Vanlalremruata Tonson
-- Advertisement --
Lengpui Airport enkawl dan tur chungchangah inhnialna a awm mek a. A pawtawk tep thin. |ankawh laklawh chuan a lo awl viau pawh a ni ang e. Ngaihdan, duh dan leh rin dante kan nei a nih chuan kan sawi tur alawm. Nakinah kan inchhir loh nan tal pawh kan sawi tur a ni ang. Kei pawhin ka ngaihdan hi a lo ho viau a nih pawhin sawi ve hi ka tih tur a ni ang, ka vei ve tlat alawm.
Inhnialna atangin thil lo lang a awm a, pakhat chu Lengpui Airport enkawlna senso hi a hautak takzet a, thuamthat leh khawvel hmasawnna nena inmila tihchangtlun a ngai a, Mizoram sorkarin a tlin lo tih hi a ni. Chuvangin sorkar chuan hemi atan hian Indian Air Force (IAF) belh mai a duh a, annin a tumkawng (runway) leh Air Traffic Control (ATC) an tihchangtlun theih chuan kalpui chhoh zel theih a inbeisei a ni. Chutih laiin mi thenkhat chuan IAF kuta runway leh ATC hlan chu him lo riauin an hria a, chu ai chuan AAI kuta runway leh ATC chauh ni lo, a airport puma hi hlan an duh thung.
IAF kuta runway leh ATC hlan duh lote chuan civil leh IAF intawm thlawhna tumhmun a awm nual a, chutah chuan thlawhna tum leh chhuahah mipui an chep thin niin an sawi. Hei hi IAF-a lo thawk tawhte chuan chutiang a awm lo niin an sawi thung. anni chuan thlawhna tumhmun intawmah hian civil an chep lo ti se a awm lutuk, an hmuhdan tur reng a ni. Thil reng reng hi a tuartu ni lo chuan hmuh mam vek a awl viau tlat a. IAF mi leh sa te ngei pawhin civil nena thlawhna tumhmun an intawma civil an chepzia hmu fo thin se chuan civil-te tan tawrh ngaihna a awm lo ang a, buaina chhuakin civil leh IAF intawm thlawhna tumhmun a awm thei lo ang. Mipui hi kan tlawm ngawih ngawih duh lem thin lo. Airport dang an ngaihtuah chuk chuk mai ang. Chuvangin, tunthlenga civil leh IAF intawm airport a awm avangin heng airport-teah hian civil hi an chep lo tihna a ni lo. An la tuar hram hram thei mai zawk a ni.
Tin, kan Mizo IAF-a thawk tawhte hi airport intawma civil mite dinhmun hriat tuma va ngaihven em em thinte an nih pawh a rinawm lem lo, a chhan chu khatiang turin hun an nei lo a, chutiang ngaihven chu a hna chuang thil hle bawk. An awm danah civil-ho nen hian an inkaihhnawih loh hmel viau a ni. Enclave hranin an awm a nih hmel si a.
Civil-in, AAI-in IAF airport a va tawmah hian kan chep ngai lo ve tiin sawi thin se chu chu thutlukna siam nan civil tan chuan a behchhan tlak ang. Tin, thlawhna tum leh chhuah chungchangah pawh runway leh ATC nei leh enkawltute an thu ber ang tih a chiang. Khawiah emaw luhka siam ni se, a siamtu leh enkawltu chu an thu lo thei lo tih ang hi a ni mai.
Chuvangin, chep deuh tur pawha IAF nena airport intawm kan duh leh duh loh hi kan thutlukna tehfung ber tur pakhat chu niin a lang.
Airspace (van boruak) hi IAF-in mi an dip natna nia sawi a ni bawk. Hei hi IAF-a lo thawk tawhte chuan chuan an pawm lo. Mahse, mi hi a va diptute tan chuan kan va dip a ni tih inhriat a har thin viau. A inhre-ho chu an inthlahrung thin a, mi mitmei an veng thin. Thil chiang deuha sawi theih chu Tezpur-ah IAF airport a awm a, civil-in an va tawm nghe nghe. Tezpur IAF-in nunchan zir nana airspace an mamawh chuan Guwahati leh Dimapur inkar thlawhna hi Silchar-ah a kual a, chuta tanga Dimapur-a kal tawh mai chuang loin Imphal-ah ava kual leh cheu thin.
Heti chunga airspace-ah IAF-in mi an dip ngai lo tih ngaihdan neitute chuan engtikah mah mi diptu an ni tih an hrethiam ngai lo ang.
Runway leh ATC te IAF kuta hlan duh lote chuan Lengpui Airport-ah hian IAF an rawn awm chuan indo thleng palh ta ang se, hmelmain an tum hmasa tur a ni, an ti a. Hei hian mi thenkhat nuih a ti za deuh niin a lang. Hei hi chu IAF kuta hlan duh lohna tur khawp thutling chu a ni kher awm lo ve. Mahse, tutan pawh hmelma hmunpui chu tum tur tam tak zinga thlan hmasak tur a ni ang chu. A awmzia chu indonaah sipai nena inhmachhawn reng laiin sa dawr leh nawhchi dawr te va kah tluk tluk thu a awm lo ang vel hi a ni. IAF-a thawk thin Mizo te chuan India-in ral a do chuan Pakistan ni turah an ngai a, Lengpui chu an rawn bei pha lo turah an ngai. Mahse, technology hi chuan hma a sawn ve reng a, international politics pawh danglam thei reng a ni. Tun boruak leh technology-ah chuan an sawi chu a awm ve tho mahna le! Keini aia sawi awm deuhte pawh an awm ang.
IAF kutah runway leh ATC hlan duh lotute chuan Mizoram sorkarin IAF hnenah Lengpui Airport hralh a tum an ti a, hei hi chu la na deuh deuh chu an awm a nih hi. Tuna thil kal danah chuan runway leh ATC hi IAF-in an nei ang a, an duhthalin an cheibawl ang a, chu chu civil-in an va tawm dawn niin a lang. AAI-in IAF airport an va tawm angin. Khatiangah kha chuan civil-in an thlen theih chin a awm a, chu chu Civilian Enclave an ti a, Lengpui Airport-a runway leh ATC te hi IAF-in la se IAF Enclave a awm bik dawn nge, tute zawkin nge enclave nei ang? Enclave hi chu a awm ve ve thei tho ang chu.
Eng pawh ni se, hralh han tih dawn chuan Mizoram-in sum leh paia a hlawkpuina tur hi a lang vak lo. Security leh thildanga a sensote hi chu a ngaiin a la kal reng dawn niin a lang, IAF-in an chhawk hmel lo. A nihna takah chuan runway leh ATC te Mizoram sorkarin IAF a pe ang a, chumi an lo cheithat chu intitlangnel taka va tawm a tum niin a lang zawk. A inbeisei anga tlangnel viau hi a theih tak tak leh tak tak loh chu a pek tak tak chauhin a hriat ang. Kan ta ni na na na, ngaihzawn awm em em pawh ni lo, sum an nei tia intawmpui tum ngawt ai chuan kan tlin ang tawk a tih ve naw naw pawh a tha lo ami? Runway leh ATC tha min pe ang tih a ni mai a, chumi avangin chân kan nei ve leh dawn tho bawk si a.
Lengpui Airport hi cheithat leh thuamthat a ngaih lutuk avang liau liauin IAF kuta runway leh ATC pawh hlan mai a tul nia sawi a ni a. An han sawi uar tak tak hi chuan cheithat leh thuamthat a ngaih lutuk avangin airport licence pawh tihtawpsak mai a hlauhthawnawm chu a nih hi. Chutiang a thleng a nih chuan Lengpui Airport chu khar a ngai hial dawn a ni awm e. Vikshit Bharat sawitute hian Lengpui Airport khar chu an duh teuh lo ang. Kan sorkar hotute leh Lengpui Airport-a thawktute pawhin Vikshit Bharat sawitute hian Lengpui Airport khar an remtih an rin ka ring lo. An ring a nih chuan khar chhin se ka ti. A khartute aiin vai lal ropui-ho an mualpho fe zawk ang, sawisel leh beih pawh an tawk nasa zawk ang.
Sum leh pai neih loh leh enkawl zawh loh chhuanlamin Lengpui Airport hi khar chhin ni se ka ti ngawt mai.