Site icon The Aizawl Post

Ni 100 chhunga sawrkar tih tur point 12 chief minister sawi chu:

Ni 100 chhunga sawrkar tih tur point 12 chief minister sawi chu:
1. State sawrkar sum dinhmun a chhia a, an rochun tur chu budget ningnawi mai a nih avangin financial year thar lo thleng tur chu insawhnghehna kum – Year of Consolidation ah an hmang phawt dawn. Project lian leh thil pawimawh chu he kum khat chhung hi chuan an ti rum rum thei dawn lo chungin, an ngaihpawimawh ber kuthnathawktute thlai thar – sawhthing, aieng, hmarcha leh hmunphiah chu minimum rate siamin, lei an intiam tawh angin an bawhzui anga, heng thlai chingtute hian sawrkar rate anga hralh an duh chuan an hralh thei anga, chumi rate aia tha, kuthnathawktuten an remhriatnaa anga rate an siam thei a nih chuan an zalen tho.
2. Finance department-a SEDP atan cheng vaibelchhe 150 dah chu thu leh awm hma chuan khawih chet loh tura tih a ni.
3. Minister tinte an department chan an enkawl dan tur – ‘road map’ ziakin an pe vek a. Chumi dungzui chuan a tlachawp niloin, an policy duan tawhsa hmangin an chan an enkawl dawn. Budget pangngai, kumtina ngai leh ngai reng ringawt niloin, budget thar chu ‘ZPM policy oriented budget’ a nih an beisei tih. Mipuiin an vote chhan chu an policy leh manifesto tihhlawhtlin an duh vang a ni, tiin, department tinin an minister-te kaihhruaina ngaipawimawhin, budget siam dan pangngai ringawt nilo, ZPM policy tinzawn budget siam turin a chah.
Budget-ah hian financial year thar atang chuan chhiarkawp dik an beisei dawn tih a sawi. “Kan budget-ah hian chhiarkawp dik lo a tam lutuk a, kan leibat zat tura kan pass aia tam daih a takin lei kan ba leh thin dawn tih hrereng chungin, lanmawi nan a tlem thei ang berin kan dah a, GSDP pawh a tam thei ang berin lanmawi tumin kan dah a. Budget estimate aiin revised estimate a lo tlem duai a, actual a tlem leh duai a, kum khata kan chhutsualna hi vaibelchhe sang tel a ni. Chhut dik chiah theih chu ni lo mah se, vaibelchhe sang tel tela kumtin chhut dik loh kumkhua tur a nih ka ring lo. Kan nih ang angin kan lang anga, engmah kan zep dawn lo. Kan tun dinhmun tak, kan chhiat zia emaw kan that zia emaw langchhuak thei turin budget hi department tinin an rawn siam kan beisei. Supplementary demand hmanga sawihona pawh awm loa inhrut liam leh duak thin hi kan ram finance enkawlnaah hian tih reh kan duh,” a ti.
Sawrkar sum mahni mimal account-a lo la dah an awm palh a nih chuan, action lak ngai loin mahni lo inchingfel turin an inhriattir tih a sawi bawk.
4. Resource Mobilisation Committee an din dawn a, a rang thei ang berin hna thawhtir an tum. An khawih tur chu inrenchem dan, eng angin nge sum sen tlem theih dan tur tih a ni ang. Minister hoin hma an hruai dawn a, chief minister-in 4th grade pali a kawl theih bak chu an chhawk anga, minister-in pali a kawl theih chu pahnihah, MLA-in pahnih a kawl theih chu pakhat an chhawk ang. MLA te car thar lei thin chu tihtawp a ni anga, minister tinten CM tiamin lirthei thar an lei dawn loa, a hman tlak tawh loh a nih ngawt loh chuan a hlui an hmang zui dawn. Minister pakhatin car pakhat leh spare pakhat an kawl thei anga, a bak chu kawl loh tura tih an ni.
Bangla luah dawna cheng tam taka bungrua a thara thlakthleng thin leh cheithatna atana sum tam tak sen thin chu tih a ni lo anga, thuamthat ngai leh pelhe deuh a awm a nih erawh chuan thuhran. Hemi ang bawk hian sawrkar building zawng zawngah pawh kalpui a ni anga, thlak a hun tawh a nih chuan Mizo siam veka thlak tur a ni thung ang.
Minister an zinin inhruai duah duah tur a ni loa, sikul naupang inhmuah tir tur a ni loa, inzawn phei chu khap a ni a. Khuallianah tan zut an tum loa, an hun lahel tchi laka inven an duh avangin thil tenau thlenga khualliana sawm lo turin mipui a ngen lawk tih a sawi.
Austerity measure chungchangah hma an hruai dawn a, official-ten an zui an beisei tih a sawi. Official-te chu an entitle chin la a, a bak kawl palh chuan lo inchingfel thuai turin an inhriattir tih a sawi. Enthlatu an dah dawn a, mahni chanvo bak kawl an awm chuan action an la dawn tih a sawi a ni.
Mipui pawh inrenchem tura chahin, electric eng, tui, thildang pawh, ram pachhia an nihna hrethiam turin a chah.
Man power assesment en a ni anga, department-a mi an mamawh dan, an tam lutukna leh indaih lohna an zir ang. Aikal la leh mahni post loa awm mek zawng zawng 2024 January ral hmain a chhan sawifiahna nen report vek turin a ti. “Aikal zawng zawng tih reh theih a ni kher loanga, loh theih loh thil a awm tih kan hria. He Committee hian a lo endik ang,” a ti.
Tul loa sawrkar sum senna awm zat an en tel anga, outsource chi, privatise chi an zirchiang anga, chumi atan chuan sawrkar department zawng zawngin 2024 January ralhma in functioning leh non functioning asset thehlut turin a ti.
5. Work order pekchhuah tawh, hna lo tan tawh chu an cancel dawn lo a. Tha takin thawk zui se, quality erawh an en dawn a, quality chhia chu bill an la thei dawn lo, tiin, “ZPM sawrkar hnuaiah hna chhia a awm tur a ni lo,” a ti. Tuna work order pek chu dan bawhchhiaa restricted tender deuh veka pek a ni tih a sawi a. Chuti chungin, hna an lo tan tawh chuan tih buai an tum loa, work order pek chhuah tawh, hna lo la tan lo an awm a nih chuan, chu’ng zawng zawng chu ‘stay’ nghal tur a ni. Work order tel loa hna lo thawk an awm chuan stay bawk tur a ni tih a sawi.
A bikin SASCI-ah Finance department atangin single nodal agency ah an sum tur transfer vek a ni tawh a, an lo hman tawh chu an hmanchhuah tawhin a awm anga, a balance, an la hman loh zawng chu report vek tur a ni, a ti. Restricted tender reng reng, chief minister pawmpuina la loa tih loh tur a ni.
6. Lok Ayukta thuamchak an duh a, tuna a dinhmun thar an enin thuamchak chi a ni nge ni lo tih an enfiah phawt dawn tih a sawi. CBI hnenah a rang thei ang berin ‘general consent’ an pe dawn tih a sawi.
Project thawh zawng zawng endik turin Monitoring Committee an din dawn a. Sawrkar leh ZPM hotute chauhin an endik dawn loa, mipui aiawh kim turin recognised political party tin atangin pakhat theuh, NGO, MKHC leh MPF aiawh an awm anga, chumite chu project endiktu ah an hmang dawn. Anmahni pui turin Quality Control Division hman theih turin an siam dawn a. Project tlawh tul tul an tlawh anga, contractor-in a hunah zo thei lo ta se, engvangin nge a zawh theih loh chhan an en anga, an ni’n hun pawhsei sak ang an ti a ni loh chuan, eng contract mah nikhat pawh an pawhsei sak dawn loa; revised estimate pawh he Commitee bawk hian revise sak an remti a nih loh chuan, cheng khat pawhin revise sak a ni dawn lo tih a sawi.
Hetiang hna thawhna turah hian minister leh MLA chhungkhat laina leh thiantha te chu kawng dik lo zawh tirtu ni loa, venpuitu ni turin an ngen a. Party worker leh official zawng zawng pawh chutiang rilru putpui a, hma lakpui turin an ngen tih a sawi.
NGO leh kohhran tawiawmna an ngen a, eiruk do kawngah finchhuaha tawiawm turin an tangkai dawn a. Zoram mipuiin hlemhletna dopuiah an sawm tih a sawi.
7. Hun hman dik kawngah a hun takah a hmunah awm turin sawrkar hnathawkte beisei an ni a. Hemi atan hian biometric attendance system chu department tinin tun atanga hnaa lo neih a, hmang thuai turin a chah. Office-ah inkhelhna bungrua eng chi mah a awm tur a ni lo tih a sawi.
8 State Marketing Board din turin rang takin hma lak a ni anga, an hna pui ber chu, thlai thar lei a ni ang. Vegetable supply chain an ti anga, thlai thar processing, skill development leh entreprenuership lamah hma a la ang.
9. Boundary Committee an din nghal dawn a, ramria buaina a awma din chawp chuk chuk loin, tun atangin dina inbuatsaih tura beisei an ni ang. Mipui aiawh kim thei ang ber tura duan a ni ang.
10. Mizoram Subordinate Services Selection Board leh SEDP Board thiah nghal a ni anga, Resource Mobilation Department pawh thiah nghal a ni. Resource mobilation hi department pui pui din loin, Committee an nei anga, chu chuan hma a la ang.
11. Right to Public Service Act an pass tawh chu a taka hmang nghal turin department tinte hma la tura chah an ni.
12. Tih takzetin ruihhlo do dawn tum a ni a. Hemi atan hian budget-ah pawh kumdang zawng zawng aiin an thilphal dawn. Excise Act dinglai pawh a tul anga pen thuai thuai turin hma lak a ni ang.

Thuthar thehdarhtute zawhna chief minister chhanna:
# PAHOSS chu titawp mai loin an enchiang phawt ang.
# Sawrkar hmasa in Board a neih ai chuan tun sawrkar Board/ Committee din tum chu a tlem duai dawn a, an din tur chu loh theih loh, sum senna tlak vek a ni.
# Zu khapna dan chungchang an zirchiang ang.
# MSSSB ah hna lak kalpui laklawh chu an nghak ang.
# Adviser to CM pahnih pathum a nei anga, minister of state rank an ni ang. Sawrkar hmasa lama minister tinin puitu an neih ang khan an kal dawn loam chief minister-in an advise a mamawh bik, quality neite an dah chauh ang.
# Kum 5 chhung kawlphetha hman man tihsan loh an sawi chu an intiam angin an kaltlangpui dawn. JERC-in a rate tur a tuk aia tam zel sawrkar hmasa ten a ruahman thin a. JERC-in lo rawt sang pawh nise, an tawlh thei lo a nih chuan a sanna chin hi sawrkarin a hnawhkhat mai ang.
# Sawrkar hmasa hmalakna kal lai, thil tha a nih chuan an chhunzawm ang.

Exit mobile version