Site icon The Aizawl Post

Mipa tana cancer screening pawimawh

Globocan 2018 data atanga a landanin ram hrang hrang 185-ah cancer chi hrang hrang 36 case a awm a, chung zing Indian mipa zinga cancer tam zual panga te chu ka chhung (mouth), chuap (lung), pum (stomach), ril (colon) leh chawkawng (esophagus) te an ni. Chuap leh ka chhung cancer hi India-a mipa cancer avanga thi 25%-in an thihpui a ni. Mahse, vanneihthlak takin heng cancer te hi screening tih that a, hriatchhuah hma a nih chuan ven theih a ni. A symptom a lan chhuah lawk loh avangin dam lo tam zawk chuan a stage a san hnuah an cancer te an hrechhuak chauh thin a, chutiang hunah chuan tihdam a lo harsa tawh thin. Chuvangin screening neih fo hi a pawimawh hle a ni.
Screening neih hmain doctor rawn thin tur a ni a, a risk awm thei leh a thatna te hriat hmasak tur a ni. Tun tumah hian Times of India health section-in mipa tana cancer screening tih hun leh tih tur pawimawh zual ni a an sawi te kan rawn tarlang e.
1. Chuap cancer screening: Chuap cancer hi cancer avanga thihna tam ber pawl a ni. Meizu mi te chu chuap cancer risk sang an ni a, chutih rualin meizu ngai lo pawhin an nei thei tho. Meizuk bakah boruak blawhhlawh (air pollution) hi chuap cancer thlentu langsar tak pakhat a ni. Chuap cancer hi a tlai deuh tawh hnua hriatchhuah a ni duh hle a, chuvangin screening neih that a pawimawh hle a ni.
Mipa kum 55-75 inkar te chu chuap cancer screening neih thin tur a ni, a bik takin meizu mi an nih phei chuan regular taka nei tawh tur an ni. Screening hi kumtin awmbawr (chest) low-dose CT scan (LDCT) hmangin screening tih theih a ni.
2. Ka chhung cancer: Ka chhung cancer tih hian hmui, lei, biang leh hrawk thlengin a huam a, zuk leh hmuam ti thin te tan a risk a sang a, zu in thin tan pawh a risk a sang lehzual.
Ka chhung cancer hi pân leh durh angin a awm hmasa thin a, chuvangin zuk leh hmuam ti thin leh zu in thin tan chuan a khat tawkin ka chhung check fo tur a ni. Doctor ten an lo en mai khan (visual inspection) cancer thei a nih leh nih loh an hre nghal mai thei a ni.
3. Prostate cancer: Prostate cancer hi chu a awlsam zawngin mipa serh cancer ti mai ila, kum upaah a risk a sang. Hriatchhuah hma a nih chuan zai leh radiotherapy hmangin enkawl theih a ni. Mipa kum 50 chunglam tan chuan prostate cancer screening hi neih fo tur a ni a, thisen test chikhat, prostate specific antigen (PSA) test a tih mai theih a ni. PSA test a normal loh chuan a confirm nan scan leh biopsy a chhunzawm leh tur a ni.
4. Ril cancer: Colon cancer an ti a, ril cancer ti mai ila, a bik takin colorectal (mawngkaw hnaih lam ril ti mai ila) cancer hi cancer ni lem lo bâwk, polyps an tih mai, rilpui a awm angin a intan a, chung polyps chu a rei hnuah cancer-ah a lo insiam thei. Mipa kum 50 chunglam tan colon cancer screen hi regular taka neih tur a ni. Hei bakah hian chhungkua, thisen zawmpui zingah cancer, polyp emaw ril lam fel lo emaw nei an awm tawh chuan kum 50 tlin hma pawhin screening neih fo tur a ni. Screening hi sigmoidoscopy, colonoscopy, double-contrast barium enema emaw CT colonography (virtual colonoscopy) emaw hmangin tih theih a ni.
Cancer tam tak hi ven theih a ni. Mei zu lo la, zu in lo la, thau lutuk lo la, hmuihmer aiin thei leh thlai ei tam la, exercise la tha la, hei hian cancer risk nasa takin a tihniam dawn a ni.

Exit mobile version