K. Hmingthankaia
-- Advertisement --
Zu hi kan ramah chuan tupawhin sawi nuam kan ti bawka, sawi leh ang aw. Zu ngaisang em em ram, zu sawi nuam ti em em ram, zu politic game sang bera dah ram, zu chungchanga kohhran tel ve zelna ram kan ni. Zu hi kan tan a pawimawh em ema, a awmlo ang tih a hlauhawm lutuk. Zu hi a bo dawn tak tak lova, zu leh a intu hi khawvel awm chhung chuan an pung zel dawn tih hre reng chunga zu tuipuitute buaipui chhan i thlir ang aw:
1. Politic lalna chang lo zawk apiangin lal duh vang hrim hrimin, zawrh emaw, khap emaw nasa takin an aupui thin.
2. Sawrkarna chelh hnuah Sawrkar mit leh mi fingte mit atangin awmze nei zawka zu kalpui a tul tih hre reng chungin, vote hloh hlauh vang leh, kohhran leh opposition ho bengchheng tur venthawn avangin thu tlukna dik zawk an siam ngam lo fo.
3. Kohhranin zu thunnun emaw, a intu emaw thunnun tum lo leh thunun thei si lovin Sawrkar thunun theitu nihna remchangah an lo hmang zel.
4. NGO ten kohhran ang thoin thu lo neih ve hrim hrim leh thuneitu nih vena remchangah an hmang ziah.
5. A chhia emaw, a tha emaw, a dik zawk emaw, dik lo zawk emaw lam ngaihtuah duh miah lovin Political party-ten mahni party ni lo thil tih tum apiang nasa takin an dodal ringawt zel. Mipui mawl zawk tam tak an hmin fo bawk.
6. Zu chhe in nasat vanga thi lek lek tawh leh, zu chhia pawh hmu pha mang tawh lo pawhin, a party ruihchilh lo lamin zu tha zawrh an sawi chuan, thei leh thei loin a lo do ve tang tang zel.
7. Mi rilru fim leh ngaihtuah ril tlemte te tih loh chu, mipui nawlpui tam zawk hi khitiang mai maia su thle vel mai mai vek kan ni.
Mihring theuh kan ni. Mizo theuh kan ni. Kristian theuh kan ni. Zu that lohzia leh, zu hian thatna aia that lohna a ngah zawkzia hretu vek kan ni. Tu pawh, zu intu leh a ngawl vei thlengin zu that lohzia hretu leh, kan ram zim te leh Mizo tlem te zingah hian zu hi awm ve miah lo se titu leh duhtu vek kan ni. Mahse, khawvel a la ni miau a, zu chu a awm reng si. A awm zel dawn bawk. A intu pawh an awm zel dawn bawk. Engemaw chu kan tih a ngai a ni.
Zu hi kan ram kan hnam min timualphotu a ni. Kan chhehvel ram leh hnam dang hian zu kan buaipui dan atthlakzia hi an hmu vek a. Zu awm lohna leh zu in duh awm miahlohna ni miah si lo, zu duh kan tam em em kara zu thununa, awmze nei deuh zawka zu tha deuh zawk zawrh dodal tlata, khap reng chunga zu chhe em em, ‘zu’ pawh ni chiah tawh lo, ‘tur’ ni zawk tawh mah hmanga kan inhrai hlum reng leh, a la thi chiah lote pawh engatan mah hmantlak tawh loh, taksa leh rilrua mi chanve vel tam lutuk hi an hmu ve vek a, min nuihzat asin.
Zu hrim hrim hi a tha lo vek. Zu tha deuh kan tih pawh hi, a intu chuan nungchang leh hriselnaah zu in ngai lo ai chuan a chhiatpui tho tho. Mahse, a in duh an awm zel si. Chutiang a nih avang chuan, tute emawin rilu zau zawk leh ngaihtuahna fim leh ril zawk hmanga, zu hi awmze nei zawka thununa, zu tha deuh zawk leh thianghlim deuh zawk tih dan ngaihtuah ila, mihring leh Sawrkarin a that phah anga, ram leh mipui kan hlawk zawk dawn si a, hawh u, rilru tereuh te pu tawh lovin, rilru zau tak pu chungin kan ngaihtuahna i thlak tawh ang u, titute hi, tute emaw chuan, zu sawimawi, ram leh hnam hmelma, Setana lam tang, kohhran nung sawichhia, te min la ti chu a ni a. I dawn chiang lo a ni e Parte, tih ang vel a ni e.
Zu chhia hi tam zel se la, zalen zel se, ti niawm taka zu tha zawk awmze neia kalpui tur lo do tlat thintute hi an hraw ve angreng si a, zu chhe lutuk, ‘tur’ siamtute chuan lam tang nei tha intiin an thla a muang ngawt ang. Zu chhia atanga pawisa an hmuhte hi ui lovin khawi khawiah emaw lawmthu sawi nan thawh tawk tawk rawh se.
Zu tha deuh zawk dotute hian, ‘Zu chhia pawh kan duh chuang lo, zu hrim hrim kan ramah awm kan phal lo’ tih chu an tan chhan a ni ziah. Chutianga awmhmun atanga intifing tak leh intifel taka, zu zawng zawng kan duh lo, lo tih avang ngawt hian khawvelah hian zu a bo phah dawn lo. Khawvel khawi hmunah pawh eng zu emaw tal chu a awm zel a nih hi. Mahni duhthusama, awmhmun atanga ‘zu reng reng kan duh lo’ lo tih avanga zu hi awm lo thei ni se la, hman atang khan kan ram hi a nuam tawh ngawt anga, chhung tin hi kan hlim tawh ngawt ang. A enkawltu leh khaptu department pawh awm a ngai dawn si lo. Chutih ahnekin a pung tual tuala, a chhe tual tuala, a zalen tual tuala, kan chawrche telh telha, kan thi tam tawlh tawlh a nih si hi.
Awmze nei zawka dan hnuaia zu zawrh hlau tlattute hian, zu ruih chu phal tur niin, zurui te chu zalen ta riau turah an ngai ziah. Englai pawhin zu ruih leh buaina siamte, mi tana hnawksak leh bengchhen ninawmte hi khap tlat reng a ni tih hriat tur. Tunah hian zu chhia leh zu chhe intu leh rui te chu an zalen hle zawk a ni lawm ni. A chhan chu tantu an nei zel alawm.
Zu awmze nei zawkin i kalpui ang u, titute zingah hian, zu that lohzia hretute leh, zu haw em emtute, kan ramah hian zu leh a in duhtu hi awm miah lo se titu hi an tam lutuk. Kei pawh hi zu khawvel chu a hleuha lo hleuh tawh ka ni. Pathian khawngaihna vang liau liaua chhanchhuah ka ni. Zu that loh zia hrechiangtu ka ni. Zu ka in lai pawh khan, ka mangang hian, zu tha deuh zawk in turte hi hmu pha ve ila aw, ka ti fo. Zu tha deuh zawk tih dan i ngaihtuah ang u, titute dodala, tawngkam chhe deuh deuh hmanghtute zingah hian, zu duh tak tak an tam a, zu vanga thi tep te pawh an awm. Ram tana beisei tur awm miah lo, tawng tam ve em em vote nei si te an ni bawk. Zu tha zawk sawitute hnial duh vang hrim hrim leh, thil tha zawk dodal nuam ti ve hrim hrim Setana duh dana khawsate an ni zawk.
Zu chhe lutuk hi tam reng se la, titu leh, zu chhe hlauhawm hi awm lo se, zu tha deuh zawk awm rawh se, titu, zu tha lama tang leh zu chhe lama tang hi kan indo reng dawn. Tuna kan rilru put hmang en hi chuan, political party zawng zawng, NGO leh kohhran zawng zawng, mipui zawng zawng, zu duh ber atanga in duh miah lo thlengin, zu chungchangah hian sawi ve tur nei tlata inhria, inrawlh tum vek. Zu chungchanga thu neitu leh sawrkar thunun theitu nih tum vek kan ni.
Chuvangin, zu leh a in duh hi khawvel awm chhung chuan an bo dawn lova, kan ramah erawh inhnialna a tawp dawn chuang lo tih hriain, Sawrkar hian uluk taka a ngaihtuah hnuah thutlukna chu huai takin kalpui mai rawh se. Ram tana a that dawn phawt chuan ram hmangaihtu dik chuan, tlin leh kher lampang ngaihtuah lovin thil tha chu a ti mai tur a ni. He thu hi tun ZPM sawrkar lai thil awmzia chauh a ni lo ka sawi. Tunhma atanga thil awm dan tawh leh, tuna kan awm dan pangngai en hi chuan, nakinah pawh kan la awm dan zel tur a ni.
Chuvangin, Sawrkarin uluk taka a chhut hnua thil a tih dawn reng reng hian, mi thluak thaten sawrkar tanpui zawnga thu an lo sawi ve ang ni lova, a sakechek nazawng lo inrawlh ve zel hi tum tawh lo ila. Pilata pawhin Isua nunna chhanhim thei reng chunga, Isua dodaltu mipuite leh Farisai ho hmaizah vanga a rilru dik tak tilang ngam lo, mahse, nuam ti bawk si lovin, “He mi chungah hian kut ka sil e” a tih ang khan, ‘Keini inrawlhna tur a ni love. Sawrkar thu thu a ni e’ i ti thin tawh ang u.
Zu hi a intu tan thanmawhbawk, a in lo tan thanmawhbawk, mipui leh political paty tan thanmawhbawk, ram leh hnam tan thanmawhbawk, NGO leh kohhran tan thanmawhbawk leh Sawrkar tan thanmawhbawk atan i hmang reng tawh lo ang u. Zu hi thil tha ni lo mah se, a awm reng tho si a, hei aia tha, hei aia hlawk zawk atan hmang tawh ila, awmze nei zawkin i kalpui tawh ang u. Hetia engmah sawngsawhlawtna awm si lova kan inhnial luih luih chhung hian kan chhiatpui zual zel si a, tun atang chuan awmze neiin i sawngsawhlawtpui tawh ang u.
He thu hi tute emaw chuan an rawn bei let leh ngei anga, mahse, heti bak chuan ka sawifiah thiam tawh lo. Zu chungchang hi sawi leh pawh ka tum tawh chuang lo.