Mit a pawimawh-Irhfiak ngaihthah suh

Mit a pawimawh
Mit (eye) hi a pawimawh hle a, kan khaw hmuh theihna a nih mai piahlamah keimahni nihna pawh pholang theitu a ni tlat. I mit kha chiang takin i en tawh ngai em? A nih leh midang mit kha a melh lam te i lo chik ve tawh ngai em?
‘Love is Always Right & Other Musings’ tih lehkhabu ziaktu Vinita Dawra Nangia chuan, “Miin a veilam chunglam a melh chuan thil hlimthla eng emaw a ngaihtuah tihna a ni. A danglam chunglam a melh ve thung chuan, a thil hmuh tawh eng emaw hlimthla a ngaihtuah let leh tihna a ni. Hnuailam-ah dinglam a melh chuan ama tawkin eng emaw a ngaihtuah tihna a ni a, hnuailamah veilam a melh ve thung chuan a thil ei chhin tawh a taste te, a thil khawih chhin te leh a thil hmuh tawh te ngaihtuah chhuah leh a tum tihna a ni,” a ti.
Doctor-in damlo mit a en i hmu tawh ngai em? Doctor-in kan mit an en thinna chhan chu kan mit atangin kan taksa hriselna chungchang thui tak a hriat theih thin vang a ni. Kan mit chauh hi kan taksaa pawn lam atanga kan thisen zam leh nerve te hmuh theihna awm chhun a ni a. Kan mit atang hian thin (liver) natna, diabetes leh cholesterol thlengin a hriat theih dan a awm.
Doctor thiam tak ten kan mit an en hian dopamine (thluaka hlimna thlentu neuron) hnathawh dan thui tak an hre thei a, dopamine hnathawh dan hian miin pawisa khelh a ching dawn em tih te, drug abuse tur chi a ni em tih te, mi thau uchuak (obese) tur a ni em tih te, Parkinson’s natna emaw schiziphrenia nei tur a ni em tih te pawh a hriat theih dan a awm niin an sawi.
Irhfiak ngaihthah suh
Film hmuhnawm kan tih deuh en laia minute nga dan vela fakna a lo awm sek hian a ninawm kan ti thin. I thinte leh thawhpuite nena in titi tui em em laia second hnih khat dan lek lek a tibuaitu awm reng chu niawm tak a ni ang. Irhfiak pawh chutiang deuh chu a ni, min tihbuai thei khawp mai. Mahse, mitam zawkin irhfiak hi kan ngaihthah fo thin thin a, a awm dan a zirin ngaihthah mai mai tur a lo ni lo.
Irhfiak chu kan diaphragm (thawkna atana pawimawh ti mai ang) leh chuap (lung) insawr tê thut (involuntary contractions) avanga kan hrawk inkhar avanga lo awmin ri a siam a ni. Meizu mi leh zu in mi ten irhfiak hi meizu lo leh zu in lo aiin an nei awlsamin an nei ngun zawk. |henkhat chuan thil spicy deuh an ei te pawhin irhfiak hi an nei thin.
Irhfiak tihreh dan kan hriat tlanglawn deuh ber chu thawk la miah lo va tui no khat tlak pawp te, thaw lo a rei tak awm te hi a ni a, irhfiak chu intihder (inbum)in a reh duh te an ti bawk. Heng zawng zawng hian i irhfiak a tireh lo a nih a, i irhfiak chu darkar 48 chhunga a khat tawka a awm reng a nih chuan i taksa lama thil fel lo a awm tihna a ni thei. Acid reflux vang pawh a ni thei a, chutih rualin lung (heart) natna vang emaw, chancer emaw stroke tur vang emaw te pawh a ni thei.
Rei tak irhfiak chu a tha lo tih vanga chiai viau khan awmzia a nei chuang lo a, i irhfiak a reh tha thei lo a nih chuan doctor rawn vat tur a ni.