TUNGE DIKA TUNGE THIAM?

Dr. C. Lalrampana

-- Advertisement --

A KAMKÊUNA
Mizo thufing lâr tak leh dik êm êm chu- “Mahni infak leh sakhi ngalah engmah a bet lo” tih hi a ni. Kan Pathian thuah chuan- “Nangma kaa infak lovin mi dangin fak zawk che sela; Nangma hmui ni lo, hmêl hriat loh mi hmuiin,” (Thuf. 27:2) tih a ni bawk. Hei mai a la ni nêm; Paula chuan- “Mahni insawimawi kan \an leh dawn ta maw?” a ti bawk. Kan Zoramah hian tu sorkar mai pawh hian mahni infak; mahni ka ngeia infak leh mahni insawimawi hi an uar em em a; mi fak an hlawh hman meuh lo a ni ber mai! Ram mipui fak leh chawimawi an hlawh hmain anmahni leh anmahni infakin an insawimawi zung zung a, an lawmman an têl nghal zel \hin a ni ber e, huihah… Hetianga an awmna chhan hi engdang vang ni lovin inthlan dawn hnaihah party manifesto inziah \hat siakin mipui hmaah an tih theih loh tur thleng thleng an sawi kur ngiai nguai a, an intiam dêm dum \hin a, an intiam anga an awm leh si loh avangin anmahni an talbuai a, chu chuan a vaw let a, chuvangin, mahni infak, insawimawi leh inchhekarbawm an ching ta \hin ni berin a lang. Mipui sorkar kan hrawn mek pawh hi thla 9 chauha upa la ni mah se, anmahni an insawimawi a, an infak chiam chiam ta chu a ni ber mai law’m ni? Ministry liam tawh hote pawh kha hetiang bawk hi an dinhmun chu a ni. Eptu party apiang lah hian rorel lai Party apiang an sawisel a, tenawm theihtawpin an inchhuahtawn thin. Chung an inpuhtawnna leh insawiselnate chu engtenge a tlangpui I han thlir teh ang:
KAWNGPUI CHHIA:
Tu sorkarah pawh khan kan Zoram kawngpui hi chuan \hat lai rêng rêng a nei ngai lo ti ila a dik zaw ber mai awm e. Kawng chhiat luattuk avanga lirthei neitute lungawilohna lantir leh hnatlanga kawng khuar lutuk hnawh khah emaw, sorkar nawr nana nawrh ilo neuh neuh a tam êm êm a; tute mah indem thei an awm chuang lo. An sorkar loh rual rualin sorkar lai apiang sawiselin kawngpui ngaihsak lovah an inpuhtawn vel mai mai a ni. Inthlan vote thlak dawn hnaih apiang leh an hun (term) tawp dawn hnaih apiangin kawngpui chhe lai thawm \hat hna an thawk \hin a; mahse, an kawng thawm \hat ve \hinte hi thingpui dawra paratha pan tak, ni thlãra han biha AR Headquarters thar Zemabawk Zokhawsang tlang sang lai lang thei khawpa pan ang maiin Alkatra an luante lah chu a pan êm êm a, fur khat êm pawh a daih \hin lo a ni ber mai. Hei vang hian rei lo teah kawngpuite hi a chheleh zung zung \hin a ni. Tunah pawh PWD Minister chuan kawngpui chhe zual siamna tur sum a awm thu a sawi a, a lawmawm hle. Mahse, a hmingin an han siam leh mah na’nga fûr khat pawh a daih leh ngut ang em? tih hi zoram mipuite zawhna awm lawksa (readymade question) chu a ni. Eptu party lam lahin kawngpui chhia ngaimawh tharin hnatlangin an han thawk chhuak thul. An sorkar laiin kawngpui quality tha an siam ngai bik chuang hauh si lo. Zoram khawvâr hun a van nghahhlelhawm tehlul êm! Tun ang êm êma kawngpui chhiat nasat hi kan la tawng ngai lova, ZPM Sorkar hun nen a lo innangfuh chiah bawk nen hmingchhiat zawng zawng an phurh a ngai ta a ni e. A chhan bulpui ber zawk chu Sorkar hmasate khan kawngpui quality \ha an siam ngai loh vang a ni. ZPM Ministry pawh hian kawngpui quality Grade ‘C’ vel min hlui ve tho mahna i lo ngaichang teh ang.
LIRTHEI THAR LEI:
Pu Ch. Chhunga CM lai (1972-1977) leh Pu |henphunga Sailo CM lai (1978-1984) chhung khan sorkar khan Ambassador car & fiat car changkang lo tê tê kha an hmang \angkai hle a. Pu |hena hun tawp lamah khan tlema changkang deuh Contessa car an hmang tel ve hman bawk. Pu Hawla CM (1984-1986) chhung khan an lirtheite an rawn hmang zui ve leh a; Pu Denga CM (1986-1988) chhung khan Ambassador car tho an hman rualin Maruti Baleno Car an nei thar nual bawk a. Pu Denga CM tan bik Standard Motor Products of India Limited (SMPIL) siam Standard 2000 car thar a hmang a, he car hi 1991 vel khan Mizoram House, New Delhi-ah hluihlawna dah a ni. Pu Hawla CM (1989-1998) chhung khan Ambassador car & Baleno an hmang zui a, Pu Zorama CM (1998-2008); Pu Hawla CM (2008-2018) leh Pu Zorama CM (2018-2023) chhung khan Hyundai company siam car changkang tak man to bawk si ‘verna car’ an rawn lei thar \an ta a ni. Ministry inthlak apiangin Minister-ho hman tur lirthei an lei thar deuh vek zel a; Pu Hawla hun hnuhnung (2013-2018) lai phei kha chuan Congress sorkar khan lirthei thar lei nan mipui sum cheng tam tak hmanral niin mipui phun thawm a ring hle a nih kha! 2023-ah ZPM a lo sorkar a, CM Pu Duhawma’n inrenchem (austerity measures) a sawi uar nan lirthei thar an lei ve loh tur thu a sawi chamchi a. Mahse, lirthei hlui tawh thlak ngai leh lirthei indaihlohna avangin an lei thar ve leh lo thei lova. Eptu pawlte’n CM thusawi kah let nan Police Department lirthei lei thar thleng thlengin an rawn ham tel a, inpuhmawhna a nasa hle. Hemi chungchangah pawh hian tute mah kha inpuhmawh thei an awm lo. Amaherawhchu, ZPM Ministry hian danglam bik, kalphung thar nih an tum lutuk luatah an tawng tam lutuk a, an tawngin a vawlet ta mek zawk a ni. Lirthei thar lei hi \ul bik takah chuan sorkar hian lei theihna dan a neih avangin a lei thar a nih pawhin lo buaipui chiam zel a ngai hran lo. Lal hrawt duh vang leh nawmchen duh vanga lirthei chuang tlai lei chiam chiam erawh sorkar tih tur a ni lo. Chuvangin, Ministry inthlak apianga lirthei lei thar hi chu kalphung pangngai a ni tih kan hriat a pawimawh hle. NLUP leh SEDP flagship programme chhuanlama uchuak taka lirthei kawl thei lo tur thleng thlengin an kawl fur thin ang khan ‘Bana kaih policy’ kalpui nan pawh hian ZPM Sorkar hian lirthei chuangtlai a lei ve chiam ang tih erawh a hlauhthawnawm hlel lo. Chuvangin, eptu party-te’n an lo dai khalh hi thil \ul tak leh pawimawh tak a ni ve tlat.
KAWLPHETHA
Pu |hena (1978-1984) khan six basic needs policy a kalpui zingah khan kawlphetha a ngai pawimawh hle a. Bairabi Hydel Project kalpuiin thui tak hma lak a ni a, mahse, compensation hnam kan nih avangin tlawng lui kam tuaka LSC lem/periodic Pata lem/VC pass lem tam lutuk avangin tui khuahna tur senso aiin compensation atan senso sang zawk tura chhut a nih avangin sorkar laipuiin clearance a rawn pe thei ta lo niin sawi a ni. Hemi hnu hian tu sorkar mah khan kawlphetha project lian tham kalpui an awm ta lova Mizoram power mamawh zat a la tlem tehlul nen kan kham khawp pawh kan la Siam chhuak thei lo a ni. P&E Department tarlan danin Kolodyne-II HEP (460 MW), Tuival HEP (210 MW), Bairabi Dam Project (80 MW), Tuirini HEP (24 MW) and Tuivawl HEP (24 MW)-te DPR hi buatsaih peih tawh niin a lang. Tu sorkar lai mahin kawlphetha hnianghnar kan la nei ngai lo. Pu Hawla sorkar lai pawhin karen a thim ngun hle a; Pu Zoramthanga CM lai pawhin chuti bawk. Pu Lalduhawma CM hun a lo thleng a, karen a thim ve tawh dawn lo emaw tia kan lo chan thup laiin karen a thim ngun hlei hlei emaaw tih tur a ni a. “kalphung thar sorkarah pawh eng tihna mah a ni chuang lo” tih chu mipui phunawina ber a ni. Hetih lai hian thlatina karen man chawi erawh a kiam chuang lova, a pung tual tual emaw tih tur a ni a, bill tam uchuak changa complaint lahin awmzia a nei ngai hek lo. Zirchianna atanga chhut danin kum 2031-32 chhunga Mizoram contracted capacity awm thei chu 542 MW a ni a, hei hian Coal atanga 177 MW, Gas atanga 66 MW, Hydro atanga 170 MW, Wind atanga 20 MW leh Solar atanga 56 MW a huam a ni. Hei bakah hian Mizoramin kawlphetha hnianghnar leh rintlak taka a mamawh phuhruk theih nan STOA contract atangin MW 54 a mamawh tel bawk a ni. Entrepreneurship, manufacturing industry puitling leh lo neih leh kuthnathawh lama hlawhtlinna tak tak chu kan la hlat dawn hle a ni tih zirchianna atang khian a lang chiang hle. Hetihlai karah hian Political party tinte hi an inmawhpuhtawn a, an sorkar laia an tih mai bik loh kha ti turin an innawr vel thul, an va han chimawm tehlul thin êm!
MINISTER BANGLA CHEI |HAT
Sorkarna a inthlak apiangin Minister-ho chenna bangalow chei \hat ngai, thawm\hat ngaiin a awm ziah a, an chei \ha ziah bawk \hin. Congress MLA-te’n an chenna in chei nan Rs. 32,240,743/-(nuai 322.40) an hmang tih leh MNF MLA-te’n an chenna in chei nan Rs. 3,98,07,503/- (nuai 398.07) an hmang bawk niin ZPM \halai Press Release Sept. 12, 2024 chuan a tarlang a. Chutih laiin MoS leh Advisor to CM mi 10-te Home furnishing atana cheng nuai 110/- an hman ve chu eptu partyte’n an rawn auchhuahpui a, hei hi mipui rilru kawih her tumna maiah an ngaih thu an tarlang a ni. He thil pawh hi engdang vang ni lovin CM Pu Duha’n inrenchem a sawi mawi nan Bangla chei thar a nih ve loh tur thu a sawi thin nia lang chu eptu lamte hian an chachhuah duh vang mai chauh niin a lang. He thilah pawh hian tumah inmawhchhiat tur an awm lo. Congress leh MNF sorkarin mipui chhiah tling khawm khitiang zozai an MLA-te chenna in chei nan an hmang khi a rapthlak viau lo maw? Khing party 2-te quarters (bangalow) cheina atana mipui sum an hman ral belhkhawm khi cheng nuai 720.47 (7. 2046 vbc) chiah a ni. Hetiang zozai MLA chenna in chei that nana senso kal ral hi mipui hmasawnna hnathawh tikhaihlak tham zet a tling a ni. Thla 9 chhung lekin ZPM sorkar hian MLA-te chenna cheibawl nan cheng nuai 110/- chiah a hmang hman a, an term hmang ral turin thla 53 hun a la nei a; thla 9 dan zelah MLA-te chenna in chei nan cheng nuai 110/-chiah zel hmang dawn ta se an term khat chhung lekin cheng nuai 726 chiah a hmang hman dawn a; Congress & MNF sorkar 2-te aiin a hmang hnem zawk dawn tihna a ni. MLA-te chenna in thawm \hat nan sum sen vak vak an tum ve loh thu CM meuhin a sawi \hin avangin eptu party-te hian mahni mawng hlim chungin zak miah lovin an rawn sawisel ve ta ni berin a lang.
A TLÃNGKAWMNA
Kan ram hruaitute lo khawsak tawh dan leh khawsak mek dan dârthlalanga kan lo hmuh riai ruai \hin chu tunah zawng inhmatawnin a takin kan hmu ta a ni. (1 kor 13:12). Eptu Pawl lamin rorel lai Party awmze nei taka a sawisel \hin hi Sorkar khalh ngil nan a pawimawhin a \angkai hle a, mahse, dâwt ngialngan hmanga inbeih erawh sim hmak se a \ha ngawt ang. Tun \uma an inbeihna pawh hi dãrthlalanga fiah lo ruaia kan lo hmuh \hin chu chiang takin ziak ngeiin Zoram mipuiin kan lo hmufiah thei ta a, mipui sum kalralna tam tak kan hriat phaha a tihzia takzet a ni. Heng lo pawh hi kan ram hruaitute khawsak dan tha lo leh tul lova mipui sum luan ralna hi phawrh chhuah tur tam tak a la awm ngeiin a rinawm. Tuna CM Office hian tun hmaa la tih ngai loh CM Relief Fund Account detail activities felfai tak a pholang theite kha a lawmawm hle. A hma zawnga CM-te khan hetiang hian ti ve ta se, tul lova sum luangral engemawzat a awm mai thei. Mahse, report a awm ve loh avangin tuman engmah kan hre ve ta lo a ni e. Engpawhnise, eptu party-te hian awmze nei takin rorel lai Party hi an sahuatah rawn khawihsak zauh thin se, kan ram kalsual tur ven nan a tangkai hle a ni. Kan thupui “tunge dika tunge thiam?” tih pawh hi tun tumah chuan an dik lo ve ve a, an thiam lo ve ve; mipui hmasawnna tibahlahtu an ni ve ve tih hi chhanna dik ber chu niin a lang. Engpawhnise, ZPM sorkar hi term khat tal chu dawhthei takin i han enchhin phawt teh ang u hmiang? An \hat chuan loh chuan kan paih thla leh vat mai dawn nia.
a ni tih kan hriat a pawimawh hle. NLUP leh SEDP flagship programme chhuanlama uchuak taka lirthei kawl thei lo tur thleng thlengin an kawl fur thin ang khan ‘Bana kaih policy’ kalpui nan pawh hian ZPM Sorkar hian lirthei chuangtlai a lei ve chiam ang tih erawh a hlauhthawnawm hlel lo. Chuvangin, eptu party-te’n an lo dai khalh hi thil tul tak leh pawimawh tak a ni ve tlat.
KAWLPHETHA
Pu |hena (1978-1984) khan six basic needs policy a kalpui zingah khan kawlphetha a ngai pawimawh hle a. Bairabi Hydel Project kalpuiin thui tak hma lak a ni a, mahse, compensation hnam kan nih avangin tlawng lui kam tuaka LSC lem/periodic Pata lem/VC pass lem tam lutuk avangin tui khuahna tur senso aiin compensation atan senso sang zawk tura chhut a nih avangin sorkar laipuiin clearance a rawn pe thei ta lo niin sawi a ni. Hemi hnu hian tu sorkar mah khan kawlphetha project lian tham kalpui an awm ta lova Mizoram power mamawh zat a la tlem tehlul nen kan kham khawp pawh kan la Siam chhuak thei lo a ni. P&E Department tarlan danin Kolodyne-II HEP (460 MW), Tuival HEP (210 MW), Bairabi Dam Project (80 MW), Tuirini HEP (24 MW) and Tuivawl HEP (24 MW)-te DPR hi buatsaih peih tawh niin a lang. Tu sorkar lai mahin kawlphetha hnianghnar kan la nei ngai lo. Pu Hawla sorkar lai pawhin karen a thim ngun hle a; Pu Zoramthanga CM lai pawhin chuti bawk. Pu Lalduhawma CM hun a lo thleng a, karen a thim ve tawh dawn lo emaw tia kan lo chan thup laiin karen a thim ngun hlei hlei emaaw tih tur a ni a. “kalphung thar sorkarah pawh eng tihna mah a ni chuang lo” tih chu mipui phunawina ber a ni. Hetih lai hian thlatina karen man chawi erawh a kiam chuang lova, a pung tual tual emaw tih tur a ni a, bill tam uchuak changa complaint lahin awmzia a nei ngai hek lo. Zirchianna atanga chhut danin kum 2031-32 chhunga Mizoram contracted capacity awm thei chu 542 MW a ni a, hei hian Coal atanga 177 MW, Gas atanga 66 MW, Hydro atanga 170 MW, Wind atanga 20 MW leh Solar atanga 56 MW a huam a ni. Hei bakah hian Mizoramin kawlphetha hnianghnar leh rintlak taka a mamawh phuhruk theih nan STOA contract atangin MW 54 a mamawh tel bawk a ni. Entrepreneurship, manufacturing industry puitling leh lo neih leh kuthnathawh lama hlawhtlinna tak tak chu kan la hlat dawn hle a ni tih zirchianna atang khian a lang chiang hle. Hetihlai karah hian Political party tinte hi an inmawhpuhtawn a, an sorkar laia an tih mai bik loh kha ti turin an innawr vel thul, an va han chimawm tehlul thin êm!
MINISTER BANGLA CHEI |HAT
Sorkarna a inthlak apiangin Minister-ho chenna bangalow chei that ngai, thawmthat ngaiin a awm ziah a, an chei tha ziah bawk thin. Congress MLA-te’n an chenna in chei nan Rs. 32,240,743/-(nuai 322.40) an hmang tih leh MNF MLA-te’n an chenna in chei nan Rs. 3,98,07,503/- (nuai 398.07) an hmang bawk niin ZPM thalai Press Release Sept. 12, 2024 chuan a tarlang a. Chutih laiin MoS leh Advisor to CM mi 10-te Home furnishing atana cheng nuai 110/- an hman ve chu eptu partyte’n an rawn auchhuahpui a, hei hi mipui rilru kawih her tumna maiah an ngaih thu an tarlang a ni. He thil pawh hi engdang vang ni lovin CM Pu Duha’n inrenchem a sawi mawi nan Bangla chei thar a nih ve loh tur thu a sawi thin nia lang chu eptu lamte hian an chachhuah duh vang mai chauh niin a lang. He thilah pawh hian tumah inmawhchhiat tur an awm lo. Congress leh MNF sorkarin mipui chhiah tling khawm khitiang zozai an MLA-te chenna in chei nan an hmang khi a rapthlak viau lo maw? Khing party 2-te quarters (bangalow) cheina atana mipui sum an hman ral belhkhawm khi cheng nuai 720.47 (7. 2046 vbc) chiah a ni. Hetiang zozai MLA chenna in chei that nana senso kal ral hi mipui hmasawnna hnathawh tikhaihlak tham zet a tling a ni. Thla 9 chhung lekin ZPM sorkar hian MLA-te chenna cheibawl nan cheng nuai 110/- chiah a hmang hman a, an term hmang ral turin thla 53 hun a la nei a; thla 9 dan zelah MLA-te chenna in chei nan cheng nuai 110/-chiah zel hmang dawn ta se an term khat chhung lekin cheng nuai 726 chiah a hmang hman dawn a; Congress & MNF sorkar 2-te aiin a hmang hnem zawk dawn tihna a ni. MLA-te chenna in thawm that nan sum sen vak vak an tum ve loh thu CM meuhin a sawi thin avangin eptu party-te hian mahni mawng hlim chungin zak miah lovin an rawn sawisel ve ta ni berin a lang.
A TLÃNGKAWMNA
Kan ram hruaitute lo khawsak tawh dan leh khawsak mek dan dârthlalanga kan lo hmuh riai ruai thin chu tunah zawng inhmatawnin a takin kan hmu ta a ni. (1 kor 13:12). Eptu Pawl lamin rorel lai Party awmze nei taka a sawisel thin hi Sorkar khalh ngil nan a pawimawhin a tangkai hle a, mahse, dâwt ngialngan hmanga inbeih erawh sim hmak se a tha ngawt ang. Tun tuma an inbeihna pawh hi dãrthlalanga fiah lo ruaia kan lo hmuh thin chu chiang takin ziak ngeiin Zoram mipuiin kan lo hmufiah thei ta a, mipui sum kalralna tam tak kan hriat phaha a tihzia takzet a ni. Heng lo pawh hi kan ram hruaitute khawsak dan tha lo leh tul lova mipui sum luan ralna hi phawrh chhuah tur tam tak a la awm ngeiin a rinawm. Tuna CM Office hian tun hmaa la tih ngai loh CM Relief Fund Account detail activities felfai tak a pholang theite kha a lawmawm hle. A hma zawnga CM-te khan hetiang hian ti ve ta se, tul lova sum luangral engemawzat a awm mai thei. Mahse, report a awm ve loh avangin tuman engmah kan hre ve ta lo a ni e. Engpawhnise, eptu party-te hian awmze nei takin rorel lai Party hi an sahuatah rawn khawihsak zauh thin se, kan ram kalsual tur ven nan a tangkai hle a ni. Kan thupui “tunge dika tunge thiam?” tih pawh hi tun tumah chuan an dik lo ve ve a, an thiam lo ve ve; mipui hmasawnna tibahlahtu an ni ve ve tih hi chhanna dik ber chu niin a lang. Engpawhnise, ZPM sorkar hi term khat tal chu dawhthei takin i han enchhin phawt teh ang u hmiang? An that chuan loh chuan kan paih thla leh vat mai dawn nia.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More