Khawtlangah hian YMA nge thu VC/LC ?

Dr C. Lalengkima

-- Advertisement --

Mizoramah hian YMA leh LC/VC te hi kan mamawh leh kan hnim hnaih ber te an ni a, an tangkai dan hrang hrang en hian rilruah zawhna lo awm thin chu, ‘Khawtlangah hian YMA nge thu a LC/VC zawk hi’ tih a ni a. He mi chungchang hi i’n bihchiang dawn teh ang.
Mipui zawhna VC/LC versus YMA ?: Mizo khawtlang inawpnaah hian thuneihna hi pahnih (pluralist authority) awm angin a sawi theih a. Sorkar hriatpui thlap, thlan lal, tualchhung thuneitu (local authority) heng Village Council/Local Council-te an awm a. Chutih rual chuan khawtlang tangrual leh intelkhawm (civil Society) din, sorkar anga thuneihna nei ve chiah lo (non-governmental organisation) heng tlawmngai pawl leh kohhrante hi an awm bawk a. Dan ang chuan LC/VC te hi thuneihna nei sang zawk, sorkar pawmpuia thuneihna nei an ni a. Amaherawhchu, a chang chuan tlawmngai pawl leh kohhran zawkte hi an thu kan awih leh kan ngaihchan zawk an ni em aw ni tih theih a ni thung. Khawtlanga chhiatni thatniah pawh hian heng tlawmngai pawlte thu leh hla hi kan thlamuanpuiin kan ngaichang zawk em aw tih tur a ni. Mipui zingah hian zawhna ‘YMA nge thu zawka VC/LC’ tih hi zawhna lian tak leh zawhna awm tak a ni ve thei awm e.
Tu nge bungrua nei ngah zawk ?: Khawtlang inawpnaah hian YMA leh VC te hian tu zawk hian nge bungrua neih ngah zawng ang le? Mak deuh chu khawtlang inkaihhruainaah hian YMA hian VC aiin hmun lo ram leh bungrua an ngah zawk mah ang em aw tih tur a ni. Veng tina (Community) hall te hi YMA hnuai a mi a ni deuh vek a. VC/LC hian House an neih bak chu Ni za In (BNRGSK) bak hi a hranpa in bungrua leh hmun lo ram an nei viau lo. Thingtlang lama VC te hian an ram chin an thuhnuaia dah leh enkawl te chu an nei mahna. YMA hian Section hrang hrangin bungrua dahna in leh Information system te thlengin an nei a, chhiatni thatnia bungrua mamawh zawng zawng hi YMA lam ta a ni deuh vek a. Chutih rual erawh chuan sorkar mit atang chuan a bungrua neih tam lamah chhut theih a ni lo. Sorkarin YMA a lama a tel ve na hi chu tlawmngaih thil a tel a ni ber a, thuneitu dik tak erawh an ni lo va, a tul leh duh hun a koh loh mai thei thil te pawh kan ti thei awm e.
Pawl din dan inang lo: He pawl pahnih YMA leh LC/VC hi a din dan leh nihphung hi a inang lo khawp a. VC hi Sorkarin veng emaw khua emaw inawpna tura an din, mipui rorelnaah chuan a bulthut (grassroot democracy) an tih a ni a. Mipui rorelnaah chuan a mawngphah ber mah nise, mipui nen a innghenga hnathawk nasa ber an nih avang hian an pawimawh em em a. Sorkar department tih lohah chuan khawtlanga pawl hrang hrang zinga sorkarin pawm leh a hmanrua neih awmchhun (recognize and competent agency) an ni a. Sorkar mitah chuan pawl dang hi chu sorkar pawl ni lo (NGO vek an ni mai a), Sporting club atanga kohhran zawng zawng hi sorkar pawna pawl ding vek an ni thung.
YMA ve thung hi chu sorkar hnuaia pawl ni ve lo, tlawmngai pawl, khawtlangin kan mamawhna avanga ding. Tih tur bituk leh thuneihna hranpa pawh nei lo, a tul ang apiang thawk tura inhawng, a tul chuan sorkar pawh khing rap ngam an ni thung. Mizorama pawl lian leh member ngah ber ni mah se, mipui kalkhawm din a nih avang hian mipuiin an duh loh chuan an thiatin an din lo thei mai a ni. Mahse, ziak dan thlap thlap ni lovin, khawtlang duh dan leh tha nia an hriat hmangin hna an thawk a, sorkar thuneihna hnuaia hnathawk an nih ve loh avang hian tumah an chunga leng an awm lo emaw tihturin an che thei thung. Khawtlangin a mamawh huna thawk tura inpeih sa at an nih avang hian hna hrehawm leh buaithlak deuh pawh an thawk nasa a, a tul chuan mi zawng zawng chungah lengin, dan pawh an duh ang ang an siamin an her rem mai a, an duh chuan veng chhunga atanga mi hnawhchhuah thlengin an ti thei emaw tih tur a ni.
VC te hi sorkar hnuaia awm mah nise thuneihna zau tak pek an ni chiah lova, an thuneihna leh lawmman a tlem deuh avang hian mipui zah an kai tawk lo deuh thin, mipui pawhin kan palzut deuh a. A sum khawn chi, a sum chawi tir theitu tak tak tura thuneihna neih an ni lova, hmasawnna leh hma lakna tur sum pe chhuak turin sum leh pai a nei viau lo va, an dinhmun hi a laklawh ru viau a ni. Sorkar hnathawkte lek phei chuan an thu leh hla hi an ngaisang viau lo emaw tih tur a ni. YMA lam hi lawmman pawh nei lo, tlawmngai pawl, mi in an tana thawk tura an thlan chhuah an ni a, mipui tana tha tur an tih ang zela thuneihna hmang thin an nih avang hian kawng hrang hrangah zah leh ngaipawimawh chu an hlawh phian emaw tih tur a ni ve bawk a.
|angkai dan inang lo, mamawh dan inang lo: YMA leh VC/LC kan khaikhin hian kan hriat reng tur chu he pawl pahnih hi an tangkai dan leh kan mawmh dan hi a inang lo a ni tih hi kan hriat fo a tul awm e. Veng chhunga chhiat tawhna, mitthi awm, leimin, in kang leh mi bo zawn kawngah hian VC lam aiin YMA lam hi kan rilru hian a hawi deuh a. YMA hi tanpui ngaite tanpuitu kan tih ang chiah hian chhiatna leh harsatnaah hian a hlu em em a ni. Mizoram hi kan ram a rethei a, sorkar hian mipui mamawh tam tak pawh min pek theih loh avang hian sorkar kan beiseina hian tawp chin a nei fo a. Khawtlang chhiat tawh pawhin sorkar min puihna te hi beisei ve bawk mah ila, sorkar min pek thei hian tawp china neih miau avang hian YMA te hi kan rilru chuan a dap zawk fo niin a lang. Veng chhung ruitheih thil zuar leh ti, insual buaiah pawh hian YMA kan ko a, rukru leh mi hur chungchangah thleng in VC/LC lam ai chuan YMA lam hi kan rilru hian a dap zawk zel chu a nih hi maw.
Chutih rualin, LC/VC lam hi sorkar agency na na na chu sorkarin a hnathawhna kawnga a belhbul ber an la ni zel a. Sorkar hnuaia hna hrang hrangah chuan thuneitu awm chhun leh pawm awm chhun an la ni reng. NREGS buaipui te, sorkar atanga committee din leh lehkha pawimawh pek chhuah kawngah pawh rinrawl ber a la ni a. Sorkar khawih thil hranga hrangah veng chhung ai an awh nasa viau a ni. MLA te nen party khat an nih ngat phei chuan veng chhung hmasawnna kawngah pawh nasa takin an thawk thei thung a. Tlawmngai pawlte tihtheih loh, an tih rem chiah lo hi thil tam tak an tih ngai a awm ve thung a ni.
Harsatna pawh an nei fo: Khua leh veng hrang hrangah hian he pawl pahnih hi lungrual takin hna thawk thin a, an tih tur chin tha taka ti an awm rual hian veng leh khua thenkhatah chuan khawtlang tana thawk dun inti si hi thawk dun hleithei lo hi an awm ve nual a. A lehlamah chuan sorkar lam atanga thawh tur nge YMA lam atanga thawh tur tih pawh chiang chiah lo thilte pawh a lo awm ve bawk a. A chang chuan YMA lam hi thawktu tur mihring active nei tam zawk an nih avanga an tih tur awm zawk te pawh a awm thei a. Khawtlang tana thawk theuh theuh si hi YMA lam Chairman na zawk tur awm takt e a awm a, YMA President Chairman-na hnuaia LC/VC Chairman lam meetinga kal duh miah loh te pawh awm ve bawk thin. A chang chuan party (LC/VC lam a party leh YMA lam a hruaitu inan lohna) thil avanga in ei lohna thil avanga harastna te pawh thil awm thei a ni ve bawk awm e. A theih chin chinah khawtlang tana thawk ve ve an nihna lai hi an hriat fo a tul awm e.
Mizo khawtlangin YMA leh LC/VC kan nei hi kan vannei hle mai a. Chutih rualin YMA leh VC/LC te hi pawl pahnih inang lo tak tak, a din dan te, a kal phung te, a dinhmun pawh inang miah lo an ni tih kan hriat fo a tul a. Khawtlangah thuneihna an nei ve ve a, an thuneihna erawh a inang lo. An thu kan ngaichanna leh ngaipawimawh dan pawh a inang lo viau. Hemi te pahnih hian khawtlang min awp mek a, kalphung leh nihphung, awm phung pawh inang lo an nih avang hian a tu nge thu zawk a, a tu zawk hi nge thu lo zawk pawh sawi theih a ni chiah lo. YMA leh LC/VC te pawh hi pawimawhna leh an tangkaina a inang lova, anni pahnih hi intibuai lova, inhal lova an thawh dun hi thil tul tak a ni a. Pathianin khawtlang nuam tak min pe a, he khawtlangah hian hlim leh thlamuang takin Mizo mipuite kan awm a ni tih hriain, khawtlang nun nuam leh him zawk, hmasawn zawk kan neih zel theihna turin YMA leh LC.VC ten theih tawk an chhuah fo hi a tul a ni tih an hriat a tul hle awm e.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More