MP LOK SABHA INTHLAN LEH A BEHBÂWM

Zonunkima
4th Semester
Government Aizawl West College

-- Advertisement --

Kan hriat theuh angin Member of Parliament (MP) Lok Sabha inthlanna, tum 18-na chu India ram pumah 19 April, 2024 atangin kan nei tan dâwn a ni a. Inthlan hi thawh (phase) Sarih a neih a ni dâwn a: thawh khatna – 19 April, thawh hnihna – 26 April, thawh thumna – 7 May, thawh lina – 13 May, thawh ngana – 20 May, thawh rukna – 25 May leh thawh sarihna – 1 June-ahte neih a ni ang a, 4 June, 2024-ah vote Chhiar a ni ang.
Lok Sabha-ah hian Seat 543 a awm a, sorkarna siam (Majority) thei turin seat 272 lâk a ngai a ni. MP Election neih hnuhnung ber 2019-ah khan BJP chuan seat 303 lain, Vote tla zawng zawng atanga chhiara 37.36% a hmu thei a, 1989 general election hnu lama party mala vote hmu sang ber an ni hial a ni. An thawhpui National Democratic Alliance (NDA)-te nena an seat lak zat belhkhawm chu 352 a ni a, Vote tla zawng zâwnga atanga 45% lai a ni a, hneh takin sorkarna an siam thei a ni. An elpui Congress-te ho tangrual din United Progressive Alliance (UPA) chu an mahni hnaih bertu niin seat 90 an la pha tâwk a ni.
INDIA HI ‘ONE PARTY DOMINANT SYSTEM’ KAN NI EM?
Kum 1952-1977 chhûng, Lok Sabha inthlan tum 4 neihah Jawaharlal Nehru kaihhruai Indian National Congress chuan hneh takin Central leh state-ah sorkarna an siam a, harsatna awm lova duh tâwk a central leh state-a Sorkarna fawng an chelh thin avângin ‘Congress system’ tiin an sawi a, Morris Jones-a pawhin ‘Single Dominant Party System’ tiin a sawi bawk. BJP hian 2014 inthlanah seat 282 an la a, an thawhpui NDA-te nena belhkhawm nen seat 336 an la thei a. 2019-ah seat 303 lai la theiin term hnih chhûng party mal ang pawha sorkarna siam thei an ni. Tûn dinhmunah BJP hian state 12-ah sorkarna an siam bakah state 6-ah NDA (Mizoram pawh kan tel ve)-a a thawhpui party ten sorkarna an siam bawk a, kum 1952-1977 a Congress Sorkar ang em em a chak kha chu ni lo mah se Central an thunun hneh êm avângin ‘Single Dominant Party System’ kha a rawn awm leh tan mek niin a lang a, BJP thlipuiin India ram a nuai mêk avângin tun tum inthlanah pawh hian Sorkarna siam ve thei tur khawpa an elpui tûr an awmin a rinawm loh va, Sorkarna an siam leh ngei a rinawm a ni.
MIZORAM VE THUNG LE…
Mizoramah chuan inthlan thawh khatna, 19 April, 2024-ah neih a ni ang a. Mizoram Chief Election Officer (CEO) sawi danin, tûn MP inthlanah hian Mizoram electoral roll thar ber, February 8, 2024 a mi hman a nih dâwn thu a sawi a. Electoral roll thar berah voter 8,61,277 an awm a. Mipa 4,14,777, hmeichhia 4,41,520 leh service voter 4,980 an ni. A ratio a lâkin mipa 1,000 zêlah hmeichhia 1,064 awm ang kan ni. Lok Sabha inthlana neih hnuhnung 5-a Mizoram bik result lo en leh ila:-

2019 – C. Lalrosanga (MNF)
2014 – C.L. Ruala (INC)
2009 – C.L. Ruala (INC)
2004 – Vanlalzawma (MNF)
1999 – Vanlalzawma (MNF)

Term zâwna chelhte pawh an awm tih kan hmu, amaherawhchu Politics-ah chuan tûn hmâ lo chak khân Kawng ro a su vak lêm lo va, tûn hun zel hi a pawimawh avângin tling tura kan rinte an tling lo thei a, tling lo tura kan rinte pawh an tling ve thei a ni. Tûn tumah erawh MP ni lai mêk Pu C. Lalrosanga, candidate-ah a tel tawh lo va, MP Lok Sabha thar kan nei ngei dawn tih erawh a chiang. Mizoramah candidate paruk kan nei dâwn a, chûngte chu:-

1. Lalbiakzama – INC
2. Vanlalhmuaka – BJP
3. K. Vanlalvena – MNF
4. Richard Vanlalhmangaiha – ZPM
5. Rita Malsawmi – PC
6. Lalhriatrenga Chhangte – independent
An tûn hma thil tih (background) hre zau lem lo mah ila, kan lo râl khat hriat ve atang ringawt paw’n Candidate tha tak tak, Mizoram tan pawha zahpuiawm loh tak vek an ni âwm e.
MIZORAM MP CANDIDATE-TE A|ANGA BEISEINA
A lehlam zâwnga thlîr chuan State pakhat ve meuhin a MP 1 chauh nei thei chu Central lamah awm ze nei teh chiam lo, a hminga zuk thu ve mai mai, eng tak tak ti thei lo tura rinna a lian hle âwm e. Amaherawhchu, MP nihna hian Kawng tam takin Kawng ro a su ve hrim hrim a ni.
1. Bill hrang hrangah awm ze nei leh hriatthiamna tak nena vote an thlak theih nan India ram thil thleng leh dinhmun, Central lam hawi leh sûkthlêk zâwng zau zawka an hriat a ngai a ni.
2. Debate leh media-in an kawm hunah pawh muang chet chut lo leh an sawi tur ang an sawi chhuah zung zung theih nan tawng lamah hmâ sâwn deuh deuh se la a duhawm khawp mai.
3. Huaisen tak, ramri buaina chungchangah te, State pâwn lama kan zo hnahthlakpuite buaina an tawh pawha an thlavang hauh ngam thei tur ni thei se.
4. Central lam minister leh hotu lûte kâwm thiam, kan mamawh leh duhte thlen zung zung thei ni se
5. Kan tawng, Mizo tawng hi eight schedule-a hlân kai a nih ngei theih nan ngawrh zawkin hmâ la thei tûr ni se.
6. Kan ram leh hnam a lo him zawk nan kan state-ah Uniform Civil Code (UCC) leh Citizenship Amendment Act (CAA) te dodâl zel ngam se.
Hei lo pawh a dang sawi tur tam tak a awm ang. Kan aiawh tur an nih ang ngeiin kan ai awh zo takin, dikna nen rilru huaisen tak pua an awm theih nan i tawngtaipui ang u.
VOTE I THLÂK |HEUH ANG U
Kum 2019 Lok Sabha inthlanah khân Mizoramah vote 63.13 % a tla a, India ram puma vote tla 67.40% aiin a hniam zâwk a ni. Tin, nikum MLA inthlan khân 82.43 % a tla a, MLA inthlan ang em emin Lok Sabha inthlan hi kan hlut tâwk lo va, kan ngai pawimawh tâwk lo bawk niin a lang. Vote thlâk hi kan chanvo (rights), India khua leh tui kan nihna anga kan tih tûr (duty) a ni a kan ngai pawimawh tûr a ni. Kan Constitution innghahna lung phûm, a kamkeuna preamble-ah pawh Democratic leh a dangte vawng him tlat turin min ti a nih kha. Vote thlâk hi mi nawlpuiin a kan ‘political rights’ kan hman tlân theihna ber, ram roreltu kan aiawha kan thlanna a nih avângin a namai lo va, a satliah lo va, i vote pakhat lek pawh kha a hlu em em a ni. David Vunga’n, “Pathian min dahna ramah hian awm a, a ram thatna tûr policy tha neih theih nân mahni tlin ang tâwka ke kan pên chhuah ve hi ringtute rawngbawlna kawng khat a ni tih kan hriatthiam a pawimawh hle….” (Kristiante leh Politics) a lo ti a, a dik viau âwm e.

Reference:
1. Vanglaini. 18 March 2024 & 1st April 2024 & 4th April 2024
2. https://indianexpress.com › elections
Lok Sabha Election Schedule 2024
3. https://en.m.wikipedia.org › wiki
2019 Indian general election
4. Lalduhthlana. Indian Polity and Governance. 2021

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More