DUH VANG RENGIN KAN PIANG SI LO

Reuben Lalnunthara Hnamte

Khawvela mihring ni a kan lo pianchhuah hian kan duhthlanna avang a ni hauh lo. Kan duhthlanna emaw kan remtihna emaw min zawt na hek lo. Pathian remruata nu leh pa kar atanga lo piang chhuak kan ni theuh a. Tualthat tur emaw, eiru tur, uire tur, rukru tur emawa lo piang tumah kan awm lo. Kan pianchhuah hlim chuan nausen duhawm tak, nu leh pa, chhungkhat leh thenrualte lawm em em kan ni theuh mai. Piantirh atanga rilru chhe pu sa em em pawh kan awm a rinawm loh bawk. Nimahse kan pian dan erawh a inang hauh lo thung. A then chu – mitdel sa te, kut ke kim lo te, taksa piansualna engemaw neia lo piangte kan ni a, mahse, chu chu tumah hian kan duhthlanna a ni chuang lo. Mi tu pawh hian piansualna engmah nei lo va awm kan duh vek a, nimahsela, kan duh avanga piang leh seilian kan ni miau si lova.Tumah inhmusita indeusawh thei kan awm lo; piansualna nikhua a tlai hek lo. Kut ke kim leh a tira piansualna nei miah lova lo piang pawh ni ila, vanduaina avanga piangsual thei kan ni miau bawk si.
Mi tam takin khawvela lo piangchhuak ve an nih hi pawiti a, inngaihtuah lungpuam a, hlutna nei lova inhria mahni nunna la duh ta mia pawh kan awm thin. Nimahsela, mihringa ka lo piang hi ka hlu a, ka pawimawh a, engemaw tak chu tih tur ka nei a ni tih inhriat hi a pawimawh hle mai. Delhi slum area-a cheng thin hmeichhe naupang naran ve mai Ummul Kheri pawh hi a piantirh atangin a nuin a boral san a. Mi rethei tak ni chungin tumruhna nen lehkha a zir a, IAS officer nih ngei tumin a bei thin a. Chutih nak alaiin a accident tak avangin wheelchair-ah bak a che sawn thei ta lo. A naupan lai atanga ruh natna(bone disorder) nei a ni a, enkawl reng ngai a ni lehnghal. Chuti chung chuan IAS Officer nih ngei tumin a zir a, wheelchair atangin IAS Officer ni turin a inziak tling ta a ni. Piansualna mai bakah retheihnate hi inhneh tir tur a ni lo va. Chhungkaw rethei tak atanga lo piang, mi neih ang nei ve pha lo ni a inhria a beidawn maite hi kan nun tichhetu a ni fo. Piansualna leh retheinate hian min hneh tur a ni lova, hlawhtlinna kawnga min tichaktu lo ni zawk se a va tha dawn em!
Duh vang renga piang ni mah suh ila, mihringa lo piang chhuak ka nih chuan ka hlu a, khawvelah hian mi pawimawh pakhat ka ni tih inhriat hi a pawimawh hle mai. Drugs edict, zu ngawl vei mai mai tura piang ka ni lo va, mi hmuhsit leh endawng mai mai tur lo piang lah ka ni hek lo. Piansualna leh retheihna hi mi ten min hmuhsitna a ni hran lo va, ka nungchang leh awmdan hi a pawimawh zawk. Lehkhathiam tak leh zir sang tak mi chapo leh mi hmuhsit ching, mi hausa leh thiltithei tak mi chapo leh mi dangte hmuhsit ching te ai chuan; taksa piangsual nia lang leh mi rethei tak mi tumruh leh hlawhtlingte hi an ngaihsanawmin an zahawm zawk fo. Khawvel mi hlawhtling leh hausa kan tihte hi an naupan laia mi rethei tak leh hlawhchhamna tam tak leh hnawlna vawi engemaw zat lo tawk tawh an ni fo. Khawvel mi hausa hlawhtling, china mi hausa Jack ma te pawh hi mi rethei tak chhungkua atanga lo seilian, hlawhchhamna leh hnawlna tam tak lo tawk tawh a ni a. Mahse, a beidawn duh lo va, tiang hian a lo dingchhuak ta a ni.
America President ni tawh zinga ropui bera sawi theih Abraham Lincoln-a pawh hi mi rethei tak atanga lo piang chhuak, vawi tam tak hnawl leh hmuhsit hlawh tawh a ni a, nimahsela, a beidawng duh lo va khawvel mi ropui a chhiar a lo ni ta. Tiang hian sawi vek sen loh mi hlawhtling an awm a, a tamberte hi mi rethei tak leh an nuapan laia mi hmuhsit hlawh a lo seilian an ni chawk. Vawi tam tak hnawl lo ni tawh te an ni thin. Piantirh atanga kutke kim lo te, mitdel saa lo piang te, mi hlawhtling lo ni ta sawi tur tam tak an awm a ni. Heng mite hian retheihnate, beidawnante, hlawhchhamnate hi an inhnehtir duh lo va, hmalam panin an kal zel a, hun harsa tak paltlangin mi hlawhtling an lo ni thin. Heng mi hlawhtling kan sawi tam tak hi Pathian hre miah lo leh innghahna nei miah lo an ni zui lehnghal. Keini Pathian ringtute phei chu tanpuitu Pathian kan neia kan vannei thlawt a ni. Chutihnaka laiin Thalai tamtakin retheihnate, piansualnate, vanduainate an inhneh tir a Pathian auhna leh inghahna chang hre hauh lovin beidawn khurah an tlulut a; drugs ngawiveinate, zu ngawlveinate, mahni intihhlum duhnate leh depression te neiin beidawnna khurah an tlu lut thin a ni.
Piansualna, vanduaina, retheihnate hi inhnehtir hauh loh tur a ni a; kan lo pianchhuahna chhungkuate chu engpawh lo ni rawh se. Nu leh Pa inthen, Pa zu ngawlvei emaw, Nu uire emaw, a engpawh lo ni rawh se, chung ang vanduainate chu inhnehtir tur a ni lo va, hlawhtlinna kawnga tumruhna min siamtu a tan i hmang tangkai zawk ang u. Muanna In Boys Home-a kum 5 kan awm chhung khan, nu leh pa thenkhat hohzia leh an fate ngei ngei pawh an ngaihsak lohzia ka hre tawh. Naupang tam tak hawna tur nei lo, chhungte belh tur nei lote avang khan ka tap thin. Ka khawngaih lutuk hi vawi tam tak ka hnuk a ulh a ni. Mahse, theihtawp kan han chhuah a, tunah chuan Muannain Naupang mi hlawhtling tak tak sawi tur an awm ta; kan awm chhungin naupang 5 lai USA ah lehkha zir turin kan thawn bawk. Tunah chuan mi hlawhtling sorkar hna thawk ta te chhungkaw pangngai din, rawngbawltu ni ta te pawh sawi tur an awm ta a ni.
Hengte hi lo chhinchiah ila:
a) Beidawn lohna hi hlawhtlinna kailawn pawimawh tak a ni. b) Thawhrimna hi hlawhtlinna kawngah hmun pawimawh tak changtu a ni.
c) Mipa ten hreawmna tam tak kan paltlang thei ang bawkin hmeichhe tam tak hian theihna sang tak an nei ve tih hriat tur.
d) Harsatna leh buaina vawi tam hmachhawn dawn mahla tawpsan ngai suh ang che. I hlutna leh theihna ropuina tichiangtu mai an ni.
e) Tum hre reng chunga kal hram hram thin te chauh hian hlawhtlinna an chang thin.
f) Ral lehlama an sawi fo thin ram nuam tak thleng tur chuan, sangha hlauhawm tak tak karah tui thùk tak kan hleuh kai phawt a ngai thin. Chutah chuan lawngleng emaw kawng awlsam zawk a awm ngai lova, pehhelna kawng a awm hek lo. Kawng awlsam i zawng tlat a nih chuan ral lehlama an sawi fo ram nuam tak i thlen hmain nangmah tibuaitu tur che i tawng leh tho ang. Duh vang renga khawvela piang ni mah suh la, vanduaina leh beidawnna ten tlakbuak che mahse inhnehtir ngai suh. Ding chhuak turin beidawnna sirah hnawl la, tumruhna nen Pathian au leh rawn chungin hma lam panin pen ang che. Chuti chuan i nun chu midangte tan malsawmna a lo ni tawh zawk dawn zuk nia.