By Zoremi Hmar Zote
Kan ram zim te-ah hian mihring kan la tlem ngaihtuahin nuthlawi kan tam em em mai. Duh vang renga thlawi an awm lo va, an duhthlanna a ni hek lo. Mizo society-ah hian nuthlawi kan en dan hi tlema thlâk danglam a hun ta niin a lang.
Sawn pawm vanga nuthlawite dinhmun hi kan ngaihtuah ngai em! Kei chuan nau titla lova chhel taka hring a, pawm zui ta te hian zah an phû ka ti. Mipa thenkhat pa loh luat vanga nula nun chhe ta hi kan va tam em! Ni, mipa tam tak hi chu duh duh kawp lâwr thin, rilru le lo leh milem an ni; hmeichhe âwm nêm leh rilru thianghlim takin a hmangaih a, a neih hlu ber a thianghlimna hial hlânin a inpumpek a, nau hial a lo pai ta a, chutih laia kalsan duh mipa chu dem tur an ni. Loh theih loh harsatna avanga inthen ngai ta vanga thlawi hi chu sawi tham an awm lovang. A tam ber hi chu mipa thenkhat nikhua loh vang a ni chiang alawm. Hmeichhia hi chu rilru nêm leh hmangaihna ngah, kawppui mipaa rinna nghat chawt mai kan ni tlangpui a, bum awlsam leh bum nuam kan ni; chumi remchanga la a, hmeichhe hrang hrang bum kual thin mipa hi kei chuan mipa dik takah ka pawm thei lo a ni. Mipa zawng zawng an ni lo va, mipa dik tak, mawhphurhna hlen ngam leh fel, zahawm tak tak pawh sawi sen loh an awm ve tho.
Hmeichhe thenkhat, nun uluk teh chiam lo, buan chak lo leh hirha fe fe pawh sawi tur kan hre teuh awm e. Heng mite hi chuan nau tihtlak pawh an pawisa teh chiam thin lo. Hmeichhe tlêm te, nung duhdahte avanga a hmeichhia hrim hrim dem ngawt hi kan tih tur niin a lang lo. Nuthlawi zingah pawh a ni tho, awm tha duh vak lo tlem azawng an awm vanga nuthlawi zawng zawng dem ngawt mai te, eng ang harsatna nge an tawh a, eng ang fakauvin nge an tawrh hriatpui miah si lova nuthlawi hmuhsit ngawt mai te hi a zo zia lo va, thil mawi lo leh tha lo, sim daih tur a ni.
An chhel asin, nuthlawiho hi. Pa lovin fa an pawm a, nu leh pa nih fawm chungin amah chauhin a fate a enkawl a, an tan mipa hna leh hmeichhe hna a awm hran thei tawh lo va, harsatna an tawh pawhin bikna hmun tur pasal an nei ve hek lo. Chu chauh chu a la ni lo, an hmangaih leh an lung dumtu an tawn ve pawhin chhungte lak atangin iai an hlawh a, chhel taka hringnun an hman ve hram hramna te chu hmuhsak an ni lo va, nula tam takte aiin an rinawmin an thianghlim fe thei tih pawh rinsak an hlawh hek lo. Nula thenkhat, mipa kawp reng, damdawi ei vang leh nau tihtlak avanga thlawi lo mai mai an awm teuh! Social media hrang hrangah chhaih nawmnah leh nawmnah loh an tlin em em a, kan society-in a ken tel miau avangin an rilru a paukhauh a ngai a, rilru tihzauh a ngai a, mi mawl tam tak avanga an rilru hliama a awm pawhin nui chungin an tuar a, thinlung nâ leh rum vawng vawng pawhin awm se a ruka tuarin, harsatnain a hneh loh khawp hialin a intichak hram hram thin.
An mittuiin chakna a pe a, an natnain chhelna a siamsak a. Ho tê-ah an hming a hliau hma tih hriain an nun an ulukin an fimkhur em em thin. An khawvel chu an fate an ni a, hmangaihna leh inngaihtlawmna nena enkawlin, pa tung tam tak tluk loh hial turin an fate an enkawl puitling thei. Harsatna leh natnain a sawr fe zawh loh nutling hi an patling ka ti! Hmeichhe thenkhat, an hmeichhiatpuite ngei nuthlawi hmuhsit ching, an laka tawngkam duh tui lo leh dengkhawng tak taka fiam thin an awm; han thlawi ve chiah se an tluk ngut bik emaw chu! Hmeichhia kan ni a, ka hmeichhiatpui rahbi tleu lai kan nuihzat a, kan hmuhsit lai hian, kan chungah eng nge thleng ve dawn kan hre hauh lo. Nula kan nih chuan ngaihzawng kan la nei ve ang a, pasal hial pawh kan la nei ve dawn. Vanduaina hian thlei bik a nei lo va, i chungah leh ka chungah thleng thei reng a ni. Pasal nei lai pawh ni raw sek, nuthlawi nih nan second 10 bak kan mamawh lo; kan pasal ten chhuak rawh min tih hlauh mai chuan kan chan tur chu nuthlawi nih a ni mai! I bialpa fa i pai a, a neih leh duh si loh che chuan i chan tur chu nuthlawi bawk. Tu fa nuthlawi mah hi hmusit thei, dem thei leh diriam thei kan lo awm reng reng hleinem maw le!
Nuthlawi an nih avanga zuam ngawt thin mipa tam tak an awm a, zuam fuh lo fe fe pawh an tam ngawtin ka ring. Nuthlawi an nih vang ngawt khan an easy ngawt bik lo va, nuthlawi an nih vang ngawtin an hniam tihna lah a ni hek lo. Nuthlawi a nih vanga i hmuh hniam ngawt kha han lêm chhin teh, a lo iai nasa ve fu thei tlat che. Nuthlawi a nih vanga zuamtu, hmu hniamtu khan i phû hlawl lo! Pasal pawm lai nei leh nuthlawi hi han thlei bik viau tur awmin ka hre lo, fa nei theuh theuh, fate enkawl theuh theuh, pa tel lova enkawl leh, pa tela enkawl kha a ni mai a, an danglam tampui pawhin ka hre lo ve! Hah leh rim taka thawk a, nu leh pa nih fawma fate enkawl a, mahni nuam tih zawng pawh ûm thei lo leh, chhel taka insehruh fan fan chunga hringnun khirh zet hmachhawn mektute hian zah leh duat an phû a, lainat leh khawngaih an phû a, kan tanpui thei lo a nih pawhin, an natna tur i siamsak lo hrâm ang u.