TEIREI PEIH

By Reuben Lalnunthara Hnamte
Teirei peih tih tawngkam hi tu han phuahchhuah nge chu ka hre hauh lo va, a phuahchhuaktu hi mi ril tak leh zotawng thiam tak pawh a ni ngei mai. He tawngkam hian a huam zau viau mai a, tun tumah pawh hian he tawngkam lar tak, YMA lamah pawh a infuih nana kan hman fo thin ngei hmang hian i han thlir zau dawn teh ang. Teirei peih han tih chuan – Taihmakna, chhelna, dawhtheihna, rinawmna…. thil tam tak a huam a ni. He tawngkam hian a huam zau khawp a niang nula thenkhat chuan an la fuh ta emaw tih tur a ni a, pasal nei lem lo va teirei peih fe fe pawh an kat nawk a nih hi. Tun tuma kan sawi tum tak erawh hi chu nupui/pasal nei lo va teirei peih lam ni lovin, hlawhtlinna kalkawng lam zawngin han thlir daih teh ang.
Eizawnna leh zirna lama hlawhtling tur chuan teirei peih hi a tul khawp mai a. Chutiang bawkin politics lamah te pawh hlawhtling tur chuan a ngai bawk. Amaherawhchu, kan thil vawn lai leh nih lai te a hlawhtling dawn lovin, tunlai khawvel atan a thing tawh tih hre reng chunga sahuai thingvawn bur erawh a fu ber kher lo maithei. Khawvela mi hausa leh hlawhtling tak tak kan hriat te hi awlsam taka lo hlawhthling an ni hauh lo. An hlawhtlinna tur kalkawng bumboh leh harsa tak paltlangin beidawng duh lovin an tuar hram hrama an lo hlawhtling thin. Khawvela comedian lar Charlie Chaplin-a te ngei pawh hi vawi tam tak beidawnnain a tuam a, film lamah lah an hnar zel a, tu ma duh loh tih mai tur a ni. Mahse beidawng duh lovin a kal zel a, khawvela hriat khawpa lar a lo ni ta.
Scientist hmingthang Electrict bulb hmuchhuaktu Thomas Alva Editiona kha vawi tam tak a hlawhchham a ni. Electric bulb siam chhuak turin vawi 4,999 a enchhin a, a hlawhchham. A la beidawng duh lo a, vawi 5,000 a enchhinnaah chiah a hmuchhuak! School atangin mi rilru kim lo tia hnawhchhuah a ni a, accident tawkin che thei lovin a awm a, in atangin amahin lehkha a zir a. Beidawnna leh harsatna pawhin an ti zam ngai lo kha a hlawhtlinna chhan ber a ni. December, 1914 khan Edison-a laboratory chu a kang chhe vek mai a. A bungrua Dollar maktaduai 2 hu lai a chan a, a building hi concrete a nih avang leh kangmei laka him tura ngaih a nih avangin Dollar 238,000 chauhin a insure leh nghal a. Chumi zan chuan Edison-a thawhrimna zawng zawng chu meivapah a chang ta a ni. A tuk zingah chuan Edison-a chuan a laboratory kangchhe ta chu thlir chungin, “Vanduaina leh chhiatna lo thleng hian hlutna a nei thin. Kan tihsual tak leh tih dik loh zawng zawngte kha tunah chuan a kangral ta a. A thar hlaka bul kan tan leh theih dawn avangin Pathian hnenah lawmthu ka sawi e,” a ti ta daih mai a.
Mi thenkhatte hi Teirei peih lam ai hian hauhsak thut leh vanneihna engemaw neih thut duhna hian min tichhe nasa em em a. Chiahpuam te pawh mi tam takin an chhiatpui a, vanneih thut duhna avang hian kan kalphung hi a dik tawh lo ti ila kan tisual lo vang. Zofate zingah Teirei peih leh beidawng duh lova, lo hlawhtling ta erawh sawi tur tam tak an awm bawk. Teirei peiha hlawhtlinna hi a tlo a, a hlu bawk. Mi vannei thut ni a kan hriat ho te, rei lo te chhunga lo hausa ta thur thur leh lo lian ta em em te hi mi vannei ni a ngaih vek chi an ni hauh lo vang. |hatpui aia chhiatpui hi an tam zawk. Heng avanga chhungkaw kehchhia leh boral ta hriat tur tam tak an awm a ni. Lal Isua’n “ Mi hausate tan chuan vanram luh ava har dawn em” a tih te hi thil dik tak a sin. Thil dik tak pawh ni se, hauhsak lutukte pawh hi chhungkua leh thlahte zelah thatna lam aiin chhiatpuitu an tam zawk emaw tih tur a ni.
Zirna lamah pawh hian mi lehkhathiam tak, zir peih si lo ai chuan thiam em em hran lo, zir peih takte hi an hlawhtling duh chawk. Lehkha zir ngawt hi hlawhtlinna bul a ni ber chuang lo va; a pawimawh ber chu hlawhtling tur chuan mi teirei peih mi, mi tuarchhel, dawhthei leh tumruh takte hi an ni. |halaite hian teirei peih hi kan zir a pawimawh hle mai a. Chubakah eng hna pawh thawh hreh loh leh zah loh a pawimawh bawk. Awlsam taka sum hmuh tumna hi bansan a, a thawha thawhchhuak ngei tura bultan hi kan zir a tul hle. Europe leh America velahte chuan sorkar hna emaw, politician aiin, kut hnathawkte leh sumdawngte hian ngaihsan an hlawhin an hausa zawk bawk. Kan ramah pawh hian Ram inkaihhruaina a felfai hunah chuan ram hruaitu leh politiciante, sorkar hnathawkte ai hian kut hnathawkte hian ngaihsan an hlawh hun ala awm ngei ang.
Kan ramah eiruknate, dik lo taka sum hailuhna te atak taka kan hnawl ngam hunah chuan mahnia sumdawnna nei te, kut hnathawkte dinchhuah hun ala awm ngei dawn a ni. Tunah pawh hian a tak taka tumruhna nena beitute chuan hlawhtlinna an hmu mek. Kut hnathawka eizawngte, mahni kutkawih ngeia hnathawkte mi hlawhtling sawi tur an awm ta nual mai. Kan lehkhathiamna leh finnate, talent kan neih te hi sorkar hna ringawta kan innghah chuan hlawhtlinna hmel kan hmu lovang tih hlauhawm tak a ni. Pathian hian a mihring siamte ah hian ringtu an ni emaw ni lo emaw, finna leh talent a dah vek a. Chumi haichhuak tura taima leh thawkrim apiangte chuan hlawhtlinna an hmu thin. Khawvel ramdang changkang tak tak kan tih te hi an lo taima em a ni. Foreign rama awm mi thenkhat pawh hian “ Heng laia kan hnathawh ang hian Mizoramah hna thawk ta ila chuan kan hausa vat ang,” an ti chawk.
A pawimawh hmasa berah chuan nu leh pate hian chhungkuaa kan mawhphurhna kan hlen a pawimawh. Kan fate hi nuamsa taka awmtira duat ngawt hi chhungkua leh hnam chhiatna bul a ni. Nu leh pate sum lakluhna dik se la; fate pawh chhelna leh tumruhna zirtira chher hi kan mawhphurhna a ni. Nu leh pa ten kan fate kan duhsakna dik lo hian thalaite nun a tichhe nasa a, kan ram hian a tuar mek a ni. |halai hnathawhna zak, hna thawh nachang hre lo, nu leh pa thawhchhuah zara lo inla milian an pung zel a. Ruihhlo a hluarin, chu chuan kan ram chu min run mek, nitinin mitthi kan pung zel, mipa an tlem telh telh a,kan nulate hian pasal tur an indaih lo mai tih hlauhawm khawp a hialin ka hre thin. Thenkhatin hnamdang an nei a, sap neite phei chuan Youtube channel an siam a, an lar ang tulh tulh bawk a. Sap neih a youtube channel siamte hi kan intih hmuh lutuk mai ang tih hlauhawm khawp niin ka hre hial.
Mizo mipate tan lak a hun, zu leh ruihhloah kan inhnamhnawih lutuk a, kan ral mek a, chi thlah tlak pawh hi kan awm lo mai ang tih te pawh a hlauhawm ta hial. Taihmaknate, rinawmna te, tuarchhelna leh dawhtheihna, a khaikhawmna chu -Teirei peih hi i zir thar ang u hmiang. Mahni nawmsakna tur leh mahni hmasialna sirah hnawlin, kan ram hi a takin hmangaih ila; Pathianin khawvela kan awm chhunga kan chenna tur min pek he Zoram hi khawvel ramdang leh state pawn lam mi te awh khawpin i siam teh ang u. Ram hmangaihnate hi campaign auhla ngawt ni lo se la; a tak taka ram changkang leh nuam siam tur hian kan la tlai lo ve. Mipuite pawh hian therhlo leh rei lo te nawmsakna ngawt ngaihtuah lovin, ram hruaitu tha nei turin kan rilru leh ngaihtuahnate i seng ang u. Aw Zoram harh la i chakna inbel rawh le.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More