Mizoram remna thuthlung ziahah state dinhmun siamthat sak ngai bik tura dah kan nih laiin, state dang nen angkhata en zui kan ni der tawh tih chief minister Lalduhoma chuan a sawi a. India sawrkar hnenah ‘special category state’ kan nih anga, ngaihnatthiam emaw special package emaw siamsak turin a dil dawn tih a sawi.
-- Advertisement --
Zoram Research Foundation (ZRF) leh Aijal Club tangdun chuan July 19 khan ‘Symposium on State Finance: Issues and challenges’ tih thupui hmangin sawrkar sum kaihhnawih sawi hona an buatsaih a. Finance changtu chief minister chuan kan dinhmunah inpuhtawn chang awm thin mah se, kum 20 Mizoram buai chhunga state dangin hmasawnna hna an lo thawh tawh avangin kan bul tan a tlai bik chu a bulpui niin a sawi.
Sawrkar laipui atanga state tinin an dawn, Post Devolution Revenue Deficit Grant chu kum tinin a tlem tial tial a, hei hian budget-ah nghawng nasa tak a nei tih a sawi. Karleh Inrinnia Prime minister hoa Niti Aayog thutkhawm awm turah hei hi sawi a tum tih sawiin, “Rambuai kan nih a, inremna thuthlung ziah a nih khan, Mizoram chu economically-a la hnufum a nih angin, ‘special category state’ anga enkawl zui zel a ni ang, tih dah tel a ni. Remna kan siam a, India rama ram ralmuang ber min ti a, special category-a enkawl zui zel min tiam bawk a; amaherawh chu, state dang deficit grant-a a tih hniam rualin min tihniam ve zel a, enge ‘a bik’ kan nihna awm,” tiin, hemi behchhan hian a dil dawn a, hemi ang a nih loh pawhin, ‘late starter’ kan nihna hrereng a, ‘special package’ ang zawngin a dil dawn tih a sawi.
Union list, state list leh concurrent list awmah Constitution tidanglam chuang miah loin sum chungchangah centre-in state a rapbet tial tial niin Lalduhoma hian a sawi. “Central sponsored scheme ho dilchhuak tur pawhin kan zin a, kan tlawn a ngai. State list-a kan thuneihna tidanglam chuang miah loin min thunun a ni. State chief minister zawng zawng pawh kan thurualna tur nia ka ngaih chu, devolution of taxes hi titam mai se, CSS tih vel hi titlem se, Delhi-in state zawng zawng min control-na hian kan democratic lungphum pawh a khawih a ni,” a ti.
Bul kan tan tlai bik na a, kan thlen chin a sang ve tawh em em nia sawiin, “Leiba kan ngah a, kumtinin kawng hrang hranga senso mamawh a sang tial tial bawk. Chuvangin sum kan hmuh chhun chhun felfai leh daihzai taka hman kan tum. Kan sawrkar hlim khan ni 9 kan overdraft a, kan chhawm a ni. Overdraft leh kan tum tawh lo. Tunhnaiah ‘special drawing facility’ in sum kan puk zauh zauh a, sawizui a hlawh hle. Hei hi awmze nei, kan hlawkpui zawk vanga ti kan ni. A bikin power bill payment rebate hmu thei tura hun reilote atana hman hawhna a ni thin,” a ti.
Amah ngei pawh nasa takin a inrenchem tih chief minister hian a sawi a. Sawrkar sum sen belh mang loin advisers, OSD leh consultant an ruat a, sawrkarin a hlawkpui tih a sawi. Chief Minister Office thunei leh chak tak an buatsaih mek a; CMO atang hian project awm zawng zawng uluk taka vil tum a ni tih a sawi bawk.
Sawihonaah hian mithiam sawm bik (panelists) – asst professor Dr Daniel Lalawmpuia, adviser to CM (Finance) TBC Lalvenchhunga, finance minister hlui Lalsawta leh advocate J Malsawmzuala Vanchhawng ten thupui hmangin an sawi a, zawhna leh rawtna te sawi zui a ni.