Site icon The Aizawl Post

Dr. HL. MALSAWMA NGHILHLOHNAN (A boral champha vawikhatna pualin)

Mahmuaka Chhakchhuak

Mizo zinga mi chhuanawm tak takte hi an damlaia ka hmuh hman tur reng ni si, hmuh hman loh ka nei nual a, mi hnunga kal tur hrim hrim ang maiin an boral hnuah anmahni ngaih thu hi ziah a lo ngai ta zauh zauh mai. Dr. Lip kha Lunglei ka awm tak hnu hian biangbiakna hun ka zawng thin a, a lo remchang lo zel a, a dam lo khan harsatna min siam a ni ber bawk a. A boral ta hlauh a, a ruang chungah mittui tlain thu ka va sawi ta hram a. L. Keivom ngei pawh a contact number te chu han nei mah ila ka be lem chuang lo a, hmaihmaa inhmuhna hun a awm remchang lo zel a, a boral hnuah a thlan chu thla ka va lakpui hram bawk a. Chutiang zelin Dr. HL. Malsawma ngei pawh a dam laiin an inahte pawh len awm tak a nih laiin ka leng chuang lo a, a boral hnuah erawh a chhungte nen inpawh takin kan awm tain a nupui nen phei chuan kan inbe chhunzawm ta fo bawk a. Nikhat phei chu nilengin a library-ah hun ka hmang a, mi chhuanawm tak a nihzia hi a boral hnuah ka hre thar uai uai a. Brig. T. Sailo, Lalhmingliana Saiawi leh Prof. Darchhawna te ngei pawh hmaichhana hmu thei reng ni chunga hmu loin mual min lo liamsan ta. Keima thiam loh a ni e.
Dr. HL. Malsawma hi kum 1939 khan Tlangpui khuaah piangin a pain a boralsan hma avangin Reiek lamah a pu Hon. Lt. Pahlira belin a awm a. Kum 1974-ah R. Laltlaiin nen inneiin fa, mipa pahnih leh hmeichhia panga an nei a, tu 15 leh tuchhuan 12 a nei bawk. Zirna lamah pawh a tluang hle a, kum 1969-ah St. Edmunds College, Shillong atangin BA Hons (Political Science) zoin kum 1971-ah Guwahati University atangin MA a zo leh a, Pune University atangin kum 1971 vekah hian 1 year Linguistic course zo lehin kum 1981-ah Guwahati University hnuaiah Ph.D on ‘Sociology of the Mizo Society’ a zo leh bawk. Hna lamah pawh chi hrang hrang thawkin kum 1972 -1975 khan Pachhunga Memorial Government College-ah Lecturer, Language Dept (Mizo) chu a hnathawh hmasak ber niin Deputy Director, Joint Director leh Director mai bakah chanvo hrang hrangte chelhin Mizorama Central University kan neih theihna atan hian a tangkai berte zing ami a ni bawk. Heng bakah hian khawtlang leh kohhranah chanvo hrang hrang a chelh reng bawk thin a, ina a awm ai hian pawn lama hun a hman hi a tam zawk ange an ti fiamthu thin.
Mizoram Chapter INTACH-in ralna hun kan hman kha an ina ka luhna hmasa ber a ni a. A chanchin an sawi a, amah ui thu sawitu reng rengte khan ngaihnawm takin an sawi zel a, Tirhkoh Paula’n Lal Isua hmel a hmu hman lo nain a zirtir ai mahin a boral hnuah Lal Isua chanchin chu a sawi nasa zawk awm e tih ang deuhin kei ngei pawh chuan a dam laiin hmu hman lo mah ila a boral hnuah a chanchin hi sawi tur ngah riauin ka inhria a, a ngaihawm thute pawh sawi chakna riau ka zuk nei pek a. An inchhungah inthlahrunna nei hauh loa ka awm theihna chhan te hi a thlarau a la chen reng vang em ni tih tur a ni. A nia lawm, boral tawh hnu mah nisela Dr. HL-a hi ka mi ngainat zawng tak a niin a kianga awm a, a titi ngaihthlak ka chakna hi a chhan sawi tur a tam mai. Thil a chhinchhiah peih ang bawkin amah ngei pawh chu a hriatrengna a tha a, a ngaihtuahna kha keini ngaihtuah phak hauh loh tur thil tam tak a sulhnu atangin hmuh leh hriat tur a awm.
INTACH team-in kan ral niah hian hmanhmawh vak loin a lehkhabu bawm (Library) kan thlir kual nghal a. A nupui Pi Tlaii chuan hma hruaiin muangchangin inchung lamah kan chho a. Inchung chhohna step tantirh atang reng chuan thlir tur eng eng emaw hi a awm nghalin kal a sawt lo hle mai a, step chhuah chhoh hlawl pawh chuan bangah eng eng emaw alo tar chuai mai bawk a. Chungte chu kan han bih chian chuan thlalak chi hrang hrang: annu sam thlah hniang lai te, an chhungkaw thlalak te, Nehru leh Pope John Paul inchibai lai thlalak te, Nehru-a Prime Minister ni tura chhia a chham lai thlalak te, Nahasima Rao leh Mussaraf inchibai lai te, Mizo MP pahnih Pu Zawma leh Pu Hmingate kianga a dinglai te, Pi Puii leh Pi Muanite nena an pathum dinglai te, Pu Chawngkhupa thlalak te, Pu Buanga leh Sap Upa thlalakte leh thlalak chi hrang hrang chu thahnem tak a tar a. Amah ngeiin chung thlalakte chu min kawhhmuh pahin han sawi zau zel sela a sawi tui dan turzia hi aw…..
Mizoram Gospel Centenary lawmna phei kha chu Pu HL-a hian a hun hman tawhna dang zawng zawng aiin sawi nuam a tih ka ring. A thlalak za tam tak a tar zingah hian a bik takin Gospel Centenary hun hmanna thlalak chi hrang hrang a tar a. Keini tana hlutna awm vak tura ngaih loh: Car Pass A, B & C-te, Khuang lemte, Zaipawl endikna sheet-te, Centenary lawmna programme-te leh thlalak dang dangte chu uluk takin a tar a. Hmun pakhata ama letter head bik a tarna phei chu a hlu hle mai. Centenary lawmna hmun, Lammuala mi sang tam takte a ruala thingpui sem dan tur a ruahman dan mawlh kha amah kan hriatrengna tur langsar tak a ni ngei ang. Chung thlalakte kan thlir zawhah chuan a lehkhabu bawm, fiamthua Malsawma Colney pawhin bawkkhupa chibai a buk phahna ber chu thlir leh turin kan kal leh a. Kawngka luchungah hian Ztu THANGKUNGA MEMORIAL LIBRARY Wisdom Cottage. 31. 1. 2005, T-24 Tuikhuahtlang Aizawl tih chu lian takin a tar a. Fan tham a niin thlir tham takmeuh hi a ni a, lehkhabu chi hrang hrangte chu number pe vekin uluk takin a rem thlap a, finna inte tih pawh chu a phu hle.
Khualchhawn pindana langsar taka a pa ruhro thenkhat, a khabe ruh leh ban ruh a dahte hi khawvel ram dangah hian ti ve awm tak maw le. A pa Thangkunga kha kum 1945-a boral niin Tlangpui khawhlui thlanmualah phum a ni a, khawthar an kai takah chuan thlanmual ngei pawh chuan ngaihsak a hlawh lem lo a, a thlante pawh a lo bung ve zel bawk nen Dr. HL-a chuan chutia khawhar taka apa awm ngawt tur chu ngai ngam loin Tlangpui khawtlang hruaitute chu biain a pa ruhro awm ang ang chu kawl that atan a dil a, anni lam pawh chuan lo remtiin kum 2008-ah khan apa ruhrote chu an han phawrh a. Ruhro an phawrh ni hian mitthi ruang zawn ang chiahin Tlangpui khawtlangin tlawmngaiin an zawn a, amah hrechiang hman, kum upa thenkhatte lah chu amah ngaiin an lo tap bawk bawk a, Biate khuaah ruai nen meuha hun hmanpui a ni. Tichuan, a ruhro tam zawk chu kum 1993-a din Tlangpui khuaa Thangkunga Memorial High School compound-ah an phumin a khabe ruh, a ha pawh tha taka la awm leh a ban ruhte chu Aizawlah hawn thlain heti hian an in chhungah a dah ta a. Pu Thangkunga hi Lahore-a zaipawl an kal khan tel vein Pi Zaii hla vai chhawktu a ni hial. Tlangpui lal (Lalthima) chuan kristian zirtirtu ka duh e tiin a chah chho a, kum 1933-ah chhoin kum 1945-ah a boral. A boral chhan hi tuihri nia hriat a ni a. Amah chuan ‘Heti hian ka pain min chenpui ve reng tihna a ni mai’ a ti a, a tawngkam hi a tawi ang reng viau nain a sawi thui viau thung. Thangkunga Memorial H/S pawh hi tunhnai lawkah khan sorkarin an la ve bawk a, a lawmawm hle.
Dr. HL. Malsawma hming lamrik ruala kan hriat ngei ngei ka rin chu tawngkam thiam taka a thusawi thenkhatte hi a ni. A fiamthu tawngkam tam takte pawh sawi tur hria kan tamin ka ring a. Camera nei zawng zawng zingah hian Dr. HL-a Camera that bikzia leh chanchin a ngah bikzia hi Mizo tawng a ral hma chu kan la sawi reng hian a rinawm. A thukhawchangte hi a bua siam tham hial tur a ni a, hetiang taka thu leh hla nei hi an tam kher awm lo e. Chutiang taka mi ‘special’ chuan Feb. 2, 2023-ah khan Chatuan ram min lo pan san ta a ni. Mizo hmeichhiate hian Dr. HL. Malsawma ang hi hring chhuak leh tak maw le?

Exit mobile version