Site icon The Aizawl Post

USA CHAPCHAR KUT THUCHAH

Rev. Dr. Zaichhâwna Hlâwndo
Chibai bukna: A hmasa berin Chapchar Kut hmang tura lo kal zawng zawngte kan Lalpa Isua Krista hmingin chibai tha ber ka buk vek a che u.
Lawmthu Sawina: He hun pawimawh taka thusawina hun remchang min siam saktu kan Pathian leh Mizo Society of America hruaitute chungah lawmthu ka sawi a. Ka lehkhabu ziah ‘Introduction to Zoram Thar Encyclopedia- New Zoland, Pilgrimage of Joseph Descendants House of Israel tih min tlang zarh saktu MSA Central President Pu Hualsailova chungah thinlung takin lawmthu ka sawi e.
USA kan lo kal chhan: Tun tuma kan pafaa USA kan lo kal chhan bul ber chu America-ah Zofate kan hnam nihna dik tak (True National Identity) puang darh turin Pathianin min rawn tir a ni. Kum tam tak thlahtu bul thuhmun Zova thlah ni vek si, National identity ni lo, hnam bil ( tribal identity) Chin, Kuki, Lushai, Mizo, Zomi, Mara, Lai, Hmar, Falam, Halkha, Bawm, Pang leh a dang tam tak hmanga thendarh kan ni. Heng bakah hian chipeng 2000 chuang kan la awm. Heng thendarh leh awp beh a awmte kha Lalpan min ti pumkhat tawh dawn a. Hnamah siamin kan awm leh dawn tih thu lawmawm tak puang darh turin a ni. He thu kan sawi leh puan hi kan vision emaw kan duhthusam emaw a ni lo. Lalpa lei leh van siamtuin a lo duan lawk vek tawh, Bible a zawlneite leh kan hnam zawlneite hnena a lo hriattir leh puan lawk vek tawh a ni. Chu a lo ruahman lawk vek tawh anga kan insuihkhawm hun a thleng tawh a ni tih hriattir turin min rawn tir a ni.
Kan bona chhan: Kan thlahtu, kan pi leh puten Pathian thuthlung an bawhchhiatna avangin khawvel hmun hrang hrangah hnawh darh vek kan ni a. Kan tobul leh nihna tak pawh hrelovin kum 3000 dawn khawvelah kan vak darh a. Kan hnam nihna te kan theihnghilh zo tawh a, kan tawng pawh alo danglam nasa hle tawh a ni. Mahse kum tam tak kan vah darh hnuin China ram atangin kan awm hlenna tur ram thar- ram tiam Zoram Thar (New Zoland) tlang ramah Pathianin kan tan hmun a lo buatsaih diamah chuan min hruailut leh ta a ni.
Lalpan min zawng hmu leh: Chu kan awmna hmunah chuan amah kan Lalpa Isua Krista chuan chanchin tha hmangin khawngaihnain min rawn zawng chhuak leh ta a. Hun rei lo te chhungin Zofate zawng zawngin hnama min thlangtu kan Lalpa Isua Krista chu lal leh chhandamtuah kan lo pawm leh ta a. Tunah hian Pathianin min pek ram Zofate chenna ram Zoramah milembia ten min la awpbet rih a. India ramah Hindu, Myanmar-ah Buddhist leh Bangladesh-ah Muslim-te rorelna hnuaiah kan la kun vek rih a ni.
Lalpa thil tum chu: Khawngaihna a min rawn zawng chhuaktu kan Lalpa Isua Krista in a tum chu (1) Hnam bote min zawn chhuah a, Zofate hnama min din thar leh te (2) Chu kan chenna ram Zoram din thar a mahni a ro inrel (Independent Nation) a min din leh te (3) Chu ramah chuan Pathian Lal Ram Sawrkar tun din leh (4) Zofate chu khawvel eng, hnamte tana eng leh khawvel puma a lal ram chanchin tha puang darh tura min hman a tum a ni.
Hnamah kan harh a ngai. Kan hnam emaw kan thlahtu bul pawh hre lovin kan awmna apiangah miten kan nihna an phuah chawp chu kan pawm zel lo thei lo. China a kan lut a, China atangin kan lo chhuak a ni tih chin bak hi chhui ngaihna pawh hrelovin kum 2000 chuang kan lo bo tawh a ni. Mahse thlahtu bul chhuitute zawng zawngin kan thlahtu hming an hriat reng chu Zova, Dzo, Zo, Zova, Yo emaw Jo tih a ni a, chu chu Bible-a Zosefa hming lamtawi a ni. Zodangliana, Zoduha, Zohmangaiha te chu Zova tiin kan ko mai thin. Yo tih chu Hebrai tawnga Yosef tih lam tawi a ni a. Jo tih chu English hming Joseph tih lamtawi emaw koh nana an hman a ni. Chuvang chuan keini hi Zosefa fapa Ephraim leh Mannasseh thlah kal zel “Zo” Zoafate- Descendants of Joseph vek kan ni.
Kan nihna emaw kan lo tih te chu-
Chin: China-a kan awm lai hian Chinlai = Mithar tiin min lo ko thin. China chhuahsana kan awmna tur hmuna Lalpa ruat kan luh hmsak berna hmuna Kawl (Buddhist) sakhaw betute chuan Chin emaw Chins tiin min ko. Sawi dan hrang hrang a awm a (1) China atanga lo chhuak kan nih vang a ni ang (2) Chindwin lui kam vela cheng kan nih vang (3) qin dynasty atangin a ni ang (4) Cinlung emaw Chhinlung puka cheng thin tihna a ni (5) Chinese tawng Jin emaw yen mihring tihna kha Kawlhovin an lam thiam loh vangin Chin an tihna a ni. (6) Kawl tawngin Chin “Em emaw Bawm phur” tihna Zofa chi leh hnam peng hmingah Chin tih hi tumah kan awm lo. Kan hnam hming a ni lo, midangin kan nihna min phuahchawp sak mai a ni.
Kuki: A pahnihnaah chuan Zofaten kan ram tur kan luah bul hnaia lo cheng Bengali te chuan tlang ram zel kan bawh avangin hengho hi tlangmi a nih hi ‘Pahari manush’ tiin ‘Koki’ tih hming thar min lo pe leh ta a ni. Old Kuki leh New Kuki ti te pawhin min sawi thin.
Lushai: Hei hi British ho ten Lusei hnam te hming an lam thiam loh avanga min phuahsak bawk a ni. Lushai tih kha tunah chuan Mizo tiin thlak a ni a, hei pawh hi Saphovin Zo kan ni tih an hria a, kan nihna sawifiah nan mihring ‘Men’ emaw people tih an belh a. Mi-zo tih hi a lo piang ta a ni, official-in Kum 1954 atanga hman tan chauh a ni.
KAN NIHNA KEIMAHNIN KAN SIAM BELH TE: Mizoramah- Lai, Mara, Hmar (Sinlung); Tripura- Ranglong, Manipur ah- Zomi (Paite), Bangladesh ah Bawm, Pang, Khyang, Miria
Zofate hnam Lungphun: Zofate National Monument: – December 17,2021 khan lungrual takin Zofate hnam lungphun buatsaih chu hawn a ni a. British sipaite khan kan lalte nen inremna thuthlung an ziah khan Luz Tribe Israel te nen inremna kan siam an lo ti thin. Jakoba (Israela) Luz khua Bethel tia vuahtu ngei fapa Zosefa tu leh fate kan lo ni. Chhinlung chhuak mai ni lovin Bethel chhul chhuak kan lo ni. Kan puan rawn bah hi Zosefa puan bah Pu Lalnunpuia Aizawl Zuangtui venga miin Zosefa puan Pathianin a tahtir min pek a ni. Zanina kan puan leh kawr rawng hrang hrangte hi Zosefa puan tial mawi tak vek kha an ni.
Zofate Haw Runpui Hnam Inkhawmpui Thianghlimah hian Zofa hnam peng aiawh ten lungphun hawnna an nei a. Tuma then darh theih tawh loh turin Pathian tan ram leh hnamah kan insuihkhawm tawh a ni tih lantir nan hnam leh pawl aiawh 24-in hming kan sign ta a ni.
Chunga hming sign-tute chu: –
1. Zaichhawna Hlawndo:- President
Zoram Thar Zofate Lairelna Inpui.
2. Lalruatfeli Hlawndo – General Secretary,
Zoram Thar Zofate Lairelna Inpui.
3. Keihawla Sailo- Lusei tribe Representative
4. Lalremsiama Ralte- Ralte tribe Representative
5. Lalbieksang Hmar- Hmar tribe Representative
6. Hrekung Khupngai- Lai Autonomous District Council Representative
7. K. Chhihrau – Mara Autonomous District
Council Representative
8. Satkhokhai Chongloi- Kuki tribe Representative
9. M. Gangte- Gangte tribe Representative
10. H.V. Liana- Vaiphei tribe Representative
11. Thangkhosei Guite – Guite tribe Representative
12. Biakmawia Chawngthu – Chawngthu tribe
Representative
13. Hremang – Vice President, Representative of Khawvel Zofate Lairelna, USA
14. J.Lalmuanzuala – Mizo Student Union
Representative
15. Rita Malsawmi- Zo-Reunification Organization Representative
16. Nathana- Kuki Chin Representative of
Chittagong Hill Track
17. T. Thang- Zomi Tribe Representative
18. Lalrawntlinga Sailo – Mizo Convention,
Jampui Hills, Tripura representative
19. LalthlamuanI – Beth Israel, Mizoram
Representative
20. Piantluanga – Chhinlung Israel People
Convention representative
21. Andrew Vanlalnghaka – Mizo Zirlai Pawl
Representative
22. Vankhawpuimawia- Vice President, Khawvel Zofate Lairelna, Rep of Yangon, Myanmar.
23. Michael Lalthanmawia- Mivam Tribe Representative
24. T. Thanga- ZomitPaite tribe representative

Zofate Pathian Biak Inpui:
Sakhua emaw Pawl ang ni tawh lovin kan hnam Pathian Biak Inpui Thenzawlah sak mek a ni. Kum 2028-ah hawn hman tura sak zawh tum a ni dawn a. A hawnnaah hian khawvel puma Zofate kan fuan khawm ang a, kan hnam nihna khawvel hriatah kan puang ang.
Pathianin ram ri min chin fel sak mek- Myanmar-ah Buddhist nena kan inkar chinfel mek a ni a, Bangladesh-ah Muslim te nen, India ram Manipur leh Assam state ah Meitei Hindu leh Bengali te nen kan inkar chinfel mek a ni a.
Kum 2025 hi hnam bil leh chibila kut kan hman tawpna ber lo ni sela. Kum 2026 atang chuan USA-a Zova thlah zawng zawng- Chin, Falam, Halkha, Mizo, Zomi, Zotung, Zophei, Khumi, Mara, Lai, Khumi leh a dang zawng zawngte hian kan nihna dik tak kan thlahtu bul hming chawiin Zofate Kut hmang ho vek tawh ila tih hi ka ngen duh che u a ni.
Kan hnam hlapui tura Pathianin min pek “Ro min rel sal ang che” tih a hlawh tlinna turin chibing leh hnam bil indaidanna bang zawng zawng hi thiat ila. Kan nihna chung Pathian lo ruat sa ZOFATE Hnamah i harh vek tawh ang u khai.
Lalpan in zain malsawm vek che u rawh se.

Exit mobile version