Kan Hnam Dam Nan

Lalchhandama Colney
Ph – 9862982321

Kan Indian puite ho hi han thlir ila, heng Assam rama mite, Bengali kan tih hote leh a dang te, an incheinate leh thil dang te, a tawi zawngin a vai ngan zel a ni. A mi pangngai chin hote pawh hi saptawngin han be mah teh u, an thiam lo emaw tih mai tur a ni, an tawng tha duh mang tlat lo. Ram hruaitute ho incheina leh tawng hman thin te pawh hi han chik deuh mah teh u, sap pachal tan pawh changkang lo zawk fe ni mah ila, an ngaihsanawm, mark tha tak pek tlak an ni. BBC, CNN, etc., te i en chuan ram hruaitu hrang hrangte thusawi lai leh thil ti vel lai te i hmu thin ang. France hruaitu chuan an hnam tawngin thu a sawi, chutiang zelin Korean-pa pawh in, sap pa erawh chuan saptawng dik tak hmangin a sawi.
Han sawi leh ta ila, vai kan tih hote pawh hi an tia lawm, khawi hmunah hmu ila, an vai ngan, an hriat lutuk, an tia lawm. Mahni hnam zia, tawng leh tih dante hi hnam innghahna, lungphum pawimawh lutuk a ni. Hnam innghahna, lungphum a that loh chuan a ding chhuak thei lovang, chuvang chuan, hnam fing leh ropui, hausa apiangin an hnam tawng, zia, tih dan te, an ngaihlu in, ngaisang em em thin, an dah hniam ngai lo.
Kan Dam Lo Dam lo chu a nat dan azir emaw enkawl dan azir emawin a damchhuak lehin a thihpui thei. MAL (Mizo Academy of Letters) tih hi tlema inchhiar deuh ho chuan hre lo kan awm pawh ka ring lo. Pawl upa tawh tak niin ka hria, Mizo tawng humhalh a, chawisanga, buaipuitu pawl an ni. Ka lo hriat dan chuan Mizo paril, thu leh hla lama mi hratkhawkheng, tling leh fel tak tak te an ni. Kum tin Mizo lehkhabu tha ber thlanna an nei ziah thin a, mipuite pawn kan ngai hlu hle, mi hmingtha leh bik deuh te pawh chawimawina an pe thinin ka hria, Mizote kan innghahna, han ti ila, kan ti sual em em lovang. Hetiang an nih lai mek hian an pawl hming lam pum hi han en ve mah teh, vai ngan, Mizo ngan kha chu a ni miah lo, saptawng a ni daih. Mizo tawng humhalh, chawisangtu pawl hming chu saptawng a ni daih a nih chu, tawngin a daih leh ta pek lo nge ni dawn le. YMA (Young Mizo Association), he pawl pawh hi pawl lian tak, Mizo hnam, tawng, lam, engkim humhalhtu pawl, tlawmngai pawl a ni. Mahse, anni pawh hi an hming hi saptawng a ni daih, a Mizo miah lo. Han insawifiah tak tak sela MAL ho pawh hian, Awithangpa tih tluk hialin an sawi Mizo thiam ka ring, mahse, Mary Kom pawh khan Kom chu Kom, Mizo ka ni lo, a ti. Chutiang ang bawk in, sap tawng chu sap tawng, Mizo tawng a ni lo tih, vawiinah hian a hmu tute kan ni. An ni ber hetiang an nih chuan kan hraittirna tar hote chu Mizo vek ni mah ila, sap tawng hlira tar chu a mak awm lo e. Thingtlangpa, thingtlangnu paw’n lo telh ve chiam chiam mah sela a mak hran awm lo ve, kan mithiamte hlei hlei a uar uar an ni bawk si. Hengte leh a dangte han ngaihtuah neuh neuh hi chuan eng thil emaw tak hi chu kan vei a ni, kan chiangkuang lo, kan damlo a ni deuh ber mai e.
Tih Theih Awm Chhun
Nasa takin sap tawngin min run mek, hnam dang tih dan leh incheinate paw’n min run mek. Kan inhriat chhuah a, harh vat loh chuan Titanic lawng ang mai khan tuipui mawng lamah chhan chhuah ngaihna awm tawh lovin kan pil ruai ruai mek a ni. Kan zirna sikulte lah chu sap sikul, Mizo tawng hman khap burnate pawh a awm an ti. Mizo sikul chu tuman kan duh lo, chu ai chuan pawisa tam tak senga sap sikula kaltir kan duh vek zawk. A nei zawk deuh ta lah in a aia hla ah, khu tah, vairampurah kan dah bawk a. Kan hnam tawng, tih dan lam chi reng reng chu inhrilh leh zirtir an ni lo, hnam dang tawng, tih dan erawh chu nasa taka zirtir an ni. An lo seilen hunah chuan vawiina mite ang bawk hian, nula/tlangval, tawng thiam lutuk lo, hnam zia hre vak lo, an ni leh mai dawn a ni. Hmm,..saptawng chu a pawimawh em em, hnam dang chanchinte pawh a pawimawh em em, hetih lai karah hian mahni tawng, hnam zia, ngaihhlut, dahsan hi hnam fing leh ropui apiangte tih dan, dinchhuah theihna a nihzia hi kan school naupangte, tu leh fate leh college zirlaite pawh hi i zirtir uar ang u, kan lo ti mek a nih pawn i uar deuh deuh ang u.
Lo Pen Chhuak Rawh
Hnam tawng, tih dan humhalh zel tur hian kan pawimawh tlang theuh hmel e. Ngun takin ngaihtuah la, i thil sawi reng reng kha, i suangtuahnate pawh, rin aiin saptawng hi a lo tam duh khawp mai. Chung hote chu a tlangpui thu in, Mizo tawngin a dah theih vek, i thil ziah a mite pawh saptawng a lo awm nual thin a nia, chungte pawh chu Mizo tawngin dah theih tlangpui bawk. Hetiang hian mahni theuh kha inchik ta ila, thla 3/4 hnuah chuan Mizo tawng nalh tak mai kha alo chhuak tan tawh ang. Kan thatchhia a, kan ngaihtuah peih lo a, awlsam zawk kan tia, sap tawng chu kan pawlh ta nawk nawk mai thin a ni. Kan tawng hian a daih lo, awm chiah lo, tih te pawh hi thil ni mai awm tak a nia, mahse, Mizotawng, mahni tawng, ngaihhlutna chang hre lo, ngaisang lo, inti lehkhathiam, inti mithiamte hna deuh mai mai niin ka hria.
Awle, kan hriat theuh angin, TV, Radio leh hmun dangah te kan hnam tawng, zia, tih dante, chimral mekin a awm tih kan hria ang. Tunge tungding leh turin lo pen chhuak ang le, tudang mah an awm lo, nang leh kei kan pawimawh, i thil sawinaah emaw ziahnaah emaw, kan awmna apiangah i Mizo ngan ve teh ang u.
Kan hnam dam nan kan tia, a ho mai mai, hengte chu khawvel changkannain a ken tel zel alawm, kan ti mai thei, nia, a ni viau tho a, mahse, a hoh leh hoh loh chu nakin lawkah Silchar kawng a ping leh anga, eng ang degree pawh nei sawmsarih mah la, i thenawm dawra alu, kg-ah cheng sawmngaa i lei thin kha a let dawrhin a pung nghal dawn nia, vaichhia, vaichhia, i tih thin te kha bawkkhupa chibai i buk a ngai leh dawn nia, mize nghet lo, mi tih dan entawna nung mai mai te hi chu tuman an ngaisang lo.
Aw le, kan inzilh tam ta malh malh khawp mai, em em a che, nang pawh,min tih ve tho ka ring. Nia, kei pawh hi tun hma chuan sap ngaisang em em mai thin ka ni a, vaihote pawh hi tul mang loah pawh inzirnan tiin, sapt tawngin ka bia ka be mai thin. An lo ngaihsanawm reng taka, Mizote phei chu anmahni avanga khawvel eng hmu ve thei, anmahni avanga vawiin thlenga hnam humhalh bika awm kan ni. Heti tak hian kan ngaisang tih te hi rawn hria sela an lawm viau ngei ang, mahse, thurawn chhete min pek chu ka ring tlat. In sak pawh a bulthut (Foundation) a fuh loh chuan rei a daih thei lovang, chutiang bawkin kan tawng, zia, tih dante hi kan hnam bulthut a ni, tih chhiata a awm chuan rei a ding thei lovang, kan hnam dam nan, i Mizo ngan ve teh ang u.