KAN RAMAH TUNGE THU BER ?

Rev. Dr. Zaichhâwna Hlâwndo
Ram leh hnam tinte hian mipuite min enkawltu, hruaitu leh hotu kan nei. Pathianin mihring a siam dan chauh pawh ni lovin rannung, nungcha, ramsa leh ransa Tuifinriat leh Leia chengte pawh hian hotu leh hruaitu mumal tak an nei vek niin a lang. Hruaitu emaw hotu awm lo chuan mihring pawh hi kan awm thei lo.
Tun kar atang chuan Zoram Thar Column-ah kan ram, a bikin Mizoram siamthatna (reformation) tur lam kan kan thlur bing tan ang. Chu siamthatna (reformation) chu kawng li
(1) Vantlang nun siamthatna
(Social reformation)
(2) Ei leh bar zawnna siamthatna (Economic reformation)
(3) Sakhuana siam thatna
(Religious reformation) leh
(4) Ram rorelna siamthatna
(Political reformation)
te hmangin kan ziak dawn a ni. Zofate hian kan awm zel dan tur hmalam hun thlira beng sika kan in ngaihtuah harh a ngai tak meuh a ni.
A chunga kan sawi thupui pali hmanga siamthatna (reformation) hna thawk tur chuan heti tak maia kan vantlang nun, hnam nun, ei leh bar zawnna, sakhuanna leh ram rorelna mumallohna leh chhiatna chhanah hian tunge mawhphurtu ber ni ang tih hi ngaihtuah a tul a. Tun dinhmun tha lo taka kan lo dinna chhante hi chhui chhuah a, siam that ngai leh siam thar ngaite kan siam thuai loh chuan Phengphehlepa khua kan tlai zo mai ang tihte pawh a hlauhawm.
Kan ram siamthatna hna thawktu turah hian a bul tumtu leh thu ber emaw mawhphurtu leh hruaitu tur chu tunge ni ang? tiin inzawt ta ila, a chhanna chu Sawrkar (government) chelhtute hi an ni kan ti thei awm e. A dikna chen pawh a awm ang, a chhan chu Sawrkar (Government) chu thuneihna sang ber changtute an nih vang a ni. Amaherawhchu kan rama Sawrkâr kan lo kalpui tawh leh kalpui mêk dan han en hian Sawrkâr (Government) hian kan vantlang nun (Society) leh Sakhuana (Religion) ah hian an inhnamhnawih lutuk lova, an mawhphurhnaah pawh an ngai vak lo niin a lang. Ka hriat tlem vang chu a ni maithei a, ka hriat chinah kan ram rorelna sang ber Assembly House ah hian hetiang lam thupui hi kan la sawi ngai meuh lo. Kan politician-te pawh hian helam hawi zawng hian an ngaihtuahna pawh an seng vak lo niin a lang. Hetiang a nih avang hian ram mipuite nun inkaihhruaina dan mumal pawh kan nei lutuk lo. Mipuite chu Kohhran pawl hrang hrang leh Pawl (NGO) hrang hrangte hruaina hnuaiah kan awm a ni ber mai.
Kan article thupui “Kan ramah tunge thu ber” tih hi sawi liam mai emaw sira hnawl mai chi a ni lo. Ram rorelna mumal lo leh hruaitu tha lo chuan hnam, ram leh leh Kohhran thlengin a nghawng vek thin a ni. Tunah hian tu thu hnuaiah nge kan awm ber? Tunge kan ramah hian thu ber? Sawkar nge thu Kohhran? Kohhran nge thu zawk NGO (YMA, YLA, MZP, MHIP, MUP etc) tih hi a ni. Israel, Pathian hnam thlante kha an nun pumpui kha pakhatin a kal tih tur a ni. A vantlang nun, sakhuana leh politics kha sawi hran theih pawh a ni meuh lo.
Tuna ka hmuh dan chuan Mizoram ah hian Sawrkâr, Kohhran leh Hnam nun hi a kal rual tha lo mai pawh ni lovin a indo tawn tiin sawi ila kan sawi sual tam lutuk lovang. Rorelna (Politics), Sakhuana (Religion) leh Hnam nun (Society) hi a indo tawn tih mai tur a ni. Kan Sakhuana chuan pipute hnam zia a dovin a kalh a. Kan hnam zia (culture) chu Pathian thu lo riauva hriatna hi kan than lenpui emaw tih mai tur a ni. Kan politics leh Kristianna phei chu a inpersan thui hle aniang. Mihlim ho chuan, “Pu Zaichhawn, Pathian mi i ni si a, politics-ah te hian inhnamhnawih tawh suh,” min ti thin. Kan hnam dan (Customary law) leh Sakhuana dan (Religious law) te pawh a kal hrang a. Hnam dana inneih fel vek tawh hnu, man hlan fel vek hnuah Biak Inah ‘In inneih hi rem lohna a awm em? A awm chuan in sawi tur a ni’ tiin kan inzawt leh thin.
Mahni seh seh mual hranah ti ang mai kan ni zo ta. Politics avangin Zofate kan indo a, Sakhuana avangin hmelma enin kan inen mek chu a nih hi. Hetianga kan kal zel chuan kan ram leh hnam hi a ral mai dawn a ni.
Kan ramah tunge lal leh thu ber se i duh? tiin min zawt sela, ka chhanna chu ‘Lal ber Lal Isua Krista chauh’ tih hi a ni. Amah Pu Rokungan “Kan ram kan hnam min hruaian, Nang chauh kan thlang a che. Chhung lam leh pawn lam hmelma indona thleng mah se, Hneh zel turin min pui la, ro min rel sak ang che” tih hla a lo dawn ang khan. Kan nun pumpui rualrem taka a kal hun tur chu beiseinain kan thlir mek a ni. Kan rama thu ber leh lal ber tur Lal Isua Krista chauh thlang turin i inpuahchah zel ang u.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More