F. Lalremsiama
Chaltlang
Thu chu Thu, Hla chu Hla ni mai awm tak, Mizo Academy of Letters (MAL) in, Thu chu Hla, Hla pawh Thu ni thei an ti tlat mai si a. Thu te chu Phonetic |awng pawh ni raw – sek – sek, thluk neia Hla anga sak theih pakhat mah ka hre ve si lo. Vala lu a hai! A teuh bera ka hriat ve lah a chhama – chham chi a ni deuh lek bawk si. Lehkhathiam rual, Mizo |awng thiam |angrual Pawl an ni bawk si a. Ka pawm vek thei, kei tehlul hi tu – khaw – kha hriat tham hleih loh hian sawi kual ve mai mai ka duh a nih hi.
Zai lam han ti dawn ila thiam ve der si lo hi, a Kel – rawl – a kel rawl hian, Pathian hla pawh Lengzem leh Lenglawng chena zaiho nuam ti ber ber, a hla thua khatliama zaimi ka ni lawi si. Ka va han lai thei mai mai tak e aw!
Pu Vankhama ti leh daih teh ang. Hla phuah thiam mai ni lo, a hla zawng zawnga thuril phum thiam leh thumal inrem thlip thlepa a dah bakah, a satu, a bikin zaithiam te’n Mipui hmaah leh Radio leh TV-a an zai apianga a Thu fiah taka lam ziah tura a duhzia te kha Tunlai zaithiam ho te lah hian an pawisa tha duh bar lova ka hriat te hian ka lo na ve khanglang a. A fanu zaithiam em em te kha chuan an zawmtha asin. Amah palian leh hmeltha tih mai tur ni bawk, Rimawi khawvel nuam ti chi, Pathian thilsiam (nature) leh mizo nunphung luhkhung thuk leh hrethiam hi an piang pawhin ka ring thei lo! Tlaizawng par “Hlamawi” ropui eltiang – ah hian en ve mah teh, Vulmawi an ti phawt a, Chuailopar nih tir a duh a, a par bawmtu an sawi zui den den a, Chawlkailo Ningzu Chhunrawl (Chawtui) ah hmangin, zankhuain Thlarau tha chi khuavangho riahbuk ni hialin min chhawp sak hnuah – “Aw” ti meuhin – engatinge thil mawi zawng zawngte chul mai tura Khuanun a siam le – han tih ngawt mai te hi – Ka dawn ngam lo e!
Hmangaihna lama a Hla te hlei hlei hian Van thumna rim a nam ka ti, han kal tawh ang hrim chuan! Nakin nakina a neih duh loh, lo hel ve laih laih thin tlangval “Lung tum loh leng vuaia te i tih reng an”… Chhuihthangvala a tlawm lua e! Hei hi Mizo Hla kalphung ka hriat ve dan a ni reng a. An di (theih) te pawh “Phu loh” ti zel phal, rairah riang ni duh vek zuk ni zel a. Ani Pu Vankhama phei chuan, “Ka thai chang mah lo la, Khiangawi mi tawnah, Hmangaih, lung i dum phawt chuan lawm zel tang e” a ti hial….. Ka ring thei lo a ni. Mahse a thiam chungchuanzia min hrilh duhna mai a ni!
Laikhum zala ka dawn pawh hian tih leh Thuhriltu’n hmana “Hmangaih thu” a hril chuan tih te hlei hlei. I.Korinth Bung 13:1-13 Lady Diana Westminster Biak Inah vui tuma British Prime Minister Tony Blair-an a bung pum (thu dang sawi tel hauh lo a) a chhiar chhuah tawpa innghat a ni! A pui riap riap a nia!!
Hetiang hla pakhat chauh pawh lehkhabu tling ziak sen loh tur a awm. Mizote hi zaithiam leh zai ngaina kan ni deuh vek. Kan hlate pawh Ni hnuai-a thil tinreng, lei leh van tawng a tling hial. “Khawvel zaia ti khat turin ka bei ang” kan ti dup dup rei tawh alawm!
Thuziak lamah pawh kan nep lo. Tun hnai kum 10 vel liam tawh atang khan kum tinin lehkhabu thar a chhuak nguai nguai ta reng a. |hat pawh an tha hlawm. Chuti e tilo chuan India Constitution Schedule 8 pawnah MIZO |AWNG min la khar hnan. A then tam tak an lo ti Classical Language leh nghe nghe tawh. Kan tawng, kan Thu leh Hla te hi Classical em em ka lo tih ve tehreng nen hian! Kan Thu leh Hla ziak neihchhun Savun meuha ziak Tute uicho riltam hrawk hriam ei zawh vang kha? A ni thei lo!!
Awithang Pa pem thulh hla leh Maubuang Lal laka tlaktlum zualna Hla, Khawkhat Lal pakhat lek chauh hla pual tur te Zoram dung leh vangah kan tlanglam pui dual dual reng a? Chhim tlang Zaikung tih tham zet Pu Bualkunga te lahin an han hapzau ang reng leh lawi bawk a! Nuthlawi leng leh vanga Ram Ni tla seng loa Roreltu Prince of Wales, Edward Hmelthaa a sakhming lawi anga thang tawh vanhnuaiah – “Lal leh se” lo ti ve kawisawi lah bo lo. Hla hrim hrim hi chu a phuah thiam ka va ti teh lul em. “An relthiam ngei e mingo valin Lei Lal Kraun leh Nuthlawi an buk leh dawn e Nuthlawi a kang lo, a pawi ber mai” Awi awi awi!. Tukluih Kuli min BARH luitu lamah ai chuan, Pu Telela leh a thian Kulikawn Arsi Eng te lamah ka tang hmak si!!
Prof. Siamkima Zalenna ramah ka la lut hman lo. Krismas leh Kumthar hla ringawt pawh hi Pu Patea te, Pu Suakliana te, Pu Rokunga te, Pu Vankhama te, Pu Kamlala te leh Pu Chawngkhupa te phuah ringawt te pawh sap ho kum 500 tel chhung phuah belhkhawm aiin a tam a ni ngawt lo, a thuk a, a ril a, a sak a nuam zawk bawk si! Pu Vanmawia te, Pu Thandanga te, Pu C.Lalkhawliana ten an phuah belh tha em em zel lehnghal a.
“ Tu Lal lai zu mah a thlum chuanglo, Hmawng ang ka pem lo nang, Lalawithangpa, Belh lai Laldanga ka then thei lo” ti tu vek kha a ni em he hla ril phuahthu hi – “Fanghma tuai (thar) tir tea chhawl min thuai, Chang lo mahse a CHI – a dah ka nuam e, Vanneih thilthu – ah a to mahna” han ti puak chhuak dur mai te kha! A tha BON TOP.
Pathian Hla nise Pu RL Kamlala ten, “Aw min hrilh rawh Thukna Ropui, Ranthleng leh Thing anchhe dawng (+), Vana Lallukhum a inzawm, Lei Eden leh Salem thar nen” Chanchin |ha leh Bawihchhuah (Abolition of Slavery) behchhana Pu Thangan, “Aw Lalpa, chungnung ber, kan fak hle a che a rawn ti thawp sut a, i Ram ropui takin lo thleng zel rawh se… Hnehchhiah, bawih, Riangvai te Lalpa leh Pathian a han ti ta luau mai te, Rev. Liangkhaian, Thumak a sawi nin theih loh, KALVARI chanchin, a tahtawl te tea a ngaihtuah tawp hleih loh, Van Angel – ho leh Seraph fim ropui – ni tina A rawngbawltute an zawt vel te, a tawpah ama thlarau ngei chu, Kalvari Tlangah chuan chhun zana lengin a Lalpa (Kan Lalpa) Kros lera awm chu Nungin a va hmu anga, KALVARI chanchin a lo hrilh ang tih min hrilh chhoh dan, sak nawm dan em em bawk si te hi sawi thiam a va harsa em ve le aw!!
Kil tin kil tang tuman an hawl seng chuang bik lovang. A duh duhin Hawl zui rawh se. Chawngkum Dan Tlang huat loh kan nei alawm. A hua hua chu a ni mai te kan ti a, artalh dan chikhat chauh a awm lo….a lo ni! Pa theuh theuh, no khat ei theuh theuh te kan ti naa tunlai chuan a- chawm a hrai te hi kan tam ta mah mah! Chawm leh hrai ngai lo, INTODELH tih te hi Sekibuhchhuak anga koh chhuah mai mai chi a ni teuh lo chiang, ka hrechiang…. Pu Tawn-an a kutphah a hriatchian ang tho khan Hriat ringawt a sawtsai der si lo. He thu kher kherah hi chuan, Tirhkoh Paula, Rorelnaa a din laia “I hriat tamna hian a ti â che a nih hi an lo tih ang khan hriat tam te hian kan â tulh tulh emaw tih mai a awl hle.
NLUP, MIP, SEDO, Bana kaih Policy – a la awm zel a tul ang tih te ka lo hlau lawk pek lehzel a! Roof for the Roofless (Rangva Sem) leh Bana Kaih te Rimawi Khawvela THAMRAL ka phal thei lo.