Eng vangin nge Churachandpur ah buaina a chhuah?

Karkalta a Manipur a Churanchandpur district a boruak Tang tak chuan ziaawm lam a pan ta a, tharumthawhna nasa tak ni hnih chhung lai a thleng a. Manipur Chief Minister N Biren Singh an a hawn tum open gym chu tihchiatin a awm hial a.
Section 144 of the Code of Criminal Procedure (CrPC) mi panga aia tam punkhawm phallohna puan niin zan lamah curfew hial puak niin a bik takin buaina chhuahna hmun Lamka khawpui chu boruak a Tang hle.
Boruak duhawm lo a thlen zui loh nan ni nga chhung lai Churachandpur leh a Thenawm district Pherzawl-ah mobile internet service tihtawp a ni bawk a. Karkalta Nilaini aTanga boruak Tang tak thlenna chhan hi Kuki tribal body leh BJP state sorkar N Biren Singh kaihhruaite inbakaihna vang a ni ber.

-- Advertisement --

Churachandpur a tharum thawhna thlen chhan?
Karkalta khan Churachandpur district a inbun Indigenous Tribal Leaders Forum (ITLF) te chuan Manipur sorkar land survey dodalin darkar 8 chuhng shutdown an lokalpui tawh a. Hei mai bakah hian sorkar chetna tin ah thawhpui duhlohna an kalpui bawk a. Band an huaihawt ni chu Zirtawp niin CM Biren Singh chuan a tlawh tum ni tak a ni bawk.
Shutdown thlen hma niah social media platform hrang hrangah te mipui thrimin PT sports complex a open gym an suasam lai tihlan a ni a. Mipui thinrim te chuan chair te tichhia in heng hmun hi CM Biren Singh an public rally a neihna hmun tur a ni a.
Chung tharumthawhna thleng te chu indan tir tum lovin Biren Singh chuan tlawh a tum lui ta tho va. Lungawilo te chuan CM lokal tur hmuaka pungkhawm official te awmna chu beihzui an tum a ni. Police te chuan lungawilote hnawhdarh nan tear gas an hmang a, lungawilo ten lungin an vwm ve thung a. Heng buai nuai nuai karah hian police pakhatin hliam tuar in lungawilo pahnih manin an awm bawk.
Thil awmdan a duhawmloh em avangin CM Biren chuan a zin tuma Thulh zui a. Police leh lungawilote inbeihna erwh Zirtawp zanah pawh chhunzawm a ni zel a, he mi zan vek hian lungawilote chuan Tuibong area a forest range office an hal bawk a, sum tam tak hu thil an tichhe bawk a. He thil thleng avang hian thuneitute chuan Churachandpur district pumah tlai lam dar 5 aTanga zing lam dar 5 thlengin curfew an puang zui ta a ni.

Kuki group ten eng nge an sawi?
Tribal pawl a bik takin Kuki tribe te chu State sorkar in land survey a kalpui tum danah an lawm lo hle a. He survey hi Churachandpur a Khououm Protected Forest region a neih a ni a. 490 sq km laia zau niin district pathum Churachandpur, Bishnupur leh Noney huam chhung a ni.
ILTF te chuan kum 1966 sorkar order a tirbal areas te protected/reserved forest a puan an hnawl hma chuan sorkar thawhpui duhlohna an kalpui chuhnzawm zelt ur thu an sawi a. Mon Tombing, tribal forum’s secretary chuan sorkar chu trabal mipuite remtihna leh rawnna pawh nei hauh lova survey kalpuiah a puh a, central sorkar chu inrawlh turin a ngen bawk.
All Tribal Students’ Union Manipur (ATSUM) te chuan Churachandpur a tharum thawhna chu thil thleng satliah ni lovin sorkar mek chetdan duhlohna avanga lungawilohna inTam irhchhuak tiin an sawi a. ATSUM te chuan forest and land survey neih chu heng lai hmuna tribal mi cheng te nawrchhuah tum nana hmalakna a ni an ti a. Kuki Student’s Organisation (KSO) te chuan sorkar chuan tribal te chu ‘nuhrawn’ chetlaka chetlak khumin tribal rights a namnul an ti bawk.

A irhchhuah dan?
Kumin February tha khan Henglep sub-division, Churachandpur district a K Songjan village a cheng te chu sorkar hmalakna kal zela protected/reserved forest chhunga awm tiin nawrchhuahin an awm a. He khua hi Churachandpur Khoupum Protected Forest chuhnga awm a ni a. Khuaa cheng te chuan thuneitute aTanga hriattirna mumal awm hauh lova nawrchhuahin an awm an ti.
BJP te thawhpui Kuki People Alliance (KPA) te chuan sorkar chetlak dan chu awm ang lo tiin an sawisel a, hill area enkawl tura din Hill Areas Committee (AC) te pawh rawn lova hmalakna tiin an duhloh thu an sawi zui bawk.
Kuki tribe aiawh pawl Kuki Inpi Manipur (KIM) te chuan sorkar in khua a chengte a hnawhchhuah chu human rights bawhchhiatna tia sawiin an awmna tur pawh ruahmanna tel hauh lova pawng hnawhchhuah tiin a sawisel bawk.
Hei hi duh lovin March thla khan Kuki Inpi te chuan peaceful rally an ko va, mahse, Kangkokpi district ah an rally chu tharumthawhna in a zui a. A hnuah Biren sorkar chuan lungawilohna lantir chu ‘unconstitutional’ tia sawiin heng dan kalha sorkar rama inbegbel te hian sorkar ram humhalh chu ‘poppy chin nan leh drugs business tih nan an hmang’ a ti.
Biren chuan lungawilohna lantirtute chu hel pawl Zomi Revolutionary Army (ZRA) leh Kuki National Army (KNA) te fuihpawrh ti bawkin inkahhaina an siam hnuhkir tum a nih thu a sawizui bawk a. Hei vang hian Kuki group te chuan sorkar an dodalna an ti nasa tial tial bawk.
ITLF te chuan sorkar in an laka a rilru puthmang an duh loh avangin shutdown kalpui lo thei lo an nih thu puangin land survey chungchangah an lungawilohna hrang hrang te sorkar ah an thlen pawhin awmzia a nei lo an ti a, shutdown chu Kuki pawl hrang hrang te pawhin an thlawp a ni.

Manipur sorkar sawi?
N Biren Singh chuan Churachandpur buaina thleng chu district chhung bik baina tiin a sawi a. Open gym hawn tumna chu local MLA LM Khaute inthlana a tlin kumkhatna lawmna neih tumna a ti a, MLA in a sawm anga kal tuma nih thu a sawi a. “Open gym hawn kha State sorkar ruahman a ni lo” tia sawiin ‘anti-development leh establishment’ kalh zawnga che te lakah hremna natak lekkawh a ni ang a ti zui bawk.
Hetihlai hian Pathianni khan Imphal a event neihnaah Union Forest Minister Bhupendra Yadav chuan reserved forest humhalh chu state mawhphurhna a ni a ti a. Yadav chuan 1927 Forest Act chu state subject ni reng Thin a ni a, mahse, kum 1976 amendment siam hnuah concureent list ah dah a ni a ti a. Mahse, forest neitu nihna chu State kutah a la awm tho a ti bawk.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More