Site icon The Aizawl Post

St Kitts and Nevis ten hmalak tum

Caribbean ram Prime Minister chuan King Charles III chu an ram head of state a nih chhung chuan an ram chu a ‘zalen tak tak dawn lo’ tiin a sawi.
Dr Terrance Drew chuan a hunlai ngeiin St Kitts and Nevis chu republic ram a nih leh nih loh turah mipui rawnna neih a nih tur thu a sawi bawk a.
Hei mai bakah hian monarch te chuan tun hmaa sala sumdawnna an kalpui avanga ngaihdam dilna an nghak mek tiin a sawi bawk a. Buckingham Palace chuan sal chungchang chu King Charles chuan a ngai thutak hle tiin a sawi bawk.
Thla kalta Palace chuan British monarchy leh transatlantic slave trade, African mipa, hmeichhia leh naupang maktaduai tel te kum zabi 16 leh 19 inkar chhunga America-a sal tura chhawra chawkluh chungchang chu independent study neih nise a lo ti tawh a ni.
St Kitts and Nevis capital Basseterre ah Dr Drew chuan Palace hmalakna chu thil lawmawm tiin a sawi a. “Thil lo tih dik tawh loh te pawma, ngaihdam dil chu ke penna dik a ni” tiin a sawi.
Buckingham Palace chuan King chuan a hma pawhin sal chungchangin nghawng a neih te chu fiah zawka hriatfiah tuma zir a duh thu a sawi tiin a sawi tawh bawk.
Nikum khan Commonwealth leader te punkhawmnaah King Charles III chuan, “Chiang taka ka sawi duh chu a hma pawha ka lo sawi tawh thin angin, ram tin ten republic emaw monarchy hnuai emawa awm an duhna chu an duhthlanna liau liau a ni” tiin a sawi.
Nikum khan Dutch sorkar chuan slave trade a an lo inhnamhnawih tawhnaah ngaihdam a dil a. Prime Minister Mark Rutte chuan slavery chu ‘crime against humanity anga ngaih tur’ tiin a sawi.
St Kitts and Nevis hi Caribbean island a English coloniser te inbenbel nghehna hmasa ber a ni a. Locals te chuan tun thlengin dual island federatoion chu ‘mother colony’ tiin an la sawi.
Sugar leh slavery English te chetlak dan turu ber ber niin tun thlengin an legacy te hmuh theihin a la awm a. St Kitts and Nevis colonial hulai chu Brimstone Hioll Fortress tun thlenga la ding reng avangin a la fiah em em a ni.
He kulh hi British tena kum zabi 17 hunlaia an sak tan niin Africnas sal te dahkhawmna tura an duan a ni a.
King Charles chuan Brimstone Hill hi kum 2019 khan a lo tlawh tawh a, local historial Leonard Stapleton chuan King Charles hi thliarkar a fanpui a ni.
“Hun hlimawm leh nuam tak a ni” tiin Leonard chuan a sawi a, “Tun thlengin ka la inchhuang reng a, hna pawimawh tak a ni” a ti bawk a. Historian in Royal family a zahna leh ngaihsanna chu hmuhtheih a nih rualin symbol pawimawh tak takin awmzia a neih dan pawh a man fiah tho bawk.
Royal Family te chu ‘ngilnei leh mihring duhawm tak tak an ni’ tiin a sawi a, mahse, Crown bik erawh ‘Africans tam tak te sala siamtua mawhphurtu ber a ni tlat thung’ tiin a sawi.
Leonard Stapleton chuan tun hun hi St Kitts and Nevis a governance kalphung pawh thlak hun a ni tawh tiin a sawi a. “Tun thlenga min tihnual em em thin fotu chu kan hruaitute thutiama lakluh an nihin King emaw Queen emaw an thlahte hming chhamin emaw thutiam an la thin” tiin a sawi a, “Tunah chuan kan rinna leh duhna leh kan constitution ngeia thutiam lak kan duh tawh zawk a ni,” tiin a sawi.
“King Charles hian tun hmaa thil diklo lo tih tawhah danglamna siam a tum ni ngeiah kan ngai a. Ka hmu tawh a, chuta tang chuan ngaihdan ka nei a ni,” tiin a sawi. King Charles leh Prince of Wales te chuan a hma pawhin sal chungchangah pawi an tih thu an lo sawi ve ve tawh bawk.
Nikum khan Rwanda a tlawhnaah khatih laia Prince Charles chuan slave trade avaang mi tam takin channa leh hlohna leh lungngaihna turu tak an tawrh chu sawifiah theih a ni lo tiin a sawi.
Prime Minister Dr Terrance Drew chuan sal atana hruaichhuah te chhungte laka zangnadawmna pek sawiin ngaihdam dilna mai bakah sumfaia puihna pek te leh ram thenkhatte leiba ngaihdam chungchang te chu kalpui ni se an ngiat thu a sawi a.
“Sum hmanga inpuihna ngawt kan sawi lo. A chhan chu tun thlenga African thlah te laka a chhe zawnga inenna la awm avanga nghawng chhia a la neih reng hi thlak danglam kan duh a ni” tiin a sawi.
Africans sal te avanga zangnadawmna inpek chungchang chu tun hnaiah sawi len hle niin Caricom Reparations Commission din niin ten-point plan siam zui a ni a. Caricom hi inter-governmental organisation niin ram 15 awmna niin chung zingah chuan Barabados, Jamaica, the Bahamas leh St Kitts and Nevis te pawh an tel.
An tum ber chu ngaihdam dilna siamtir, zangnadawmna te a tel a, kum 2014 khan 10-point plan chu Caricom member te chuan an lo pawm fel tawh a ni.

Exit mobile version