Site icon The Aizawl Post

JOAN OF ARC, GRETA THUNBERG LEH ENVIRONMENT

By Tv Lalrinvela, ITI

Khawvel history en leta indona rei ber ti-a an sawi thin, kum zabi 14 leh 15 inkara England leh France lal ramte indona; ‘100 years war’ hi kan hre vek kher lo maithei. He indonaah hian France-in an ram an lak let leh nana mi pawimawh leh indona hmel hmang pawh thlak vektu mi pakhat a lo lang a, a hming ‘Joan of Arc’ kan tih hi a ni. Hmeichhe naupang, kum 11 mi a nih laia Pathian kohna leh hriattirna a dawn avanga France ram tlu mek chhan tur leh England hneh tura an tihtur huaisen taka an Lal, Charles VII pawh cho chhuak khawpa che ngamin he kum 100 indonaah hian a hming a rawn chher chho a. Kum 17 a nihin Pathian hriattina a dawn angin an Lal hmu tur leh chhuahchhal a, indo hma hruai turin a ti a. Kum 18 a nih chuan Joan of Arc chu France sipaite zingah indona hmunah a tal chho nasa tawh hle.

France ram tlu chhe tur chu a hun laia ram rorelnaa tel tlak pawha an ngaih loh, hmeichhiaah pawh naupang an tih, kum 17 mi lek chuan a chhan chhuak a ni.
Kum 2019-a United Nations Climate Action Summit, New York-a neih a nih khan khawvel ram hruaitute chuan, khawvel sik leh sa inthlak danglam chak lutuk ven nana an tih tur leh tih theihte sawiho turin an kal khawm a. He summit-ah hian khawvel ram hruaitute zilh a, thalaite beiseina siamtu; Swedish tleirawl, Greta Thunberg a lo lang ve thung a. He tleirawl kum 17 mi lek hian kum 11 mi a nih lai khan kan chenna leilung tana tha lo em em carbon emission tih tlem nan amah leh a chhungte chu an mamawh ti tlem turin a hrilh tawh a. Khawvel boruak, sik leh sa chhe lutuk siam tha tura chak zawka hma la turin, an ram rorelna in-pui, Swedish parliament hmaah, amahin, sikul chawl meuhin a lo protest tawh hial bawk a ni. He a protest rah chhuah chu lo lang zelin, FridaysforFuture (FFF) movement siam tih chu a kalpui chho ta a. Chu movement chu khawvel puma zirlai tam zawkin rawn zawm ve zelin, mahni ram hruaitute theuh nawrna atan movement tangkai tak a lo piang ta bawk a ni.

Greta Thunberg-i hian ama mimal ham thatna atan a vei zawng zawng a rawn aupui a ni lo. Tleirawl mah ni se a tulnain a ur thlu ngang a, a veinain a pawt kal ngang a ni. Khawvel ram hruaitute chu kan khawvel sik leh sa inthlak nasa tak thleng meka a mawhphurtu-ah puhin “Engtin nge in ngam zawk?” tiin a zilh a. “Kei hi hetah hian in hmaa thusawi tur ka ni lo, sikul kal tur ka ni a sin”. “Ka vanglai min chhuhsakin, ka hmathlir leh beiseite min tih chhiatsak vek a ni”. “Kan khawvel a chhiat mek a, mang thut thei dinhmuna kan awm chung pawhin dam chhung khawsak intodelh thlahlelin pawisa siam ringawt in ngaihtuah a”. tihte chu a tawngkam hman pawimawh ka tih deuhte an ni.

He tleirawl hian khawvel hi naupang zawkte ta a nihzia leh, enkawl a, chhawmtu tur a nihzia hi a hmu chiang hle a. Ram hruaitu (A nu leh pate rual) ho chu anni, an fate ho chenna tur atana kalsan an tum danah puitling tawk lo leh ngaihthahah a puh a ni.

He a thusawiah hian thil dang tam tak pawh a sawi a, mihringte’n boruak chhia kan siam nasat avanga boruak tha nena a inthlengnain min daih loh mai theih dante, kum tam tak liam taa khawvel ram hruaitute intiamna, carbon emission tihhniam chu ram tinin a taka an kalpui a hun tawh ziate a sawi bawk a. Kan leilungin a huat leh mamawh loh bakah a chhiatpui thil hlir hi mihringte hian kan siamin kan buatsaih a ni si a. Khawvel sik leh sa inthlak danglam chakzia hre tur hian mithiamte sawi ngaihthlak kher a ngai ta lo. I naupan lai atanga tun hun thleng kha han ngaihtuah vang vang la, tui han tlem sawtzia, Thlasik vawh sawtzia, |hal khaw ro sawtzia, ramngaw tlem sawtzia, nungcha hmuh tur an van sawtzia hi i hriaiin i mit ngeiin i hmu thei ang.
Aw le, khawvel thalaite an harh mek a, kan chenna leilung humhalh turin ke penin an che suau suau a. Kan Mizoram chhungah ngei pawh thalaite hmalakna hmuh tur a awm ve ta. Khawvel thalaite nawr che tur hian Greta Thunberg-i hi a bul ber ni lo mah se mi pawimawh tak a rawn ni ta a. A tul tawh tak zet tih hi haider theih pawh a ni lo.

Chhan tlak la awm, chhan theih hi chhan turin hma hruaia ke pen an awm tawh a, kan tih ve theih chu tih ve a ni mai. Kan tih avanga kan tawrh ai chuan kan tih miah loh kan tawrhna hi a ngeiawm zawk fe awm a sin. Kan mamawh kan tih avanga kan siam, din, laih chhiat, kih, rual hian a tel loa kan awm theih loh ‘ENVIRONMENT’ zawk hi kan ngaihthah ta tlat thin a ni.
Mihriingte hun bi chhiar leh leilung hun bi chhiar hi a inthlau lutuk a, kan dam chhung tawiteah hian kan hre thiam pha lo lutuk a. Leilung hian chhe turin kum nuai tel a mamawh laiin mihringte chuan kum 70 chauh kan mamawh si. Kan dam chhung hian leilung chhe lai kan hmu hman kher lo a, hei hian kan ngaih a titha ni ta ber hian a lang thin. Vawiina kan tih hi kan thlahte’n an tuar dawn a ni tih hi hriaa, pawi i ti lo a nih chuan, mihring, mahni hmasial tak i ni ngei ang!

Exit mobile version