che. Exercise kan lak that hian kan lung (heart)in oxygen a hmang tha a hmang tangkai bik. Kar khatah cardio workout vawi 4-5 vel tih theih phei chuan a tha lehzual. Exercise la ngai lo tan thawklehkhata lak nghal vak a tha chuang lo a, a bul tan thar tur i nih chuan nikhatah minute 15 vel hah lutuk lova lain bul tan la, tichuan a rei zawng leh hah zawng i ti tam telh telh dawn nia.
2. BP sang nei tan muang changa boruak hip luh vang vang a, muang changa thawk chhuah leh ham ham te hi a tha hle. Hetianga tih hian stress a tihniam thei a, BP sang tur a veng ve thei. Zing leh zanah hetiang hian minute 10 vel ti thin ang che.
3. Potassium pai tam chi chaw ei tam rawh. Kan taksa sodium-in a khawih pawi theih dan kan hre ve nual tawh ang a, potassium hi sodium hnathawh lo do let tura mineral tangkai tak a ni. Theirah leh thlaihnah te hian potassium an pai tlangpui a, kawlbahra, tomato, serthlum, alu, balhla,peas leh prunes bakah raisin te pawh hi potassium pai tam chi an ni.
4. Chi al ei tlem rawh. I thisen zawmpui te zingah BP sang an awm nual emaw, an awm lo emaw pawh ni se chi al (salt) ei tlem hi hriselna atan a tha. I chawhmeh-ah chi i al belh dawn kha, i taksa hriselna lam ngaihtuah tel la, thil al ngam viau hi hriselna atan a pawi tih ngaihtuah tel ang che. Chaw ei laiin chi chhawp lo la, chawhmeh al sa bak chi liak tel suh. Eitur siam sa, an pack sa ang chi-ah hian chi al a tam thin a, ei loh a tha ber.
5. Dark chocolate-ah hian flavonols a tam a, chu chuan thisenzam fan theihna a siamtha thei a, mahse, chocolate i ei dawnin 70 per cent cocoa nei ngei ei ang che.
6. Zu i in thin em? Zu hi tlem tlema in chuan hriselna atana that ve theihna a nei a, heart attack leh coronary artery disease te a veng ve thei. Mahse, zu chu peg khat emaw peg hnih emaw vel chauh in tur a ni a, a aia tam i in chuan hriselna atana a that ve theihna chu a bo nghal vek. Chuvangin zu i in thin a nih chuan in tlem ang che, no li no nga vel in phei chuan BP a tisang nghal thei.
7. Thingpui hian BP sang tan thatna a nei. Herbal tea emaw green tea emaw-ah hian hibiscus a awm a, zirchianna an neih atanga an hmuh danin nitin hibiscus tea in hian BP a tihniam thei. BP sang tan caffeine a tha tih sawi a awm thin a, mahse, hei hi inhnial theih tak a ni, i tana a that leh that hriat theihna awlsam ber chu coffee i in atanga minute 30-ah i BP check la, chu chuan i taksaah eng angin nge hna a thawh i hre thei ang.
8. Hah lutuka rei tak tak hnathawh thin hian BP a tisang ve thei tlat. Rei tak tak office-a hna thawk thin kan nih chuan exercise lakna hun neih a har a, kan ei leh inah kan fimkhur tawk lo nge nge thin.
BP sang nei tana hriattur
