HMUNPHIAH (Hmanraw |angkai)

HMUNPHIAH (Hmanraw |angkai)

Zika
Falkland Veng

Hman deuh tawh khan hmanraw tangkai tak; a loa kan awm theih loh HMUNPHIAH hi Zoram dung leh vangah Politic-a inchirhtheh nan an hman chiam kha kan la hre theuh awm e.
Tuna ruling party-in an sawrkar chuan kut hnathawkte tharchhuah kan lei sak ang an tih 4 zinga tel ni awm a ni. An tihdan phung (system) fuh chiah lo nge Kuthnathawkte tharchhuah an lei sak tha tawk lo nge? Man man takin an lei sak lo tih lam chu a kilkelin mipui nawlpui chuan kan hre lem lo a ni thei. Mahse Assembly-ah meuh inhnialna a awm phah a nih kha. A hnu khar nan CM meuhin an duh anga an lei that loh thu a sawi erawh kan hria a ni.
Kan hriat angin tun hma chuan Zoramah hian hmunphiah hi a tualto chhungkaw mamawh tawk kan keka sum hmuh nan kan hmang lem lo. Ka hriat sual loh chuan Mizoram U.T atang khan pa taima deuhin sum hnarah hmangin Zokhaw hmun hrang hrangah lei khawlin phai lamah man man zawkin an thawn thin.
Hun a lokal deuha miten sum hnar tha takah an chan tir ta hlawma a lawmawm hle. A tualto bakah A hmunte siamin a tui zual deuh leh thawkthei fa deuhte phei chuan ram zau tak tak hmunphiah hmunah ram an vat ta duai duai mai. Ram hnim mai maia kan ngaih kha Commercial crop-ah an chantir ta a ni. Kan ramah a lo tha duh em em mai lehnghal a.
Keini aia State hmasa zawk leh sumdawnna lama lokal hmasa zawk Meghlaya state-a ka hmuh ve phak chu; an hmunphiah chin/phun kha kawngkal nei takin line fel takin an phuna; lehlam lehlam atang keh theihin an siama enkawl a nuam bik hle tih a hriat a ni. Zokhaw lama hmunphiah hmun siamtute hian engtin tak nge an phun ka hre vak lo. Hetia hmunphiah kan rama tam em em; tha duh si nakina Sumchang thlai la ni tur thu hi kan politician ngaihsan awm tak Pu.H.K. Bawichhuaka(L) khan public meetingah a sawi ka hre tawh. Kum 1975 niin ka hria.
Chu a thusawi chu College-a ka zirpui (khatih laia PMG College)te hnenah ka sawi chhawnga an awi lo nasa mai an nui a za hlawm hle a ni. |hiante khan la hre tak maw!!
Tunah hian hmunphiah sawi a awm ta lo bawka thudik leh kan tangkaipui dan tur sawi ila tuman politics-ah inchirhtheh nan an hmang em tawh lo ang chu maw? Hmunphiah hmun enkawl dan te a keh hunte leh a sawngbawl dan hi chu kan kuthnathawk tute hian mithiamte hnen atang leh an tawnhriat a tangin an hre hleihlui tawh. Chu lam chu ka sawi tum pawh a ni lo.
MARKET
Thil eng pawh sumdawnna a ni emaw sumchangthlai a ni emaw a thawhchhuah tluk zeta pawimawh chu a hralhna lam fumfe neih a ni. Economics dana market chu a zuartu leh a leitu inbiakremna kha a ni. Mizote kan vanduaina em em chu kan thil leina (vai) in kan mamawh chakkhai man an chhiara; kan hralh ve tur thlai (sawhthing hmarcha chhawhchhi adt) man min bituk sak bawk si hi a ni. Hetiang bawk hian hmunphiah pawh hun rei tak chhung kha chu a leitu vaiin an leina tur man zat min fix sak tlat thin kha a ni. Society leh pawl anga tan ho kan thiam bawk si lo. An ngam tawk aia hniamin kan hralh kum tin mai kha a nia; a hahthlak a ni.
Sorkar/Deptt.leh PSU lam inrawl ve lah chu a zualzapui vaihlenho tih ang mai. Hmunphiah lei chung changah hi chuan a bilha tho lo a ni.
Chuvang chuan hmunphiah Zoramin kan thar chhuah reng reng hi hmunphiaha siam loh (raw material)a hralh loh a tha ber. A nih tute nge siam ang tih chu zawhna pawimawh tak a ni.
Hmunphiah siamna chu khaw tinah din kher a tul lovang. Kawngpui tlangdung lakkhawmna leh thawnchhuahna tur remchangah hmun a awm mai ang ( eg. Vairengte Lengpui adt.) Society dinin workshop leh kudam remchangah training pe thei an awm ngei ang. He tiang kawngah chuan kum rei tak sul lo sutu tawh Hnamchhantu Pawl pawhin hma an la thei ngei ang. Siam sa (finished product ) ngeia thawnchhuah a thatna tlem lo tarlang ila. Chungte chu.
1. Hmunphiah leitu ten an duh an makin min dawn hniam (bargain) thei lo ang.
2. Employment siam belhna tha tak a ni. Hmunphiah siamin mi tam takin hna an neih phah dawn a ni. A siam loh Truck trip khat phai lama kan thawn thlak hian mi tam tak hna thawhna kan thawnbo tel tihna a ni. Zoramah hnathawh tur a van tehlul nen!! 3. Zoram hmunphiah that bikzia ram dangah kan pho lang thei anga. Hun lokal zel atan sum hnar tha leh tlo kan siam thei ang. State hla zawk chu ka hre lo a; North East state-ah na na na hi chuan kan hmunphiah quality hi a tha lawr lak a ni. A hun taka keha (January to march thla) ruah sur laka a him bawka fai taka sawngbawl a nih bawk chuan kan hmunphiah hi a chhuanawm a ni.
4. Additional income min siam sak dawn a ni. Ka hriat sual loh chuan a pulunga hmunphiah kan hralh chuan kg-ah Rs 100–120 a nia. Siam saa kan hralh chuan phiah khat Rs 70–100 a nia. Kg khatah phiah 4 emaw a chhuak thei a. A lo berah Rs 280/- kg khat atangin kan hmu dawn a ni. A awmzia chu a kg a hralh ai chuan siamsaa kan hralh chuan a let aia tamin a hlawk zawk a ni. Mahse kan hmunphiah siam kha a fai tha tur a nia; a tawn a nghet bawk tur a ni. Kan ram hmunphiah variety a tha a, India ram changlo foreign thlengin kan thawn chhuak thei dawn a ni.
5. Tichuan Hmunphiahin kan ram economy kan chawikang anga; kuthnathawktuten a hlawkna tak tak an tel thei tawh ang.

Comments (0)
Add Comment