By Rempuia R. Lutmang
Johana 10.3 (OV)-ah hei hi kan hmu, “Kawngkhar vengtuin ani chu a lo hawnsak thin a; beramte’n a aw an hre thin a; ama beramte chu an hmingah a ko theuh va, a hruai chhuak thin a,” tih hi.
Hetiang tawngkam hi Mizopa tawngkam a ni lo han ti i la, chhim leh hmar tawng hman dan a lo inang lo a, sawi chian mai theih a ni lo. Johana hi chhim lam lehlin a ni a, “A hmingah a ko” han tih daih maia chu an hun laia chhim lam tawngkauchheh chi khat em ni aw a tih theih.
Mahse, Matthaia 10.29 (OV)-ah, “Chawngzawng pahnih dar tangka pakhatah an hralh thin lo vem ni?” tih a lo awm leh a; Matthaia hi hmar lam lehlin a ni ve leh thung si. A chhim emaw, a hmar emaw lam a lo ni lo tawp. A nih chuan a eng lam nge ni ta ang le? Zosapte tawng dan lampang a ni thei ang. Zosapte tawng hman dan dik chiah lo deuh kha a changkang a, mi thiam hmasate’n an changkanzia tihlanna atan an hmang thin a, chu tawngkam chuan Bible lehlinna lamah hlet a rawn chhuah a ni mahna.
Thil kan leiin pawisain kan lei thin, ‘pawisaah’ kan lei ngai lo. Thil kan hralh pawhin pawisa thoin kan lei bawk. A leitute’n pawisa an hmang a, pawisain min leisak a ni; “…pawisa thoah kan lei” a ni lo a; “pawisaah min leisak” a ni hek lo.
Tun hmaa an hman dan a ni ang chu, kan ti hram thei. A ni lo ang. Kum 1906 July 14-ah Serkawnah ‘Chawlhni Sikul’ in-ekzam-na a awm a, chutah chuan Chuautera a ti tha ber a. Chumi thu chu Rohmingliana, Serkawn Skul naupang chuan ziakin, “A chungnung ber Chuautera chuan a lawm avangin tangka in vawk a lei a, ruai kan theh,” a ti (Mizo leh Vai Chanchin Lehkhabu, September 1906). ‘Tangka in’ tih hi tunlaia kan ziah danah chuan ‘tangkain’ tih tur a ni a, tangkaah vawk a lei lo a, tangkain vawk a lei zawk a ni. Thailungi pawh kha thirhlumah an thleng lo, thirhlumin an thleng.
Sawi tel rem deuh mai a awm. Mi thenkhat hian ‘pastor-in sakramen a theh’ tih atanga thu la vawngin, a huaihawttu, a bul tumtu hi ‘a thehtu’ a ni a, mi dang chu a va chhimtu mai kan ni ti zawngin an sawi thin. Ruai ilo awmnaah pawh ran neitu, ruai buatsaihtu kha ‘a thehtu’ a ni, mi dang chuan ruai kan theh ve lo a, a neitu ruai theh kha kan va chhim a, kan va kil ve a ni an ti thin. Tunah thuziak kan hmuh zawh tak chiahah khan, “Chuautera chuan vawk a lei a, ruai kan theh,” tih a ni a. A neitute chauh kha ‘ruai an theh’ tih tur tih thu kha a rawn lehthal nghal der mai; a chhimtu, ruai va kiltu pawh kha ruai thehtu an ni ve ngei chu a nih hi.
Hming kan nei theuh a, kan hmingin kan inko thin, kan hmingah kan inko ngai lo. Hming pum, hming tak, a pum puma inkoh chu a hawrawppui deuh a, inkohna bik kan nei hrang thliah, inkoh duatna kan nei fur mai. Hnam dang pawhin an nei ve, hming lâwng tawpa inkoh hi mâwi kan ti lo tlâng a ni. Kan inkoh thinna hming zel khan kan inko a, kan inau. Kan hming ngeiin miin min ko a, kan hmingah tu mahin min ko ngai lo. Hmingah a inkoh theih loh.
Isaia 40.26 (OV): “Chung lamah khian in mitte len chho ula, khingte khi tu siam nge ni en rawh u; ani chuan sipaihote khi indawt zelin a hruai chhuak thin a, an hmingin a ko theuh thin a; a chakna nasatna avâng leh, thiltihtheihna lama a chak avângin pakhat mah kim lo an awm ngai lo.”
Isaia ziaka kan hmuh ang hian, ‘an hmingin a ko’ tih tur a ni a; Johana 10.3-a ‘an hmingah a ko’ tih hi tawng dik lo a ni.
Matthaia 28.19-a mi, “Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingah chuan baptis ula,” tih pawh hi tawng dik lo bawk, ‘hmingin’ tih zawk tur tho a ni.
‘Hmingin’ tih hi Sap tawngah chuan ‘in the name of/in my name’ tih a ni deuh tlangpui. Sap tawng Bible-a ‘in the name of’ tih reng reng hi Mizo tawng Bible-ah chuan “hmingin” tih a ni thin, a hma lawka kan sawi lan tak hmun hnih tih lohah kha chuan.
In my name – ka hmingin (1 Samuel 25.5)
In the name of David – Davida hmingin (1 Samuel 25.9)
In the name of the LORD of hosts – sipaihote LALPA hmingin (2 Samuel 6.18)
In the name of the LORD – LALPA hmingin (2 Lalte 18.32)
Khitiang chiah khian Matthaia 28.9 thu pawh hi ‘hmingin (in the name)’ tih a ni. OV hi a khât tâwkin an siam tha leh thin a; mahse, an siam that thar ber OV Re-edited ’17-ah pawh hian ‘hmingah’ tih a la ni ta reng mai. Siam that leh tum a awm a nih chuan he lai thu hi siam that zinga telh âwm tak chu a ni.
“Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingin baptis u la,” tih tur a ni; “hmingah chuan” a ni lo. Kan thu sawi lai mekah hian ‘hmingin’ tih leh ‘hmingah’ tih hi a inang lo a ni lo, ‘hmingah’ tih hi tawng dik lo a ni zawk e. ‘Hmingah’ tih hrim hrim chu a hmanna a dang, “A hmingah Isua i sa tur a ni,” tih te a nih kha.
Bible lehlin chungchangah hian Zosapte kha an tuiin an phur hmel hle mai a, an tawngkauchheh a lang thin ni te pawhin a ngaih theih. Pu Buanga pawh kha a phur thin khawp a ni ang, “Lehlin hna hi a pual bik ni se a ti a. An Mission hotute pawhin he hna hi thawk turin an rawn ruat niin a sawi a; a hun sênna tur pawh niin chung lam hriattirna neiin a insawi bawk” tiin Rev. F J Sandy chuan a sawi.