NGOPA KHUA

By Zoremi Hmar Zote

-- Advertisement --

Ngopa khua khi Aizawl atanga km 160 vela hla a ni a, khaw inlungrual leh taima, Mizo tlawmngaihna vawng nung tlat khua niin tun hnaiah pawh khaw fai lawmman an la nghe nghe. In 1100 vel chenna niin khaw lian ve tak a ni a, an in leh lo pawh a tha hlawmin an taimakzia lanna kawng tam tak a awm àwm e.
Khaw fai ni tur hian a pui a pang, a lian a tê, a tar a zurin an tang tlang vek mai a, tum tam tak an hnatlang a, kum 2022 January atanga November ni 30 thlenga khaw fai ni tura hnatlang mipui tha sên zat belh khawm chu tha 5,146 zet a ni. Khaw fai ni thei turin mi tê ber atanga sawrkar hna thawk te an tang tlang vek a, sikul lamah zirtirtu ten naupangte kaihruaiin fai tura inzirtirna an bei uar hle a, hlawhtlin pawh an hlawhtling hle. Faina kawnga hma la pawlah naupang pawl te insiamin, anni hian khawlai leh hmun hrang hranga bawlhhlawh, plastic leh Polythene te chhar khawmin chu chu an hralh ta thin a, an phûr em em vek mai a ni.
Ruihhlo
Ngopa khua hian ruihhlo an do nasa em em mai a, ruihhlo do pawl indinin chung mite chuan chak taka hma lain, No 4 bikah a zuar an hriat chuan ti tawh lo turin warning an pe phawt a, an tihluih zel chuan khua atangin an hnawt chhuak mai thin. =henkhat Police kuta hlan an awm tho bawk. No 4 hi kan Aizawl khawpui mai ni lo, thingtlang lamah pawh nasa takin a darh mek tih chu kar hmasa lamah khan kan ziah tawh kha; a manganthlakin a do pawl ten nasa leh zuala tan lak a ngai a ni.
Tlawmngaihna
Tun hma Mizo tlawmngaihna dik tak ang kha tunlai hian a awm ta lo ni lovin, kan nunphung lo danglam ta leh kan lo changkan zelna hian tlawmngaih a tulna thil tam tak kha a lo ûm bo ta zawk a ni. Chutih rualin thingtlang lamah chuan tlawmngaih a tulna kawng tam tak a la awm thei awm e. Ngopa khuaah chuan mitthi an awm apiangin hmeichhiain mitthi ina keuh tur thing an la khawn thin a, mipa la naupang deuh, YMA chhang rual vel hovin buhfai an khawn bawk thin. Mitthi ina riah hi an la kalpui zel a, thenkhat chhung ruàl deuh leh mikhual ngah deuh emaw ten ‘riahpui kan ngai lo ve’ an tih erawh chuan an riahpui lo mai thin. Mitthi ina an riah hian an va riak satliah ngawt lo va, khawhar chhungte hna tul thing eh te, tui chawi leh a tul apiangah an pui thin a, hmanlai kan Mizo nun ze mawi kha an la lantir zel a ni.
Kangthelh
He thu hi ka ziak tel châk tlat pek! Tun hnai deuh thlenga val upain an la uap Ngopa khua hi khawpui ve tak tawh ni mah se lo neih an la uar em em a, ram kang pawh a la pawi bik hle. Ram kàng hnu (kàngfim) ah hian Buh a tha thei miah lo va, hei vang hian kàng thelh chungchang bikah chuan tlawmngaihna a la sâng em em a ni. Ram kàng a awm tawh phawt chuan tu hàl nge, engtia rawn kàng nge tih an ngaihtuah lo. Val upa leh a râl rèlpuite an han inhmu khawm phawt a, ‘khawi atangin nge a rawn kan tan, khawi laiah nge lo dan chi ang, chulai mualah chuan tlangval 50 in meilam sial/phiat-in tan lo khawh phawt se, lo hàl khalh rawh se emaw, mual piah zawk a kàng kâi tur saw tlangval 100-in lo veng bawk se, saw lai mual saw chu hnim ro a chhah lutuk lo bawk a, mei kawng sial kher lo pawhin kan vaw mit thei ang’ tih angreng velin ro an han rel zung zung a, Information center atangin tlangval zawng zawng kàng thelh tur tiin an han puang ta bawk a, tlangval mai bakah pa valai te, khuaa mipa rawlthar atanga puitling awm chin tawh zawng zawng chu an han chhuak ta zung zung a, kawtchhuahah val upa ten hna an lo sem zung zung a, tunlai thleng khian engti khawpa ram kàng nasa pawh ni se Ngopa tlangvalte khian thelh theih loh an la nei miah lo nia!
Thawnthu hlui chul thei lo, Ngopa tlangvalte fuih harhtu chu:
1948 March thlaah khan Ngopa lo hâl chuan mei an chhuah ta hlauh mai a, khua a ro em em mai si a. Petrol kang ang mai hian a kàng ta hum hum mai a, thinglêrah te chuan mei alh a inhlap sen chho zuai zuai mai a, mei kawng sialin an han phiat fai char char a, mahse tihngaihna a awm lo a ni. Mualnuam hrûlah chiah hian Tuila lui, lian ve angreng tak a luang a, tlangvalte chu tanhmun siam turin an tawlh liam ta a, a lui a lian deuh bawk a, lo dan chah theih pawh an inbeisei hle. Tuila lui chu a kuang chhunga hnahthel bakah a kam tuak zawng zawng an phiat fai vek bawk a, tan an lo khawh ta a ni.
Mahse he 1948, March thla khaw ro lum huam mai chuan zah a ngai lo kher mai; Mualnuam pangah chuan mei alh chu a rawn inhlap sen thla zuai zuai mai a, lei lam chu lo vaw mit thei mah se chung lam sang lutuk, Thên hung lian tak tak leh =hil kung kum 10 lêng lêng rawn alh zuai zuai mai te chu tlangval tan pawh a râpawm duh kher mai. Ngopa ram neih that Vakawlchuan a kàng kâi ta; Sailo lal Hrangchhuana fapa Lalzidinga leh a upate pawh an mangang ta. Vakawlchuan a kan zawh hunah Tualbung ram a kàng kâi ang a, Ngopa chuan Lo ram theh tur an nei dawn lo, tam pui mitthi an tawk ngei dawnin an hria a, Lal meuh pawhin a farnu Lalrengi meuh pawh kàng thelh turin a tir liam ta hial a.
Chaw pawh chhuan ruk (Nithum) ngawt an nghei tawh, Pukpui luia nula ten chaw an chhum lah a zuk hla tawh si a, riltamin an chau chhia a ni tawh ber mai. Heng hun lai hian Ngopa atanga km 4-a hla, Tualbungah Val upa Darchhunga hovin khawper tlem te, in 20 emaw lek hi an awm a, Tualbung atang chuan Val upa Darchhunga chuan Khuaihnuai kài chu a pan thla ve ta a ni. Ngopa tlangval riltam chàu tawh chu an lo thu ngawi nghuai tawh mai a, riltam nen, zan thum lai tlaivar tawh bawk si tan chuan tha han zat ngaihna a awm tawh lo. Darchhunga chuan, “E khai! In chau tawh awm hle mai maw!” a han ti a, tumah chhang peih pawh an awm lo. A han ngawi leh deuh vang vang a, “Ngopa tlangvalte hian kàng thelh theih loh kan la nei ngai hleinem,” tih pah chuan mei alh inhlap sen zuai zuai karah chuan zuang lutin mei alh chu hnahchhawlin a hlap ta pawp pawp mai a, Val upa Khawvelthanga hote tan pawh riltàm leh hah saw theih a ni ta lo, mei alh karah chuan an zuang lut ve ta phawk phawk mai a, a kàng bang Thên hung lian tak tak te chu an kit thlu ta zawih zawih mai a, Darchhunga lah chuan a kàng nasa lai a piang chu a bawh phei zel mai si a, tlangval tan hnungtawlh thiang a ni ta lo! An han tang zui ta tak tak mai a, mei alh sen zuai zuai mai chu an vaw mit ta duak mai a ni.
Ngopa Lal leh upate pawh an lawm ngang a niang, helai khuaihnuai kàia riak ho, Val upa Khawvelthanga hote zing ami, tlangval 15 te chu tlawmngai Nopui an dawmtir ta hial a ni

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More