Mahmuaka Chhakchhuak
Thanpuii Pa leh Zikpuii Pate thiandun inhmangaihna hi thuk ka tiin entawn tlak tak a ni pawh ka ti a. Kum 1960 daih tawha KAN MIZIA tih hmanga a thuziak tawite chuan beih a tawh dante leh a hnu lawka a thianpa Zikpuii Pa ngeiin ram hla tak atanga KAN MIZIA LEH INSAWISEL tih hmanga a rawn chhannate kha ngaihnawm ka tiin vawi tam tak ka chhiar a. Zikpuii Pa hian a thianpa thlavang a rawn hauhna hi tawngkam mawi lo pawh a awm hauh lo a, a thianpa ziah ni lo mahsela hetiang thu hi a ziak thoa rinna te pawh ka nei bawk a. Hetiang taka thu tha leh rotling a ziak hi ka ngaihlu hle mai.
Mizo zingah hian mi chhuanawm tak tak kan lo nei tawh thin tak nain thu leh hla lama sulhnu neite hi hriatreng an awl bik emaw tih tur an niin, chung zingah chuan Thanpuii Pa (J. Malsawma) te thian thum (Zikpuii Pa leh C. |huamluaia nen) hi lungthu ang maia inkawp tlat an ni bawk a, an sulhnute hi ala hlu telh telh dawn niin a hriat a, zirlaite leh research beitute tan an kutchhuakte hi thlir fo a la nih ngei ka ring bawk. Tunah phei chuan an thian thum zingah hian amah Thanpuii Pa chauh hi dam awmchhun a ni tawhin C. |huamluaia hi kum 1959-ah a boral a, Zikpuii Pa pawh chu kum 1994-ah alo boral ve leh tawh bawkin Thanpuii Pa chu a khua a har thin viau pawhin a rinawm.
Vawi tam tak Aizawl hi ka kalin kum engemawzat chhung pawh ka lo cheng ve tawh bawkin chutiang hunah chuan Thanpuii Pa hi tlawh ka lo tum ngai reng reng lo mai a. Ka ngaihsak tawk loh vang a ni ber mai. Amaherawhchu tunhnaiah a kutchhuakte ka chhiar a, ka thinlung a hneh tak em-ah chuan a hmel hmuh ngei tumin hun remchang ka zawng ta a. Aizawl ka kal leh hmasak berah chuan July 6, 2024 (Inrinni) chawhnu lamah hian a fanu Janet-i be hmasain hun remchang min siamsak thei hlauh bawk a, ka lawm kher mai. Amah Thanpuii Pa erawh chu alo muin an kaitho chawp a, zahawm ka ti viau nain ka inthlahrung zui duh ta lem bik lo a, sitting room-ah kan pahnih chauha thuin kan inkawm a, a chenpuite lah chuan min lo dawngsawng tha em em mai bawk a, ngaihngam tak leh zalen takin ka awm theih phah a.
Tichuan, zawhna tur chi hrang hrang ka ngah viau tak nain ka zawh tur neihte chu ka han thlifim leh te te phawt a, amah ngei pawh a ri hriatna a chak tawh loh avangin leh a tan ninawm mai ka nih zawk theih dawn avangin inthlahrung ru deuhin ka awm a, a tan ngaihthlak nuam lo leh zawhna zawh sual palh pawh ka hlau ru ang reng viau bawk a. A hmasa ber atan ka hriat hnu tho a ni nain ama tawngkam ngei hriat ka chak hrim hrim avangin ‘Mang N Mang’ a intih chhan ka zawt a, ani chuan ngai pawimawh hmel vak loh takin ‘kan tlangval chhoh lai khan hming lem hi kan uar ang reng a, ka inphuah ve ta mai alawm maw le’ a ti satliah mai a. Amaherawhchu kan hriat theuh angin Mang N Mang tih hi chuan a thuziakah a indah rei vak lo a nih kha.
Tunah kum 97 ni tawhin Pathian zarah ala hrisel tha ang reng viau a, a tisa lamah harsatna lian lutuk chu nei lo mahsela a khua a har deuh em ni aw tih tur a ni a. Theih ang anga a vanglai chanchin han sawipui chuan a nui ve hak hak thin a, Early Hostel-a an awmlai chanchinte, Tachhip tlangdung, Thenzawl thlenga mipuite tana Guwahati Court-a a hmalaknate leh KAN MIZIA thu a ziakte chu ka thiam ang angin ka sawipui a. A tawngkam ngei ngaihthlak chuan a ngaihnawm hle mai. Zofate tana sulhnu ropui leh hriatreng tlak tur a hnutchhiahte hi theihnghilh phal rual a ni lo ang a, zofate alo hmangaih zia pawh hi a thiltihna leh a sulhnu hrang hrangahte hian hriat tur a awm zel bawk avangin a chhuanawm hle. Tachhip tlangdung mipuite tana Guwahati tlanga a hnathawh hi ropui tak a niin mahni maia a kal dan leh sum leh pai pawh nei chuang loa kar hnih vel lai a cham laite khan a patlinzia a hriat a. Guwahati leh Shillonga mizo awmte’n an lo tanpui dante kha theihnghilh phal rual a ni lo ang.
KAN MIZIA a ziakah hian zawhna ka pek hmasak ber chu; ‘Ka pu, he thu i ziah hma hian a nghawng tur i ngaihtuah tho em?’ tih a ni a, ani chuan ‘ngaihtuah tho e, tute emaw chuan an lawm lo ngei dawn chuan ka ring a, nimahsela khati em em kha chuan boruak a awm chu ka ring pha chiah lo a’ tiin min chhang a. Ni e, kan hriat theuh angin ka thu khan boruak a nei lian hle mai a, lung te leh lung lian deuh tak taka amah vawmna pawh a awm hial kha. Amaherawhchu chutianga an vawm let lai pawh chuan a ngawi reng a, engtinmah a chhang let duh lo erawh tunhnua han ngaihtuah let leh pawh hian alo patling hle mai tih loh rual a ni lo. Beng sikin han ngaihtuah nawn leh mah ila, KAN MIZIA a ziak kha tunah ngei pawh hian kan mizia tih tur tho a ni a, kan la danglam lohzia leh danglam kan mamawhzia chu kan hre thei tho ang.
Sawi hmaih hauh loh tur pakhat chu a fanu Thanpuii (Thanpuii tih hi a pian hma atanga alo sak pawk tawh a nih kha) tana Awithangpa thuchham phuah chhuah hi a mawi ka ti a. Han chhiar ve mah teh u;
Lai ah chawi-um ang a thu, Hmeltha
LalThanpuii sial sawm man tur a piang e;
Chhantling dar bang mawi a leng tur in. – Awithangpa
He thu hi chawpchilh taka a chham chhuah niin min hrilh a, Awithangpa nen hian an inkawm ngeih viau bawk a ni.
C. |huamluaia kuthnu – Sialton Official thuziak kan hmuh theihna chhan pawh kan sawiin Lalhmingthanga nena an lehkha inthawnnaa an zeh tel atangin midangin kan lo hre lar ta chauh a nih kha.
Pathian zara kum 97 thleng min la dampui leh hmaihma ngeia kan inkawm thei hi lawmawm ka tiin hlu ka ti takzet a, thu leh hla lama tui emaw, tui vak lo tan pawh Thanpuii Pa hi midang an rawn awm leh tawh dawn loh avangin a tawngkam ngaithla tur talin emaw thlalakpui tur ringawt pawhin la pan ve ula ka duhsak hle mai che u.
In inchhir hauhin ka ring lo.