RK Dawla
Mb 9366095658
-- Advertisement --
1. March thla tâwp lam kan thleng ta a. Kumin chu Mizoram hmun hrang hrangah ram kâng a nasa hle mai a. Rawthing leh Rawnâl tâm ruang-ro vangin hmun tam takah mei a kal a. Tin, thildanga kan changkan tawh aiin ram tih-kan loh kawngah hma sâwn chak a har deuh ni pawhin a hriat âwm e. Kan ram neihchhun, square km singhnih emaw lek hi renchem, fimkhur leh uluk takin i enkawl hrâm hrâm teh ang u. Hei lo hi ram dang kan nei lova, Pi leh pu atanga ‘kan ram’ tih ve theih tur Pathianin min pe hi lawm nachâng hre fo ila. India hmarchhak kila hnam tlem tê leh mâwl tak, tharum leh finna hmanga ram la tur chuan, hmakhaw êng lo tak kan nih vei nên. Engpawhnise, kan ram hausakna chu lei chhungah ni lo, lei chungah a awm tih hi pawm mai ila, a hahdam âwm e. Kan ramngaw, nungchate, lui leh tlang hrang hrangte hi khawvel hmundanga mi tluk kher lo mah se, keini min chawilian tur leh hlim leh muang taka kan khawsak theih nân an tling tâwk a! Khawvel ram dang ram rem leh nuam kan mitthla fo thin a; mahsela kawng lehlama an harsatna tawh kan hriatpui leh thin lo – hei vâng hian kan awt ta mai thin. Australia rama ranch mawi leh nuam êm êmte pawh khu, kum tam tak khua-in a khên-hnan thin a. A châng phei chuan tek tla ringawt pawhin a maka mak ramkâng a siam thin. Zopa thiamna hi chuan kum 2 khawkheng pawh a paltlang zo kher lo mai thei asin! Chuvangin, kan sik leh sa leh kan envinronment nuam tak Pathianin min pêk hi a hlutzia i ngaihtuah fo ang u.
2. Tunlai hunah chuan, khawvel hian tlo leh daihrei tur thil (sustainable system) a zawng nasa tawh êm êm a. Huan-lo-ram enkawl kawngah pawh, kum hnih-khat tharhlawk chauh en lovin, rei tak a daih theihna leh mamawh sengluh ngai tlêm (lower input) kha hnam fing hote intihsiakna a ni mêk a. Keini erawh chu – mi nawlpuiin lo kan neih danah ringawt pawh hian issue tam tak a awm a ni, kan thlai chin leh buaipui dan tel miah lo pawh hian! Mihring tihdanglam dan tha ber chu a ngaihtuahna thlakthleng kha a ni thin a. Eng era-ah pawh awm mah ila, kan ngaihtuahna kha a danglam miau loh chuan, mi nawlpui farming practice kha a danglam thei tak tak lo. Huan kumhlun leh leilet nei tam tak kan awm a, mahsela kum tin leipui nei tel lo thiam lo tihtham fê kan awm. Kumtluana chhungkaw mamawh phuhru thei tura huan kumhlun emaw leilet enkawl thiam tura ‘finna’ tak kha kan mamawh chu a ni. Tlêma zin kual deuh chuan kan hria-in kan hmu ang – Mizoramah hian Greenhouse/Polyhouse hman tangkai loh, tâwl zui ta mai mai tamzia te, Tui khawlna tanky khawro khaw dâi vela inhûng thliah thluah tlêm lohziate hi. Greenhouse te, Tui khawlna tanky-te hi a tha lo a ni lova, a enkawltu farmer hawiher leh heng micro-infrastructure-te hi a inhnerem lo zawk a ni! Farmer mindset kha a sustainable lo miau a, chuvang chuan, heng assets-te pawh hi a tlo lova, hman tangkai zui a hlawh lo mai a ni.
3. Tun hi eng hun nge?
Tun kum 10 liam ta chauh kan ngaihtuah pawhin, kan Mizoram te tak tê pawh hi a lum telh telh a, tuihnâ a tlêm telh telh a, ramngaw kan nei tlêm telh telh a, thlai tâm hri a hluar telh telh. Mi tam tak chuan, thal a nat viau pawhin ruahtui a rawn tla leh a, kan hnâwng leh mah mah thovin kan hria a ni mai thei. Mahsela, thal a nat poh leh ruah kawngbo kan tawrh nasatzia hi leilung chîkmite tân chuan, rilru hah fê-na tham takzet a ni a. Thir rawh lum pawh hi a sat poh leh tuia chiahin a so phuan nasa ting mai a. Hetiang deuh hian, thal a nat telh telh vanga fur ruahtui kan leilungin a dawnsawn dan chu kan ngaihtuah thiam âwm e. Engpawhnise, ram tha zawk, nuam zawk leh hlu zawk hnutchhiahtu generation NGE hmun tinrênga tawihthei lo bawlhhlawh hnutchhiah a, ramngaw leh leilung suasamtu generation kan nih dawn tih hi i ngaihtuah teh ang u.