US Secretary of State hlui Henry Kissinger, Cold War laia US foreign policy kalpuia sulsutu pawimawh tak chu kum 100 mi niin a thi.
Nixon leh Ford administration laiin America top diplomat leh national security adviser nihna a chelh kawp a. Kum 1970 laihawl vel khan office a chhuahsan daih tawh chungin kum sawm bi tam thangthar zawk te pawhin thurawn lak nan bera an la hman zui zel a ni.
German-a piang niin a chenna Connecticut-ah a thi a. US President hlui George W Bush chuan US chuan ‘foreign affairs thila rintlak ber leh danglam tak kan chan a ni’ tiin a sawi.
UK Prime Minister Tory Blair pawhin ‘artist of democracy’ tia sawiin Kissinger chu ‘khawvel zalen leh humhim ngai a nihna’ chuan a tichak a ni tiin a sawi.
President Richard Nixon a fanu, Tricia Nixon Cox leh Julie Nixon Eisenhower te chuan Kissinger life story chu “danglam bik leh American hliah hliah” tiin an sawi.
“Henry Kissinger kha remna a duh avanga hlawhtlinna tam tak a tawn vangin hriat reng a ni ang,” tiin thuchhuah chuan a tarlang a, “a character ber kha kan theihnghilh ngai loh tur a ni” tiin a sawi.
Kum 1923 khan Germany-ah a piang a, school zirtirtu fapa niin Nazis hlauin kum 1938 ah US an an tlanchhia a. Kissinger hian a native Bavarian accent a hloh thak miah lo.
Kum 1943 khan American khua leh tui nihna neiin a hnu kum thum chu US Army-ah a tang a, a hnuah Counter Intelligence Corps-ah a lut leh bawk.
Bcahelor leh master degree a lak leh hnuah PhD a tichhunzawm a, a hnuaiah Havard-ah international relations a zirtir zui bawk.
Kum 1969 khan khatih laia President Nixon chuan national security adviser-ah a ruat a, he dinhmun hmang hian US foreign policy chu nasa taka her danglam a ni.
Kum riat lai 1969-77 inkara national security adviser leh secretary of state a nih laiin US chuan Vietnam War-a a inhnamhnawihna a inhnuhdawh fel thei a. China nena inlaichinna siam thain leh 1973 Yom Kippur War Middle East a Egypt leh Syria tang dun leh Israel inbeihna tihtawpin a awm bawk a, chu mi a hmalakna leh thil kalpui dan chu shuttle diplomacy tia sawi a ni.
Israel President ni mek Isaac Herzog, tuna Hamas te nena indo mek chuan Egypt nena inremna an neih theih chhan chu Kissinger a hnathawk vang a ni tiin a hma lo lak tawhna rah Israel ram pumin kan tel a ni tiin a sawi.
China-ah pawh tun hma atang tawhin Kissinger a lar hle a, a thih thu chu China-a social media platform lian ber Weibo-ah chuan a trending hle a ni.
China Central Television chuan ‘legendary diplomat’ leh ‘living fossil’ tiin a sawi a, US-China inlaichinnaa Kissinger hnathawh pawimawhzia an sawi lang nasa hle.
|um tam tak chu Kissinger ngei pawh Soviet Union nena inhmelmakna la vung si mahse human rights bawhchhiatna leh inrahbehna Augusto Pinochet an Chile a a kalpui mek te haw leh tawk si lo an tih phah a ni.
A policy kalpui avanga thinrim tam tak an la awm reng a, a bik takin Cambodia leh Argentina a policy a kalpui chuan a thih hnuah pawh a la umzui zel tho. Rolling Stone chuan obituary headline an siamin “Henry Kissinger, War Criminal beloved by America’s Ruling Class, Finally Dies” an ti a, left-leaning Huffpost te chuan ‘The Beltway Butcher’ tiin an home page ah a thlalak chungah an ziak lang thung.
Kum 1973 khan Nobel Peace Prize chu North Vietnam’s Le Duc Tho nen hlan an ni a, mahse, Le Duc Tho hi chuan a pawm duh lo va. Nobel committee member pahnihin an ban phah zui a ni.
Kissinger-an kum 1977 a government service a chhuahsan khan public affairs thilah commentator pawimawh leh turu zet a ni zui zel a. US president John F Kennedy atang Joe Biden thleng leh lawmaker thahnem tak ten thurawn an lakna ber a ni.
Chhinchhiah tlak deuh chu Kissinger hi American zinga Chinese leader Mao Zedong atanga Xi Jinping thlenga mimala hmua titipui vek awm chhun a ni bawk.
A dam laiin company tam takah board member niin foreign policy leh security forum-ah sawm hlawh ber a ni a, lehkhabu 21 a ziak bawk.
Kum 100 a tlin hnuah pawh Kissinger kha a la active hle a, kumin July thla pawh khan Beijing-ah Chinese President Xi Jinping a la hmu a. Ram pahnih inkungkaihna chhiat vanglai pawhin Kissinger meuh chu China sorkar pawhin a ngai pawimawh hle a ni.
Kissinger a tlawhna chuan White House tilawm lo thungin National Secueity Council thupuangtu John Kirby chuan US sokar in Chinese leader te an hmuh theih loh laia ‘private citizen in a hmu thei hi a vanduaithlak a ni’ a ti hial.
July 2022 a ABC tena a book tour kaihhnawiha an interview-naah a thutlukna lo siam tawh zawng zawngah te theih se hnuhkir duh a nei em tia an zawhna chu, “Khang harsatnate kha ka nuna thleng vek a ni a. Ka hobby a nih piahah ka eizawnna a ni bawk. Chuvangin rawtna ka siam leh thlente kha a tha thei ang ber vek zawk a ni,” tiin a sawi.
Kissinger hian kum 50 dawn a nupui ni tawh Nancy Maginnes Kissinger bakah a nupui hmasa laka a fa Elizeth leh David te bakah tu panga a kalsan a ni.
Kum 1977 a office a chhuahsan hnuah Columbia University chair luah tura tih chu zirlai ten lungawilohna an lantir avangin inhnuhdawh leh a ni a.
Jimmy carter lrh a hnuah Bill Clinton foreign policy te sawisel nasatu a ni bawk a. 9/11 hnu khan george W Bush chuan New York leh Washington beih a nih dan chhui chiang turin a ti a, mahse, consultancy list-a a pekchhuah duhloh vaangin kalpui zui a ni lo.
Kum 2003-a Iraq run a nih khan Bush leh Dick Cheney te kha thurawn a pe thin a. “Hel pawl te laka hnehna chak mai hi exit strategy awm chhun a ni,” tiin a sawi nghe nghe.
Influential em em mai a ni a, kum 2017 khan Donald Trump pawh foreign ffairs kaihhnawihah thurawn a pe a, chung zingah chuan Russia-in Crimea a awp pawmpui te pawh a tel.
Mahse um 2023 a kum 100 a tlin meuh chuan Ukraine a thlir dan thlak tawh thungin Russia-in a run hnuah President Zelensky chuan Nato zawm se a ti tawh thung.
US Secretary of State hlui Henry Kissinger boral
Get real time updates directly on you device, subscribe now.
Prev Post
Next Post