Tuifinriat lum chakin mithiamte tibuai

Tun hnaia tuifinriat lum chak lutuk chuan scientists te a timangang hle a, global warming nasa zawkin a tizualkai dawn nia ngaih a ni bawk.
Tun thla khan global sea surface chuan record tawha temperature a san ber a tawng a, tun ang renga a lum chak hi a la awm ngai lo.
Eng vanga chuti tehfakauva lum chak nge a nih chu scientists ten sawifiah ngaihna an la hre hek lo.
Weather event thleng mek te nena inbelhbawmin khawvel temperature chuan kumin kum tawp hi chuan ngaihthat thlak loh khawpa sang a thlen chhoh an ring hial tawh a.
Mithiamte chuan El Nino weather event – weather system tuipui tilumtu chu thla thar lamah hian a thleng dawnah an ngai bawk a.
Tuipui lum zawk hian marine life tihlumin chu mai bakah extreme weather nasa zawk thlenin sea level a tisang thin bawk a. Hei mai bakah hian khawvwel tilumtu greenhouse gases te a hip khawm theihna a tihniam bawk.
Tun hnaia zirchianna tihchhuahah kan chenna lei chuan tun hnai kum 15 chhung lekin a hmaa kum 45 chunga lumna a neih aia tam a nei tawh a, chuta energy tam ber te chu tuipuiah a lut a ni.
Chu chuan nghawng na tak neiin April thla hian tuipui temperature chuan a lum ber tum a tawng a, region thenkhatah phei chuan a lum belhna a turu zual hle bawk.
March thla khan North America east coast-a sea surface temperature chuan kum 1981-2011 average aiin 13.80C laiin a lum belh hial a.
“Eng vang nge, hetianga rang tak maia lumna thleng thut hi a chhan kan la hre thei lo” tiin Karina Von Schuckmann, research group Mercator Ocean International a oceanographer chuan a sawi a.
“Tun hnai kum 15 chhungin kan climate system a lumna chu a letin kan tipung tawh a, hei hi climate change tia sawi ka duh lo va, climate change leh khuarel thil inchawhpawlh pawh a ni thei a, eng nge a chhan kan la hre thei lo, mahse, thil a inthlak danglam chiang a ni,” tiin a sawi.
Thil pakhat tuipui tilum theitu nia ngaih chu lawng atanga pollution pekchhuah tihtlem a ni daih. Kum 2020 khan International Maritime Organisation te chuan lawngin fuel a hmana sulphur awm te tihtlem nan hma a la a. Chu chuan nghawng neiin atmosphere a aerosol particles tihchhuah chu a titlem chiang a. Mahse, heng aerosols te hi boruak tibawlhhlawhtute niin lumna chu space-ah an pe let a, chungte nuaibo tumna chuan lumna chu tuipuiah a pe let tia sawi a n.
Hei bakah hian scientists te chuan weather phenomenon El Nino Southern Oscillation chu an puh bawk a. Tun hnai kum thum chhungin vooler phase La Nina zawk chu a thlen reng a, chu chuan global temperature chu a mil tawk zawkin a siam a ni.
Mahse researcher te chuan El Nino chak tak insiam mek chuan khawvel pum a nghawng dawn tiin an sawi. “Australian Bureau’s model chuan El Nino chak tak thleng turah a sawi lawk a. Climate model hrang hrangah te pawh EL Nino chak tak thleng tura sawi lawk a ni” tiin Hugh McDowell, Australia’s Bureau of Meteorology chuan a sawi.
Coastal El Nino chu Peru leh Ecuador tuipui kamah a thleng der tawh a, nasa zawka a insiam lian a nih chuan global temperature a nghawng ngei dawn tiin mithiamte chuan an ngai a.
“El Nino thar a insiam a nih chuan global warming 0.2-2.25C a sang kan hmuh belh ang” tiin Dr Josef Ludescher, Potsdam Institute for Climate Research chuan a sawi.
“El Nino in a vanglai a thlen hnuah temperature a nghawng dan chu thla eng emaw zah chhung a lang a, hei vang hian kum 2024 chu record awm china khawlum ber kum a ni ang” tia sawiin, “Khawvel chuan 1.50C a kai hial thei a, a nih loh pawhin a hnaih viau ang,” tiin a sawi bawk.
El Nino chuan weather pattern tibuaiin furpui a tichak lo va, Australia ram angah te chuan phulhmun kang nasa zawk a thlen thei. Chumai ni lovin lumna nasa tak te chu tuipuiah lutin chuvang chuan tuipuiin excess energy tam zawk a khawlkhawm thei lo bawk ang.
Hetih lai hian international group of scientists te chuan ice sheet te chu hmuh theih tak meuh meuhin a tuiral chak ta tiin an sawi a. Tun hnai kum sawm thum chhunga Greenland leh Antartica a vur tlang tuiral chu 20km vela sang a ni pha tiin an sawi a.
Kum 1992 atanga 2022 inkar chhungin khavwelin vur tlang 7,560 billion tonnes a chan tawh tiin an sawi bawk a, tun hnaia vur tlang tui nasat ber kum sarih chu tun hnai kum sawm chhunga thleng vek tiin an sawi bawk.
Greenland leh Antartica a vurtlang tuiral nasa lutuk chuan sea-level a tisang tawh an ti bawk a, kum 30 kalta ai khan a let ngain sea-level a sang tawh an ti bawk.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More