RK Dawla
Mb 9366095658
-- Advertisement --
1. March ni 15 kan pêl fel ta a. Mi tam berin sawrkar hun tiam chhungin lo/huan kan hâl zo hman niin a lang. Tlema vât tlai deuh leh thinghmun ram rem deuh vât-ho a kâng tha lo deuh niin a hriat a. Huan kumhlun atâna kan cheibawl zui dawn a nih chuan, kâng dûr tha lutuk hi a pawi zawkin mang khawh hlek ngai hi a tha zawk a! Kumkhat atâna a nih erawh chuan, kâng tha leh kâng nâ chu a zia zawk hle thung.
2. Ram kâng thaah chuan, kha ram lei chunglanga organic matter inchhêkkhawl kha mei pâtah tam tak a chang a. Tin, lei hrik tangkai, a bikin fungi-te an riral nasa êm êm. Fungi kan tihhote hi thlai kumhlunin an mamawh tam an ni a. Kâng nasa lutukah chuan fungi tangkai tam tak kha tihhlum an ni thin a. Chubâkah, lei chunglâng kâng tel khan ruahtui/tuihâwkin lei chunglang a len bo theihna chance a tisâng êm êm. Tin, kâng na lutukah hian leia silica-te an tui a, chu chuan lei hnuaiah râng (layer) a siam a. He râng hian lei chunglang leh hnuailam inpawhna a dangchat a, compaction layer a siam thin. Hei hi kumkhat thlaite chuan, tuar hman lo mah se, a hnu lehzela thlai kumhlun thang chho tur khan an tuar thei a ni. Lei chhungah soil compaction layer a insiam chuan, leiin tui a khâwl theihna a tichhia a, lei chhungrila boruak lût a tlêm a, fungal natna tam tak – Pythium, Fusarium, Phytopthora natna a thlen duh phah thin.
3. Ramngaw awmsa thiata kan duh ang thlai, kan duhdana ching tur kan nih avangin ecosystem hian a tuar êm êm a. Chu a tawrhna chu natna leh rannung hnawksak ang zawngin a thleng awlsam êm êm bawk. Tun hnaiah buh natna hlauhawm tak tak blast leh blight-te tlangram kumkhat lovah pawh kan tuar nasa tan viau mai a. Tunhma kan lo nei thin ang ngawt khan thil a kal ta lo deuh niin a lang. Engpawhnise, tlangram lo neitute zingah pawh, Mizote ngaih pawimawh loh pawl tak, awmze nei (lane fel tak nei)-a thlai chi hrang chin pawlh kan uar a hun hle. Sawhthing leh buhte hi a chinpawlhtute chuan natna an invengtawn thinin an sawi a, a dik pawh a dik thui hle ang. A chhan chu natna laka chhel ber leh chaw heh ber cereals (buh) leh chaw heh lo leh chhel vak lo root crop (sawhthing) khan soil ecosystem-ah diversity a vawn tlat vang niin alang. Tin, tunhma deuha kan chin lar tak, Faisa kan tih mai, Sorghum hi chin uar a tha viau bawk. Faisa zungah hian native mycorrhizal fungi an tam duh êm êm a, chu chu a bul vel thlai dangin an lo chhawrbâwk leh thin a ni.
4. Tun laiin khawpui mi hausa tam takin thingtlang lamah ram neih kan intihhmuh a. Agri/Horti lama tui vâng pawh ni lo, ram neih intihhmuh laklawh vang mai maiin, hna nghet vuan tawh dêk chuan ram lei tur kan zawng ruai thin. Hei vang hian thingtlang lamah pawh Aizawl/Lunglei-pa ram a tam tawh êm êm. A tam chho zel mêk bawk. Hei hi ram pum pui ngaihtuah chuan thil pawi tak thlen thei thil a ni. Thingtlang mite lahin in leh lo din nân leh lirthei ilo lei nân kan ram kan hralh mai zel bawk si a. Nakin lawka kan tawrh dan tur ngaihtuah pha miah lovin, tun tê-a kan nawmna kan ûm viau bawk si. Nakinah chuan kan tu leh faten, ram hralh ching, mi rilru nei lo leh dâwn tawi tiin kan chanchin an la sawi ngei ang. Kan environment siam tha tur leh kan leilung hausakna haichhuak tak tak tur chuan, sawrkar hian Land Reform system mumal tak a kenkawh a ngai e.