Kum 2023 January-December chhunga Mizorama malaria natna vei hmuhchhuah zat chu 18,005 a ni a; mi 13-in malaria natna hi an thihpui a. Kum 2022 nena khaikhinin malaria vei hmuhchhuah tam zawng hi 76.02% in a pung a. India ramah, mi 1000 zel atanga malaria vei hmuhchhuah zat chhut danin, Mizoram hian malaria tamna ber state nihna kan hauh mek bawk.
A chhe lamah ‘ber’ nihna kan hauh hnem ta hle a, tunah Malaria a lo lang leh ta a. Malaria natna pun chak dan hi chhût sual a ni ta em ni tih palh mai a awl hle, a kum khat chhunga a pun nasat dan em em hi, a chhan leh a vang chhui chian ngei a ngai a ni.
Malaria natna hi ram tam tak chuan an um bo thei tawh a, India pawh hian um bo tuma a beihna hi a rei ta hle a. Hun rei tak malaria elimination programme a kalpui hnuah National Strategic Plan te siam lehin, 2027 thleng a pawtsei leh a. Chumi awmzia chu, India chuan kum 2027-ah malaria um bo vek tawh tur, a ti a ni ber.
Hetih lai hian, Mizoram pawhin malaria natna umbo tur hian nasa takin hma a la ve reng a, record hmuh theih chinah, kum 2017 atanga 2022 thleng kha chuan kum khat chhunga malaria natna hmuhchhuah tam ber tumin sangriat a pel awrh chauh a, tunah hian a let aia tamin a pung ta hluai mai a. Malaria natna umbo tuma nasa taka beih mek a nih laia heti taka Mizorama a pung zawnga kan kal ta vak mai hi, kan inthlahdah vang nge, eng nge a chhan tih chhui chian hi tihmakmawh chu a ni ta a ni.
Mizoramin a chhe lama ‘ber’ kan hauhna pakhat HIV/AIDS kan do dan pawh hi, thawm lian tak kan chhuah reng chung pawhin awmzia a nei thei lo hle bawk a. HIV emaw malaria emaw ruihhlo emaw, kan dona thawm hi chu a ri ringin a langsar thei viau a, mahse kan sawtpui thei reng reng si lo. Kan do dan kalphung hi enfiah a, a dik lo lai siam that ngai siam tha tura tha thara kan thawhchhuah a ngai a ni ta ber mai. Kum 2027 hmaa malaria um bo ve hman tura thapui chhuah turin tan i la sauh sauh teh ang u.
Malaria pun chak dan hi !
