NAUPANG Hâ

Dr. Lalchhuanawma

Naupang ha, ha-hlam hi pian hma, nu pum chhunga kan la awm laia insiam tan a ni a. Chuvangin naupang ha hriselna atan naupai mek nu hriselna a pawimawh em em a ni. Chaw tha ei tur a ni a. Calcium tamna thlai leh theirah te, sangha te ei tam tur a ni.
Ha nawh hi tan hma a ngai. An len hnu-ah chauh ha hi nawhtir tur a ni lo va. Ha nawh an thiam hma atangin tihfai sak thin tur a ni. Nausen chu thlaruk emaw a aia hma hret emaw tlai hretah emaw a hahmai a lo to tan a. He tih hun lai atang hian puanthem fai taka hrukfaisak thin tur a ni a. Hetia kan tih hian anmahnia ha nawh zirtir an nuam bik a, ha nawh an hreh lo bik thin a ni.
Nu leh pain ha nawhsak a, puitling ha nawh paha nawhtir ve te a tha a. Naupang thenkhat ha nawt hreh em em an awm fo a, hei hi nu leh pa zirtir that tawk loh vang te, zirtir dan dik tawk loh vang te a ni. Nuam ti taka an nawh theihna turin mahniin nuam ti taka naupang hmuha nawh tur a ni.
Ha nawh hun
Ha hi ni tin vawi hnih nawh tur a ni a. Zan mut dawnah leh zingah nawh a tha hle a. He hunah hian an nawt thei lo a nih pawhin a remchang dangah tal tum hnih an nawt tur a ni. Zan mut dawna ha nawh hi tih ngei ngei turah ngaiin thanhnan se a tha hle mai. Chhuna a men lai chuan tuisik a in zawng te, a chil a lem zawng te, thil a eizawng te hian a ka chhung kha eng emaw chen a lo inhru faiin a lo intleuh fai ve a. A mutthilh hlan erawh chuan a ka chhung kha a awm ngaiin a awm reng a ni mai a. A lo bal a nih pawhin zankhuain balin a chiah a. Ha nget a insiam hma bik hle a ni.
Ha nawh dan Ha nawh hi uluk taka hlen chhuah tur a ni a. Uluk leh dim takin, minute hnih vel tal an nawt tur a ni. Chutiang taka nawt tur chuan nu leh paten dawhthei taka zirtir an ngai fo thin. Naupang thenkhat chuan an hahmai leh a bul vel, nawh awlsam lai an nawt puat puat a, an duh tawk mai a. Mahse hahmai aiin hapui a ngêt hma zawk si a, an hapui a lo ngêt a. Nu leh pa ten, “A ha a nâwt peih hle si a, mahse a ngêt tho” tiin ha nawh a sawt lo emaw kan tih phah thin a. An nawh dan a dik tawk lo va, a tha tawk lo bawk tihna a ni.
Na taka nawh tur a ni lo. Dim tak, mahse uluk tak si a khuih fai hlarh tur a ni. Ha nawh zawhah lei leh hahni te pawh khuih fai leh tur a ni.
Toothbrush
Naupang chuan toothbrush lian tak a hmang thei lo tih hriat tur a ni a. A ka chhung a te a, puitling hman chi toothbrush a hman chuan a hawl kim tawk lo vang a, a fai tur angin a fai thei lo vang. Chuvangin toothbrush te, naupang hman tura siam hi hmang se a tha ber a. Tin, toothbrush hi khauh tak hmantir loh tur, a hmul nem chi, a lu bawk te deuh hmang se a tha ber a ni.
Toothbrush hmul sei aiin a hmul tawi deuh hi hman a nuam a, nawhfai pawh a awl zawl.
Toothpaste
Toothpaste chi hrang hrang a awm a. A bik taka naupang tana siam te pawh a awm a. Heng hi hman atha viau a. Kan hmang thei lo a nih pawhin company rintlak siam toothpaste pangngai talin uluk takin nawt thin se a tha.
Toothpaste thenkhatah chuan ha nget vengtu tha tak mai Fluoride an telh thin a. Hetiang hi toothpaste dang aiin a tha zawk a. Amaherawhchu naupang chuan a lem tur a ni lo.
Ha nawh chauh hi a tawk lo va, thil dangah pawh enkawlna an mamawh a
1. Thil thlum an eiin an kam thuah zui nghal zel se a tha.
2. Khawl nuai eitur hmawmsawm hi khuarela awm sa aiin hain a haw zawk tih hriat a ngai a. Entirnan Fu feh aiin chini bar hi hain a haw zawk. Chuvangin thil thlum rau rauvah, khawl nuai hnu company siam aiin a kung atanga lawh, thei thlum te hi an ha atan an hrisel zawk a, taksa pawhin a ngeih zawk a. Naupangin khawlnuai hmawmsawm ei lova, khuarel awm sa a ei mai hi a hriselna pumpui atan pawh a tha zawk a ni.
3. Naupang chu a dam lo fo thei a. Damdawi, naupang ei atana a tui chi a siam te hi damdawi bakah a ei tinuam turin thlum takin an siam thin a. Hetiang hi a nih avangin a lo ban deuh chap nghe nghe a. Chuvangin naupangin damdawi tui, eng chi pawh, antibiotics a ni emaw, vitamins a ni emaw, a tui chi reng reng a ei chuan, a ei zawh veleh tui tlem te tal in se la, a nih loh pawhin kam thuah zel se la, ha nget lakah nasa takin a veng thei ang.
4. Thil zuma ha leh hahni khertir miah loh tur a ni a. Chutianga a lo ti thin a nih pawhin ti tawh lo tura zirtir tur a ni. Ha kher hian ha leh ha inkarah te, hahni chhung lamah te bawlhhlawh an nawr lut thin a. Tin, ha hni an tihliam thei bawk a. An kher laklawh chuan ha leh ha inkar awng a lo zau a, bawlhhlawh a tâng nasa thei bik a. Chu chuan hahni natna a thlen a; hahni vung te, ka chhung rimchhia te a siam thin.
5. Nu hnute aiin hnute siam chawpa bottle nena pek hi hain a haw zawk a; hetiang nausen hi an ha a nget hma hle a ni. Hnute siam chawp kan pek hian anmahni awihmut nan hman kan ching a; hei hian ha a tichhe hma bik a. Hnute siam chawp kan pek hian, an puar veleh an ha hrukfai sak tur a ni.