RAM KALSIAM THLIRNA

Laldawngliana, N. Vanlaiphai

-- Advertisement --

Mahmuaka Chhakchhuak chuan August 28, 2023 khan a lehkhabu pahnihna Ram Kalsiam tih chu a tlangzarh leh ta a. A lehkhabu pakhatna a tichhuah aTanga thla sawm vel lekah a dang a tichhuak leh thei hian a taimakzia a pho lang hle. Vanapa Hall-a Lehkhabu Pho Runpui 3-naah pawh mi duh pawl tak a ni a. A tir lamah lehkhabu hralh tla 14-na ni kha a tawp ni chuan 4-naah a kai chho dawrh hian miin an hmuh dan a hril thui hle.
Ram Kalsiam hi thu ziak chi hrang hrang 40 khung khawmna a ni a. A thu ziak khung khawmna tho Hringnun Hi tih nen kha chuan a hrang hlauh thung a ni. He lehkhabu hi 2014 aTanga 2023 inkar kum sawm chhunga a ziak te a ni a. A tam zawk hi 2021 leh 2022-a a ziak te an ni hlawm.
He lehkhabu hi Then thumah Then a ni a. |hen khatnaah hian kan Tangkaipui tur leh hmasawnna tur lam thu ziak 14 a awm a. |hen hnihnaah hian ram leh hnam vei mi tih takah ram hruaitute leh ram changkangte a bihchianna bengvarthlak tak tak thu ziak 10 chhiar tur a awm ve thung a. Kan ram hruaitu leh mi ropui dangte hi aniin emaw, mi dangin emaw han bihchiang thin se mi dik leh tha chher chhuah nan a tangkai hle lo maw le. A then thumnaah hian a mit fing taka lehkhabu 16 a thlirna dah leh thung a ni.
Duh zawng leh Tha tih zawng inang lo khawvela cheng kan ni miau a, chuvangin ka duh khawp lohna lam kan sawi hmasa teh ang.
Date of birth (4) system (26), update (27) customer’s satisfaction (6) refugee (136), corruption (90), permit (90), Come, follow me, I have nothing to give you but blood, tear, toil and sweat (109) te leh Sap tawng a tel tam tak dangte hi Mizo tawngin dah se. Nu pakhatin, “A dik tak chuan i lehkhabu kha chu chhiar hrehawm ka ti, Sap tawng a tam lutuk a,” min ti a. Pa pakhat Nilai Zan thupui hawng pawh Sap tawng thumal awm apiang chu a chhiar kan zel an tih te pawh ka hre chhuak rum rum a. Sap tawng hian min chen chilh tawh viau kan tih laiin thingtlang nu leh pa, lehkha chhiar thei ve sawih sawih tan chuan Tawng dang rawlh tam hian lehkha chhiar an lo huphurh phah thei dawn a lo ni. Mahmuaka pawh hian, “….Sap Tawng leh mi nazawng hriat thiam phak chiah loh thu un pui pui a bilh tel hauh lo mai hi tu tan pawh min titlangneltu kan ti lo thei lo,” (144) a ti hian a duh dan ve tho pawh niin a lang.
Bei La, Bei Zel Rawh tihah hian Ronaldo chanchin a sawiah, “….a nupui neih dan a kristian lo, a fa enkawl danah a khirh lutuk,” a tih hi an chanchin han sawi chiang deuh se a bengvarthlakin infuihna Tha tak a ni thei dawn asin le. Remna lehkhabu a thlirnaah March 1, 1966 tih thupuiah hian, “Aizawl khawpui chuan a la hmelhriat ngai hauh loh Curfew chu chawhnu aTangin puan zui a lo ni ta bawk,” (191) a ti a. March 1 atanga curfew puan angin a ngaih theih dawn dawn a, mahse a phek lehlamah March 3-ah puan a nih thu a sawi leh si. Phek 193-a March 3, 1966 tihah hian hemi nia thil thleng a sawi dawn emaw kan ti a, mahse, “Zan dar 10:30 vel atanga inkapin March 5, 1966 chhun,” tiin a sawi bawk si a.
“Come, follow me, I have nothing to give you but blood, tear, toil and sweat,” tih hi Italy General Giuseppe Garibaldi sawi angin a ziak a. Ka hriat ve dan chuan Churchill-a’n British Prime Minister dinhmun a chelh hnua House of Common-a a thu sawi hmasak ber a ni a, May 13, 1940-ah a sawi niin ka hre thung a.
Mi Ropui HK. Bawichhuaka tihah hian, “Khawlailung aTanga an kal hian N. Vanlaiphai tlawh lovin Biate an kal hi mak ka ti deuh a (N. Vanlaiphai tlawh thu a lang si lo a). Chekawn aTangin N. Vanlaiphai hnuaiah an kal a nih ka ring a,” (131) a tih hi sawi chiang deuh ila. Rambuai hma khan N. Vanlaiphai tlawh lovin Khawlailung aTangin Chekawnah, Mualcheng kalna jeep kawng hi a awm tawh a, N. Vanlaiphaia kal kual kher a ngai lo. Tun hnu hian Mualcheng luhna tak kawng hi a dang ta deuh mai a ni.
Hemi phekah tho hian, “Biate leh Sialhawk hi khaw inkar hlat tak a ni si a,” a ti a. He khaw kar hi kilometer 10 vel a ni a; inzawn nan chuan a sawi ang hian a kar a hla mah mah a ni.
Hnam dang hming ziak dan hi kan bih chiang ila, Angelina Jolie, Nitish Kumar, LL. Peters, Abraham Lincoln, Nehru ti ten a ziak a. Borsing Bey-a, Macdonald-a, Nixon-a tih te kan hmu a, mahse heng pawh hi Borsing Bey, Macdonald, Nixon tih ten a ziak hmuh tur a awm bawk. Hnam dang hming tawp a ziah dan hi mumal deuh hlek thei se. Keima duh dan takah chuan hnam dang hming ziak hi hmeichhia an nih chuan a tawpa ‘i’ dah a; mipa hming tawpah ‘a’ dah hian ziak vek thin ila. Mipa leh hmeichhia thliar a awlsamin kan leili pawhin a rem bik a, a ria lehkha chhiar leh tawngkama sawi phei chuan kan sawi tel Thin a. Hei tak hi Mizo kan chungnunna a ni a, chhawm nun reng hi a tlak a ni.
A ziaktu hi Mizoram Thatna tur duh a, ram leh hnam vei mi a ni a. Kan nun dan leh sorkar kalphung a sawisel te hi a phunchiar vang ni lovin thil Tha zawk a lo chhuah theih nan siam That duhna rilru puin a sawi chhuak Thin a ni. Thil Tha lo a hmuh – ram kang nasa leh sava hram hriat tur awm lo te, kawngpui lei vung paih dan mumal lo te, Mizo sumdawngten anmahni dawrtute an ngaihsak tawk lo te chuan a rilru a ti na a. Chutih laiin a Tha lam – Lungsen tlangval pakhat bawlhhlawh paih dan te, July 26, 2021-a Assam nena ramri kan buaia sumdawngten thil man an tihto phah lo te, Assembly-a Lalrindika Raltein kan budget lo chu hmachhuan tur kan neih loh thu leh kan inpekna ennawn fo a Tul tih a sawi ang chi te, hmangaihna tak tak nena ram hruai hna thawk chu Thangtharte pawhin anmahni chawimawi an chak thu te a sawi te hian Thangtharte rilru a phawrh chhuak thiam hle mai. Ram dang tih dan tha Gujarat hmasawn dan te, South Korea leh Singapore hmasawn dan te chu Mizoram tan a awt hle bawk a ni. Mizo leh Mizoram tan hian a Tha ber ber min duhsak Thin.
Sorkarin zu aTanga cheng vaibelchhe thum vel kum tin chhiah a beisei chu kum tin an hmuh dan a rawn tar lang kauh kauh a, a vaiin cheng 1,98,83,07,149 a ni tih kan lo hre thei te hi a bengvarthlak hle mai. A thil sawi ka duh em em chu, “… sum hi a tam laia ren tur a ni a, a tam laia kan ren loh chuan a tlem hunah chuan renin awmzia a nei lo a,” a tih hi a ni. Chhungkaw sum te, pawl sum leh sorkar sum enkawlnaah te hei hi thudik danglam thei lo a ni a. Chuvangin kan vaiin eng lai pawhin nunpui reng kan mamawh tak tawngkam a rawn chhep chhuak hian he lehkhabu hlutna a tizual a ni.
A thu ziaka mit la deuh chu a thupui a ngaih pawimawh lai a ziak dan hi a ni. Zu Aia Kan Chhiatpui tihah hian zu tih Tawngkam hi a rilruah a lian hle a, a thu ziak sentence bul Tanna ni lova pawh Zu tiin Tum 26 a ziak a. Chutiang deuh bawk chuan Zalenna Hlutzia tihah pawh hian zalenna tih thumal hi a ngai pawimawh bik a, sentence bul tanna ni lovah vawi sarih chu hawrawppuiin a tan leh bawk a. A thu ziak Thenkhat te ai mahin heng thumalte hian a rilru a lian zawk em ni aw a tih theih.
Bawrhsap Macdonald-an Ch. Saprawnga a ben hi a lar a. He lehkhabua mi bengverh pawl tak thu pawh a ni a. Hemi chungchang hi mi hrang hrangin an sawi tawh a, sawi ve tawh lo mai ila. Ka rilrua lo awm zawk chu mahni zawlpui leh keimahni aia chung zawk nia kan ngaih te hi chu kan beng ngai meuh lo. Keimahni aia dawih leh keimahni aia dinhmun hniam zawka ngaih te hi kan beng ber thin. Chuvangin Macdonald-an Ch. Saprawnga a beng hi a hnuaichhiahna chi khat chu a ni ve hrim hrimin a ngaih theih awm e.
Smart phone hi Thenkhat chuan kan chhiatpui, sum leh pai leh kan hun a ei ral nasa tiin a That loh dan an sawi vak vak a. Mahse hetianga sawitute pawh hian anmahni insiam That nan an hman phah bawk si lo. Mahse he lehkhabu ziaktu erawh chuan a chhe zawnga thlira sawisel nghal mai lovin Mizoram a luh chilh nasat dan a sawi hmasa te te a, chumi hnuah a tangkai dan a sawi a, “…kan mamawhna zawn theuha hmang thiam tura kan smart tel a ngai tihna a ni zawk,” tiin min fuih hlauh thung hi Thangtharte tan chuan a pawmawm hle. Hetiang deuh bawk hian thil dangah pawh kan chhiatna lam sawi a, a thim zawnga thil thlir lovin a eng zawngin thil a thlir thei zel hi a ropuina a ni.
Lehkhabu chi hrang hrang a thlirna hi he lehkhabu tihlutu a ni a. A lehkhabu thlirte hi a inang lo em em a. Mi mal chanchin ziakna te, thawnthu te, thu ziak khung khawmna te, sakhaw lam ziakna te a ni nawk a. A lehkhabu thlirte hi a kar a hla hlawm hle a. Fam Lalzova chu 1986-a chhuak a nih laiin a thar ber Theuneu chu he lehkhabu tihchhuah hma chiah thlaa tlangzarh mai a ni thung a; a karah kum sawm thum pasarih a tla hman a ni. Mizo kutchhuak chauh a thlir lo va, Frank G. Slaughter ziak R. Lalrawna lehlin Davida, Translation Award 2021 dawngtu pawh a tel a; chuvangin a lehkhabu thlirte hi a huap a zau hle. A ziaktute pawh a then chu mi lar leh mi thiam tak tak an nih laiin mi hriat hlawh vak lo te ziak pawh a thlir tho hian a rilru zauzia a tilang hle a.
A lehkhabu thlir zingah hian Mizo Mi Ropui HK. Bawichhuaka tih a thlirna hi a bu chhung thu a chik peih a luh chilh thuk ber a, chhiar pawh a manhla berin ka hria. Kei pawh he lehkhabu thlirna hi October 2014 khan ka lo ziak ve tawh a, mahse tlangzarh lovin ka la dah mai mai a ni. A lehkhabu thlirte hi chu chhiar a nuamin a bengvarthlak viau rualin a bu kaihtawi ang deuh leh a behbawmah a thlur mah mah a, “…a bu ngei i han keu tawh mai teh ang,” (152) tiin a tawp daih a, min tihrilhhai hle mai.
He lehkhabu chungchang sawi tur tam tak a awm a. Eng anga tam pawh sawi ila, sawi hmaih kan la nei zel tho ang. Ram Hruaitu Leh Rinawmna te, Lehkha Chhiar, Hnam Rilru Put Tum Chuan Kawng A Awm, Hnathawh Hun Bi tih leh a dang dangte hi chhiar nawn fo tlak a ni. Lehkhabu Tha chu vawi khat chhiarnaah a Thatna hmuh vek theih a ni lo va, kan chhiar nawn ngun poh leh hmuh chhuah tur a awm zel a, a zunah kan uaiin kan duh tawlh tawlh Thin. Kan ni tin thil tawnah a eng emaw lai lai hi kan hre chhuak leh Thin a, kan ni tin nuna min Tanpui thei leh Mizoram pawhin a mamawh em em hetiang lehkhabu hi a ni a. Chuvangin Ram Kalsiam lehkhabu hmangin Mizo mipuite inkawm khawm ila; a ziaktu pawhin lehkhabu dang ziak zel turin duhsakna ka hlan e.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More