HIMNA LUKHUM

By Dr. C. Lalrampana
A KAMKEUNA
‘Chawngkhum dan tlang huat loh’ – UPC Kohhran hmeichhia tawh phawt chuan 1 Korinth 11:6-in a sawi angin Pathian biakna hmun apiangah Koro lupar emaw, vakivar (white parrot) ang maiin lukhum vãr an khum thlap thin. Anniho bakah hian Catholic, Lutheran, Moravian, Reformed, Anglican, Methodist, Baptist & Plymouth kohhranhote leh shabbat serh pãwl thenkhatte pawhin lukhum var hi an khum thin.
Hei bakah hian khawlai chhuah vah chang apianga hmeichhe lu tuam/lu khuh thin an awm a, chungte chu: Muslims (89%), Sikhs (86%) & Hindus (59%). Pawn chhuaha lukhuh chi hi tlem an la awm cheu bawk: Buddhist (30%): kristian (21%) India rama Muslim hmeichhia (64%)-te hian burqa an hmang bawk thin.
HELMET |OBUL
Lukhum (Helmet) hi kum 2500BC lai vel khan Indonaa sahim nan hmuh chhuah a ni daih tawh a; a tirah chuan pahnih khat lek siam a ni a, a hnuah Asuria sipaihovin thal leh sairawkherh leh ngunhnam laka an inven him nan 900BC lai vel khan tam tham deuh zawk siam a ni. Kum 1914 khan British physician Dr. Eric Gardner chuan bike khalhtu him nan tiin shellac canvas chu a siam chhin a, hei hi helmet lo awm tanna bul ber chu nia ngaih a ni. Hei bakah hian Snell Foundation chuan kum 1975 khan lu hliam tur venhim nan helmet a siam a. Bell Auto parts chuan thirsakawr khalhtute tan plastic khauh tha tak hmangin helmet siam dan a hmu chhuak ta a, tun laia kan hman larhote hi hemi atanga kal chho zel chu a ni.

-- Advertisement --

Tunlai indona hriamhrei (artillery) pawh hian thir lukhum (helmet) tha tak tak a keng tel zel tawh a, French army-te phei chuan 1915 khan tunlaia thir luhkhum tha tak tak thleng kum ang (bowl-shaped) a chhung lam puana thuah (skullcaps) chu an hmang tangkãi hle tawh a ni.
A |ANGKAINA
Lukhum (Helmet) hi 2wheeler khalh nan chauh ni lovin, indona hriamhrei; lungkhur (quarry); ek khur; rangkachak/lungalhthei khur; lunghmun khur; Chhiatrupna chihrang hrang; ruahpui vanãwn; rial tla leh ni sen sa lutuk etc. laka invenna atante mihring nunna humhim nan a tangkãi hle. Khing kawng hrang hrang atante khian zaa 87%-in a tangkaiin a him tawk niin mithiamte chuan ang ngai a ni.
Zirchianna hnai vai ber atanga thlirin darkar tinin motorcycle (bike) 6 zelin tawhsual (accident) an tãwk nia chhut a ni a. 2019-a road accident rate chhut chhuahnaah chuan za zela 37% chu 2wheeler khalhtute an nih bakah lu lam hliam tuar an tam ber a; hetiang a nih chhan chu lukhum (helmet) an ngaih thah vang nia hriat a ni. Zoram chhunga 2wheeler chesual tam ber leh thih phah tam ber chhan pawh hi lukhum (helmet) an ngaih lãp avang leh satel helmet mai mai khum an chin vang ni berin a ngaih theih.
Kum 2017 khan lukhum (head-gear) khum loh vanga 2wheeler chesuala thi zat chu mi 35,975 an ni a; 2018 khan mi 43,614-ah a pung chho dawrh a, heta tang ringawt pawh hian lukhum khum lova 2wheeler khalh emaw satel lukhum (half helmet) that lohzia leh him lohziate leh a hlauhawmziate a lang chiang hle.
HELMET LAWS CHU?
Zirchianna thenkhat atanga a lan danin mi tan takin lukhum khum lova lirthei ke hnih nei chi an khalh fo nachhan leh dãn an ngaih pawimawh lohna chhan chu 2wheeler khalhtute zinga za zela 16% te hian lukhum khum lova 2wheeler khalh khapna dan mumal awm lova an sawi hnawn thin vang a ni. Mahse, a tir atang phatin Section 129 of Motor Vehicles Act 1988 (Act no 59 of 1988) leh road safety kaihhruaina Supreme Court order No. 37/2014/CIRS dated 11.11. 2016-in a sawi angin 2wheeler khalhtu leh a mi phurh (pillion rider) chuan bureau of India Standard (BSI)-in a pãwmpui chin lukhum an khum ngei tur a ni a; an khum loh chuan 2wheeler khalhtute chu mana Rs. 1,000/- chawitir theihna a keng telsa vek zawk a ni. MV Act hi kum 35 zet kalpui tawh ni mah se, Mizoramah chuan inhriatthiamna leh inngaihhnathiamna a tam avangin dan kengkawhtute’n dan ang thlapin an kalpui lem loh avangin 2wheeler khalhtu tam tak an huangtau hle thin a, lukhum khum loh chu intihvei nan leh intih theih nan tak an hmang a, an la invaupum ngam zawk mah thin a ni. A khalhtu chauh lo pawh a hnunga chuang thlenga an himna tur ngaihtuahin Supreme Court chuan kum 7 kal ta atang khan lukhum (helmet) khum ve turin a ti ta a. Hei phei hi chu mipuiin kan tei thei lo hle niin a lang.
Helmet him tawk lo khum khapna hi Dec. 14, 2022 khan Traffic SP chuan a lo chhuah tawh a. Chuti chung chuan mipui phurrit lutuk tur ngaihtuah chungin khauh taka kalpui a ni lova, tichuan, Jan.16, 2023 khan March 1, 2023 atang chuan he dan hi khauh taka kalpui a nih tawh tur thu chhuah a ni leh ta a ni. Hetiang a ni chung hian tun thleng hian dan zãwm tha duh lo man ngai an la awm cheu niin a lang.
A TLÃNGKAWMNA
Tirhkoh Paula’n-“A nih leh, rin avangin Dãn chu engmah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dãn chu kan tinghet zawk a ni.” (Rom 3:31) a tih ang deuhin MV Act, 1988 & Supreme Court kaihhruaina 2016 -te hi a awm tak tak ring ringawt lovin a awm a ni tih kan hriaa kan ring a nih takzet chuan kan rinna avang zawkin a taka zãwma dãn tinghettu tur kan ni. Dãnte hi a awm tih kan hriain kan hmu reng si a, ngatinge luhlul kan chhuah fo thin le?
Kum 15 kal ta vel khan a taka ka tawn hriat chu, Zarkawt traffic point zãwn chiahah sawn hmar lam atanga gypsy chak taka lo tlan leh chhim lam atanga wrong side-a bike chak taka lo tlan chu an in kissed a. Bike khalhtu hi gypsy chungah thlãwkin Zarkawt bus stand-ah a tla thlawrh mai a. Engmah hre lovin Civil Hospital-ah hun rei fe a awm a; lukhum him chin (full face helmet) a lo khum hlauh avangin thi lova ruangin a chhuak leh thei hram a ni. Satel helmet (half helmet) khum se’ng chuan seol lamah a liam ngei ta ve ang. Chuvangin, khumbeu, lukhum parh, lukhum phiar leh satel helmet mai mai ni lovin BSI in 2wheeler khalhtu leh a phurh (pillion rider)-te tana him tawka a ngaih leh a pawm chin lukhum (helmet)-te hi kan tan himna lukhum a ni tih hriain thu awih takin khum hram hram thin ila, tun ai hian 2wheeler chesuala thi (date rate) a hniam zawk ngei ang. Tin, a hnunga chuang (pillion rider) te pawh hian dãnin a phut ang ngei hian himna lukhum hi khum ve thlap thlap thin ila kan tan himna kulhpui a ni ngei ang.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More