Mahmuaka Chhakchhuak
“Thawkkhum” tih hi Bible-ah hmun khat chiahah a awm a, chu chu II Timo. 3:16 thu hi a ni. Tirhkoh Paula ziah a ni a, he lehkhathawn a ziah lai (65 – 67AD) hian Thuthlung Thar hi ala piang lo a, hei vang hian Revd Chuauthuama chuan “Thawkkhum hi Thuthlung Hlui chauh a ni” a tih phah a (CHHIMBAL Published by Sateek Branch KTP. Page 64). Chutiang a nih si chuan Thuthlung Thar chu Thawkkhum loh (Un-inspiration) a ni dawn em ni ni ta ngai le Thawkkhum tih sawifiahna atana Revd Chuauthuama tanchhan Rev. Lalsawma ziah dan hi ilo thlir hmasa teh ang:
(1) Ngialngan taka Thawkkhum (Mechanical Inspiration).
Mihringin kawlawm kan hman ang hian Pathianin Bible ziaktute chu a hmanga, a ziaktuten an thuziak chu Pathian kamchhuak vek a nih avangin a sual thei hek lo. A thu phuah leh tawngkam mal zawng zawng hi Pathian thawkkhum vek a ni. (Verbal Inspiration).
(2)A ziaktu a thawkkhum (Dynamic Inspiration).
A ziaktu chu Pathianin Thlarauin a chenchilh a, a ti nung a, Pathianthu a lo ziak thei ta a, Chutianga ziak chu Thawkkhum a lo ni ta a ni. Mahse, a thuziakah chuan a ziaktu mizia te, a thiamna te, a thu thiam vak lohna te nen, a hriatchian tawk lohna te nen, a duh dan leh ngaihdan nen, thu lama a hausak vak lohna emaw a chhui chhuah theih loh a, mahse a mizia leh tlin lohna a hru bo vek lo a, a ziaktu pawhin a tisual thei a ni.
(3) A ziaktu leh thuziakah Pathian chu nungin a awm (Organic Inspiration).
Thlarau Thianghlimin Thuziaktu a thlang a, a chenchilh a, ziak chak tur leh ziak thei turin a tinung a, Thu chu a ziak ta a, a thuziak pawh chu tih nun leh malsawm sak a lo ni ta a, Ziaktu chuan ama thiamna leh theihna pangngai a hmang a, mahse chu aia thui leh thuk zawkin thu chu a phuah thei a, Mahse a mizia leh hriat dan a bo chuang lo a, a thuziakah chuan kimchanglo leh tihsual palh a leng tho a ni. Chutichung chuan a ziaktu leh thuziak chu a Thawkkhum in mal a sawm a ni.
Thuthlung Hlui thu thenkhat hi Thuthlung Thar Theology atanga pawm thiam harsa tak a awm reng a, a chhan chu a dawngtute hriatthiam tawka Pathianin a thu a puan thin vang a ni. Chung zingah chuan entirnan; Hmelma hnam tih chimih thupek te, Jeptha fanu hlan te (Ror. 11). Akana leh an chhungkua denhlum te ( LJos. 7) , Saula fa 7 tihhlum te (II Samu.21) hi a tel ang a, heng hi kan sawisel a ni lo a, Pathianthu a ni lo e, kan ti hek lo. Mi zawng zawng hmangaihna chanchin tha thuchah atang chuan a hla hle mai kan ti a ni.
Pathian Thawkkhum sawi danah hian a hmasa ber hi chu Pathian thu zirna (Theology) nen a inkalh a, tunlaiah chuan pawm a ni tawh meuh lo. Pahnihna leh pathumna hi a eng emaw zawk emaw, a pahnihin emaw pawm thiam tum ila a tha ange tih a ni.
Rev. Lalsawma ziak hi i han bih chiang nghal ila “Pathian Thawkkhum sawi danah hian a hmasa ber hi chu Pathian thu zirna (Theology) nen a inkalh a, tunlaiah chuan pawm a ni tawh meuh lo” a ti a, chu chu ngialngan taka Thawkkhum (Mechanical Inspiration) a ni a, a ziaktuten thu an nei lo a, Pathian thu thu anga sawina ang a ni. Chu chu Daniala 12:8,9, I Pet.1:12 ah te hian kan hmu a ni. Hei hi Pathianthu zirna nen a inkalh dawn em ni? Thuthlung Hlui hun a Zawlnei hote (Prophets) pawh khan an hriatthiam loh thu an puang tho a sin (Job.42:3).
Pahnihna, a ziaktu a thawkkhum (Dymnamic Inspiration) a sawifiahnaah “Pathian thlarauin a ziaktu chu a chen chilh a, a tinung a, Pathian thu a lo ziak thei ta a, chu a ziak chu Thawkkhum a lo ni ta a……… Mahse a mizia leh tlinlohna te a hru bo vek lo a, a ziaktu pawhin tihsual a nei thei a ni” a ti a, chu chu pawm thiam tum ila a tha ange a rawn ti lehnghal a ni. Chu chuan Mihring rilruah Bible-ah hian dik lohna a awm ang tih ngaihdan a tuh nghal a ni.
Pathumna, “A ziaktu leh Thuziakah Pathian chu nungin a awm (Organic Inspiration) tih a……. Mahse a mizia leh hriat dan a bo chuang lo a, a thuziakah chuan kimchang lo leh tihsual palh a la leng tho a ni” a ti a, Thuthlung Hlui thenkhat hi Thuthlung Thar Theology atanga pawm thiam harsa tak a awm a tih a, chung zinga a lakchhuah – Hmelma Hnam tih chimih thupek te, Jeptha fanu hlan te (Ror. 11), Akana leh a chhungkua denhlum te (Jos. 7), Saula fapa 7 tihhlum te (II Samu. 21) a sawi pawh hi tih sual palh a ni thei dawn em ni? Tihsual palh awm ang hian pawm thiam tum ila a tha ange tiin tlangkawmna (tawpna) a rawn siam zui a, Kristian tan chuan Liberal zung kaihna bul a ni mai lo’ng maw? Bible-a awm ngei chu a nihna ang angin kan pawm mai turah kei chuan ka ngai a ni. Khawvel dan (science) nen pawh a hmeh rem/mil theih loh pawh nisela, chu chu Pathian chungnun bikna a ni ang a, chu chuan Pathian ngaihsan bikna a tuh ang a, kan kristianna pawh hian a kaltluan phah zawk dawn a ni.
Tin, Paula’n Timothea hnena lehkha a thawn hun lai (65- 67 AD) hian Thuthlung Thar hi a la piang lo a, Thawkkhum (Inspiration) pawh ala ni lo, Thuthlung Hlui chiah a ni” tih chungchangah pawh hian Apokrifa bu ang maia pawm chu a dik lo ang. Apokrifa bu pawm a nih lohna chhan chu Thawkkhum a nih loh vang a ni a, Isua chanchin leh thiltha tinreng chu a ziak ve tho a, mahse Bible anga pawm a ni chuang lo a ni. R.C. Sproul-a chuan “Knowing Scripture” a ziahna ah chuan hetiang hian a ziak a – Greek tawnga “Theopneusios” tih hi Inspiration aiah Expiration – Pathian Thawkchhuah (God – breathed out) hman nisela a fuh deuh zawk awm e, tiin a ziak a, Expiration – Pathian Thawkchhuah (God- breathed out) hi NIV (1973) sawi dan a ni a, Nimahsela, kan Bible rin ber KJV ( KJV hi kum 7 chhung (1604-1611)-a mithiam rual 47 ten an ziah a ni.)-ah chuan “All Scripture is given by Inspiration of God” (Pathian lehkha thu zawng zawng hi Pathian thawkkhum a pek a ni ) a ti a, hei hi a dik zawk a ni. Hmangaihna Aw-in “Lehkhathu zawng zawng hi Pathian thawkkhum a ni” a tih ai pawhin pawm a nuam zawk awm e. Thuthlung Thar pawh hi “Pathian Lehkha thu” a tih zingah pawh hian a tel ngei awm si a, Johana’n Thupuan bu pawh hi Pathian hnen atanga a dawn ngei a ni tih a sawi chiang a ni. (Thup.1:2) Chuvang in “Ngialngan taka Thawkkhum (Mechanical Inspiration)” ah hian Thuthlung Thar pawh hi pawm ila a him ber awm e.
(He thu hi Revd Chuauthuama thlahna atan nise)