Site icon The Aizawl Post

NI THA LO HNUAIA SAWRKAR-2

Zion Lalremruata

Kan ti nek nek a, MLA General Election chu kar loah kan thleng dawn ta reng mai. Political Party hrang hrangte paw’n sawrkarna siam ngei tumin theihtawp an chhuah tlang a; inthlan apianga party tinten auhla bera an neih Mizoram intodelhna abik takin Agriculture leh a kaihhnawih lamah policy hrang hrang hriat tur a awm thluah a.Ani reng lah taka Mizoramah hian kan intodelhna tur khawp ram leilung , sik leh sa Pathianin min pe a chutihrualin, vawiina kan ram dinhmun leh kuthnathawktute dinhmun han en hian lungawi a har a ni. Hetih mek lai hian tuna kan sawrkar hrawn mek hnuaiah hian hmalakna tha tak tak hmuh tur a awm nual a, chiang zawkin i han luhchilh dawn teh ang.
Tlabung, Lunglei District-ah April ni 12, 2023 khan Commercial Vehicle Terminal Building hawnnaah a changtu Minister Pu TJ.Lalnuntluanga hnung zuiin ka tel ve hlauh mai a. He Terminal Building hi a hmun hma a remin a sak pawh an sa tha hle mai a, hemi ni hma chiah hian Serchhipah District Transport Office sak thar chu Minister hian a hawng bawk a ni. Transport Department hian an hmalakna an ulukin an duhtui hle a ni tih a hriat a; tin, Sawrkarin Chhiah/Revenue a tuk zat aia tam hi tun Sawrkar hnuaiah hian an khum zel thei a; an fakawm tak zet a ni. Ti daih ila hemi tuma ka kal chhan ber zawk chu Khawthlang Tuipui kaltlanga Bangladesh nen insumdawn tawnna awm tur saw a ni a. AMFU-a kan awm ve lai khan kan kuthnathawktuten an thlai thar Bangladesh-a an thawnna kawngah harsatna an tawh fo vangin thuneitute hnenah vawi duailo kan lo thlen ve tawh a chuvangin, Bangladesh nena insumdawn tawnna a rang thei ang bera kan neih hi a nghahhlelhawmin a pawimawh em em a ni. Thil lawmawm tak chu kan Minister Pu Manuna hmalakna kal zelah India Sawrkar chuan Khawthlang Tuipuia lawng lian zawk luh theihna turin hmalakna chak tak kal mek saw a ni, tunah hian a thawktu tur pawh thlan fel tawh niin a siam man tur sum hi India Sawrkar tum tur liau liau a ni nghe nghe. Covid hripui kha lenglo pheise chu tunah hian hma nasa taka lak a ni ngei tawh ang. Lawnglian hmanga Bangladesh nen kan inkal pawh theih hunah chuan kan thlaithar chi hrang hrangte man man zawkin kan hralh thei tawh dawn a ni.
Mizoramin kan thar Sawhthing, Zo Hmarchte, Aieng leh a dangte hi India ram chhungah dehralna tam tak awm bawk mah se keini State tan bik chuan Bangladesh khu a remchangin demand pawh a sang hle a. Vanneihthlak takin kum 2015, November khan INDO-DACCA EXPO, Dacca hmuna neih ah ka kal ve hlauh mai a, hemi tum hian Sawhthing, Hmarcha, Iskut etc..te kan pho chhuak ve a kan stall tlawhtu pawh an thahnemin abik takin Bangladesh-a sumdawnglian hoin min tlawh awl lova. Kan Iskut ken phei chu an lo la hmelhriat loh a nih vangin a helin an ei liam liam a an ei zo vek a ni. He hun hi remchangah lain an thlai thar bazarte tlawhin kan zir chiang a; heng Vietnam, China, Cambodia, Thailand leh ram thenkhat atanga Sawhthing leh Aieng etc an lakluh nasatzia kan hmu a ni. Bangladesh atang hian khawvel hmun hrang hrang heng Arab ram ahte an thawn chhuak leh thin a ni. Bangladesh-a sumdawngho hian kan hnena an sawi tam ber chu Bagha, Silchar leh Karimganj Syndicates kaltlanga Mizoram thlaite an lak luhna kawngah harsatna hrang hrang an tawh vangin direct-a Mizoram mite nen ngeia insumdawn tawnna kalpui an duh thu leh an nghahhlelh thu kha a ni. Tripura kaltlanga indawr tawnnaah lah kawng a thuiin buaithlak an ti hle a ni. Kan zinnnaa kan thil hriat leh hmuhte hi khatih laia Chief Minister Pu Lal Thanhawla hnenah kan thlen nghe nghe a ni. Kan hma lawkah chhim lam atangin Bangdesh nena inkalpawh zung zung theihna tur thawh mek a ni a, Zawlneiten Mizoram kawtchhuah chu chhim lam atangin a ni dawn an tih hi kan hlat tawh lo viau a ni.
Aw le, ram pawna thawnchhuah lam chu lo duh tawk dawn ila kan ramin kan mamawh ber chu kan ram chhunga kan thlai thar man/rate chungchanga hmalak hi a ni. Kan hriat theuh angin kan thlai thar man hi a tlangpuiin khawpui leh khawlian deuh hoah chuan a to uchuak em em mai a. Kan phak tawka zir chianna/survey kan neih naah Kuthnathawktute hian kan ramah hian man tlawm takin kharchhawng/middle men hnenah pein khawpuiah thung chuan a bin/let tam takin an zuar chhawng leh thin a, a tuartu ber chu mipui kan ni. Hemi chungchang hi kan State-a Sawrkar tawhte hian an hlamchhiahin hmalakna fumfe a awm meuh lo ti ila kan sawi sual awm lo ve. Hemi chungchanga hma la tur hian Mizoram Sawrkar chuan Trade and Commerce Department hnuaiah MAMCO a din a, MAMCO hma lakna erawh check gate-a chhiah/tax khawn bak a awm lo; anihna takah chuan kuthnathawktute tana phur rit thlentu an ni chawk. MNF Sawrkar a pian hnu lawk khan Allocation of Business siam danglamin Agriculture Marketing hi Agriculture Department hnuaiah a awm tawh a, hmalakna pawh engemaw chen chu a kal chho tawh ani. Agriculture lam thila kan hmalakna vang emawni Mizoram Sawrkar chuan Agriculture Marketing Sub Committee a dinna ah member ah ka tel ve hlauh mai a, Sub Committee in kan rawt angin Agricultural Produce & Livestock Marketing Act 2017(APLM 2017) behchhana Dan siam nise kan ti a. Tin, APLM 2017 hma hian Agricultural Produce Marketing Act 2003(APMC 2003) model chu siam a lo ni tawh a, vawiin thlengin APMC 2003 hi India ram State tam zawkin an la hmang nghe nghe. APLM leh APMC danglamna ber chu APLM 2017-ah hian hak tih zauh niin ransa a huam lai hi a ni(APMC Act 2003 leh APLM Act 2017 hnuaiah hian Regulated Market din tur a ni chuvangin, a khawi emaw zawk zawk pawh hi Regulated Market tiin an sawi mai thin.). APLM hi chak taka bawhzui a nih rualin India Sawrkar chuan Ordinance hmangin ‘Farm Laws 2020’ alo siam thut mai a, he Farm Laws 2020 duhlo hian India ram State hrang hranga Kuthnathawktuten nasa takin an dodal a, Delhi ah lungawilohnate lan tirin nunna chan pawh thahnem tak an awm phah a nih kha. Tluang takin thil a kal dawn emaw kan tih laiin buaina lian zawk a thleng chho a, Supreme Court hial a inrawlh a; he buaina hian keini Mizoram pawh tuilai rapin hun rei tak min siam a hun hlu tak kan chan hnem hle a ni. Ram chhung dinhmunte enin Agriculture Marketing system tha kan mamawh tih hriain Pu C.Lalrinsanga, Agricutlture Minister kaihhruaina hnuaiah “The Mizoram State Agricultural Produce Marketing (Development and Regulation Act, 2008)” chu siam thata peih a lo ni ta a Vide Notification No.B.14015/2/2020-AGR, Dated Aizawl,11th, April,2023.( The Mizoram State Agricultural Produce Marketing (Development and Regulation Act, 2008 hi kum 2008 khan pass vek tawh a ni a, a hnua Sawrkar INC hnuaiah khan bawhzuina engmah a awmlo a ni)
India Constitution-ah hian Agriculture hi State chanpual/subject anih vangin State thuneihna a sang a tuna Dan thar kan hman tur APMC ah hian APLM a thil tul leh thate kan seng lut thei dawn a ni. A chunga kan tarlan Dan tlawhchhan hian kuthahnathawktute leh consumers/mipuite hnenah hamthatna tam tak a thlen thei a chutihrualin, kharchhawng/middle men te pawh khuahkhirh tur an ni anga an phu tawk hlawh chu an la tel thei dawn tho a ni. He Dan kalphung ber tur chu State levelah Marketing Board awmin, District level atanga Village level thlengin Board/Committee din a ni anga, a pawimawh ber chu kuthnathawktute, mipuite leh kharchhawng hote rualkhai taka an insumdawn tawnna tura Dan lekkawh hi a ni. Thawk khat lai khan NABARD lam hian India ram chhunga Agricultural Marketing an zirchiang a,Kuthnathawktute hian an thil deh ralna atangin 30% hlawkna pawh an chang phalo tih an hmuchhuak a, kan kuthnathawktute hian engzat tak hlawkna tel ve ang maw? NABARD Regional Office, Aizawl pawh hian APMC hnuaia Regulated Market din tur hian kum tina an tihchhuah thin State Focus Paper-ah rawtna tunhma atang tawhin a siam chamchi a ngaih pawimawh a hlawh lo hle a ni. Tuna hetianga hmalakna hmuh tur a han awm chho hi a lawmawm em em a ni.
Tun tum election kan hmachhawn mekah Political Party thenkhatten an Sawrkar chuan thlaithar lei an tum thu leh budget-ah hial an dah tur thu hi a ri ring hle mai a, hei hi a tak ram thleng thei ngei se chu duhthusam a ni a; nimahsela, kan rama thil kal tawh enin sawrkar inrawlh tamna hoah hian hlawhtling han sawi tur erawh a vang hle a ni. Kan rama kuthnathawktuten an thar tam ber Sawhthing bik hi han bel chiang ila sawrkar a inrawlh thuk poh leh kan buai a zual thin; chuvangin kan mamawh ber zawk chu Agricultural Marketing System tha a ni ber zawk. Kan ram sum leh pai dinhmun thlir pawn keini ang State pachhe tan chuan thlai thar lei ringawt hi chu a kawngbo a ni. Central Institute of Horticulture a Board Member ka nih laiin kum 2018 khan Krishi Bhavan, New Delhi-a meeting kan neih tumin kan Chairman leh Commissioner of Horticulture, Government of India ni bawk ka titi pui a, Mizoram atangin Market Intervention Scheme/MIS(Sawrkar laipui tanpuina a bik takin Horticulture Crops ho tana siam) chungchangah dawrtu an neih ngai meuh loh thu min hrilh a; Department lama mawhphurhna neitute pawh hian tan an lak chu a ngai viau awm e. A thu hrimah thlai tharte hi thil chhe hma tak/highly perishable goods a nih hlawm avang leh State dang elpui reng kan nih vangin harsatna tam tak a awm thei a, tun hnai chhoah Mizoram Sawrkar chuan hmun hrang hrangah cold storage mamawh dan azirin a din ta thluah mai a, he Ni |ha lo Hnuaia Sawrkar hmalakna hrang hrangte hian kan State hmasawnna leh intodelhna kawng thui takin a sial chho ngei ang le.

Exit mobile version