Dr. Laldinpuia
Mizoram University
Chhiatna hrang hrang avangin tlang tin, mual tin kan buai a. Inbiakpawh tawnna hmanrua a that tawh avangin, tun hma zawng aiin chhiatna thleng chan chin kan hre rang thei ta. Kum 2024 kum zet chu, Thlichhe Tleh Kum-II emaw Minpui Kum-II emaw tia han sawi mai phu a ni e. Leilung zirmi kan mamawhna tam ber chu hmun him leh him lo hriat nan a ni thin a. Anni min enpui hi kan mamawh reng dawn a, mahse an kal vek thei si lo. Tun tumah hian, a nawlpui anga kan hriat ve mai theih tur, kan him z^wk theih nan leh chhiatna thlen hmaa kan lo insaseng theih nan leh kan lo tuar nep theih nan thurawn han inpe ila.
Lung inkhawh, hmuh mai theiha lang, a leilung inkhawh dan inthlak lo hmun hi, a tlangpuiin hmun him a ni thin.
Pial tlep hmun, awih tlan hawi zawng leh pial tlep hawi zawng inang awmna hmunte hi him lo a tam a. Hetiang ang hmun laih chah hi a tawlh awlsam avangin a hlauhawm zual.
Tui khur hnaih, tui hna tam lutuk leh kawr kam hmunte hi hmun him lo a ni thei. Lei tlahniam leh min a thleng fo.
Lei leh lung nawi inchawhpawlhna hmun, a hlanga lei leh lung awm mang lo hmunte hi hmun him lo a ni thei. Ban khur han laih pawha thuk ta khan laih pawha lei tak tha leh lung han hmuh lohna hmun ang te hi. Tuiluankawr tha awm lohna hmun a nih phei chuan, leimin nasa tak a thleng thei.
Kawngpui thlang lam, kawng sial laia leivung an nawr liamna hmun angte hi, him dam tha angin lang mah se, ruahsur nasa avang leh kawr mumal lo avangin a him lo thin.
Awihtlan, mahse han dam lai, zawl deuh lai angte hi lei chet tawh avanga tlahniam hmun a ni thei a. Hmun awhawm tak angin lang mah se, a him lo thei.
Lei chhah lutuk, lung hmuh tur leh laih thlen hleih theih loh hmun angte hi hmun himlo a ni thei. Lei laih fimkhur a ngai a, in lian leh rit sak a himlo zual.
Hmun awih lutuk hi chu miin in leh lo atan lo bawh tawh pawh ni se a him lo. Han en mai pawha kan iai ang hmun hi chu, a man tlawm viau pawh ni se, lei loh a him ber zel.
Let chet tawhna hmun hrim hrim hi, a chhan chu eng vang pawh ni se, heng ang hmun hi a chet nawn leh thin avangin a him lo a ni.
Tuiluankawr leh kawr mumal tak awm lohna hmunte hi, hmun tam zawkah chuan a ram thleng vel tha angin lang mah se, khuareiah a him lo thin.
Hmun awih leh awih lo hian inhmun him leh him lo a hril viau a. A chunga kan han sawi tam tak hi hmun z^l deuhah, lei laih chet dawn loh chuan hmun himlo ang takte pawh hi a him thei thung.
Bawlhhlawh paihna hmun leh a hmun hlui te, ran vulhna hmun leh a hmun hlui te hi a tlangpuiin in sak nan a him lo. Hmun z^l a nih chuan, insenso hreh loh chuan in sak nana him theihna hmun a awm maithei.
In hmun kan lei dawnin, kan duhna lai hmun kha a lan theihna hmun, ral lehlam emaw, hmun dang atanga han thlir tel te hi a tha. Ram leilung danglam nasa lutuk hmun te hi a him lo thin.
Lirnghing tuar thei ram kan nih avangin, ‘lir nghing ta se’ tia hisap chungin in leh lo hmun hi thlang thei ila. A tlangpuiin, hmun sang lam aiin hmun hniam lam zel hi an tuar nep deuh. Kan in sak danah pawh a mawi kan ngaihtuah tluk zetin, a ngheh that theih nan kan insengso ngam thei ang.
Khawl lian hmanga in hmun laih hi, leilung nghawr nasa avanga che leh a awm theih avangin, khawl te leh chak lo zawk han hman te, mihring tha hmanga han laih te hi, mahni chenna in leh lo hmun tur atan chuan a him zawk fo, senso tam zawk mah se.
A chunga mite hi a tlangpui tak tak a ni a. In leh lo kan din hma, kan lei hma te hian leilung zirmite hi ruai in, zawt thin ila, kan insen thlawnna tur tam tak hi kan pumpelh thei ang. Kan rama cheng tur hian Pathianin min dah a, chenna tlak a ni, kan ram hi a chhe hran lo. Mahse, kan leilung, kan chenna hmun hma him nan hian mawhphurhna kan nei thung. Kan leilung zai ngaiin in leh lo kan din ang a, kan lai ang, duham lutuk lo ila, a him ber zel. In lian leh sang takte hi kan ram ang, leimin leh lirnghing thleng theiah chuan a him lo. Ruahtui tam tak kan dawn thinte kan khawl ang a, a luan liam zung zung theih nan tuiluankawr tha tak kan siam ang. Lei vung te hi ui loh tur, paihna tur hmuna paih mai tur a ni a; mahni hmun hma dawl nan kan hmang anih chuan, a dawl zo ngei turin lung kan rem ang. Kan in leh lo, leh a himna atana kan lungrem te hi, a sak dan, a siam dan tha a pawimawh rualin, a innghahna tur lei lung nghet tha a pawimawh zawk.
Lei min, lung tla, mual tawlh te hi a chet hmain thawn hmasa a awm zel. Lei a khi a nih chuan, mual mawng lamah leimin thar lam a awm a ni thei, a khikna chhan zawn chhuah tur a ni a. Lung nawi tla te, thingkung emaw, thil phun dang awn te, kawngka leh tukverh sawi leh khar harsa te pawh, lei che tan entirna a ni thei, a chhan zawn chhuah hma hi himna a ni. Kawm chhak kawm thlanga min tenau awm te, tui tai put te hi ngaihthah tur a ni lo. Kawr reng reng, tui luan vak lohna hmun pawh ni se, fur lai chuan sabereka khuangkaih thlenna hmun a nih thin avangin fimkhur a tha. Kawr hnaih lutuk in leh lo din hi, a him nan kawr kuang tha tak kan siam a, lung te kan rem thei a nih loh chuan, hmun him lo a ni thin. Kan khawtlang, kan in leh lo him nan kan chhehvel thil danglam leh danglam loh dan hre thei turin i chik zel ang u.