Zoram Thar Column: SAWRKAR HNA LEH CORRUPTION

Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo

-- Advertisement --

‘Party Politics leh Corruption’ tih kan ziak tawh a. Party politics chu corruption zung a nih dan pawh kan sawi tawh a. Tun tumah chuan ‘Sawrkar Hna leh Corruption’ tih hmangin kan rama eirukna (corruption) in sawrkar hnaah zung thuk tak a khuar dan te kan sawi dawn a ni.
Sial rangin sial rang a hring; tih ang maiin Politics dik lo chuan sawrkar tha lo a siam a, sawrkar tha lo chuan sawrkar hna tha lo leh sawrkar hnathawktu tha lo pawh a hring ta zel a ni. Sawrkar hnathawktu lak tam tak chu politician-te eirukna (corruption) nen inzawma lak te an ni. A hna lak atang khan a corrupt nghal a nih chuan hnathawktu tha tak, rinawm tak, dik tak neih kha a beiseiawm vak lo tihna a ni. Kawi pawh a kawm a that leh a rah a tha a, a kawm a that loh leh a rah a tha lo tih ang kha a ni. Party sawrkar apiangah politician ten an mi leh sate duhsak bik avanga hna an pek ‘political appointment’ an tih mai hi tam tak an awm thin. Ka hriat phak ve chinah hetianga induhsakna avanga hna hmuh te hi America leh England ramah te chuan thil awm tura ngaih a ni lo. Lo ti awm ta sela chu thubuai lian tak an awrh nghal ang.
Sawrkar department hrang hrang sawrkar hnathawk ten an eiruk dan hi a inang vek lo. Amaherawhchu kan ram sawrkar kal dan dik lo avang hian sawrkar department eiruk awm miah lohna hi a awm ang em tih hi zawhna lian tak a ni hial zawk a ni. Sawkar hnathawk eirute hi zawng dawn ila, dap chhuah sen loh khawp a tam an awm thei ang. Amaherawhchu sawrkar hnathawkte hi an sual vang ti dawn ila a dik vek bik lovang. Kalphung dik lo, tih dan dik lo kan lo chhawm khan rilru dik lo eiruk duhna rilru (moral corruption) kha a lo siam tawh a, mahni hlawha lungawi loh kha a nih dan turah kan ngai ti tih tawh a ni. A hlawh tam tam hi duham tur, hlawh bak pawisa ruh tur nei tam tur emaw kan ti tawh hial a ni. Bible in duhamna milem biakna a tih hian sawkar hnathawktute a luhchilh a, bu a khuar thuk em em a ni. Sawrkar hnathawkte pawh hian an chan loh tur, an hlawh ni miah lo sum leh pai an huite hi eiruknaah pawh an ngai tha duh tawh mang lova, an chan tur ve renga ngai pawh tam tak an awm mek a ni.
Mipui nawlpui, sawrkar hnathawk ve lem lo tam tak chuan sawrkar hnathawh leh eirukna thuk taka inzawm dan hi kan hre lo maithei. Mipuiten kan hriat ve nana tarlan te pawh a tulin ka hria. A langsar zual deuh deuhte kan sawi ang.
A hmasa berah chuan ‘department bungrua lei chungchanga eirukna’ hi han tarlang hmasa ila. Department hian an hnathawhna atana mamawh hi lei a ngai thin a, a tlangpuiin Mizoram pawn a thil an ni tlangpui. Heng an thil lei turte hi pechhawngtu (supplier) mumal tak neite pawh an awm rualin chutiang ni lo, an duhsak zawngte pawh an hmang thin. Heng bungrua pechhawngtute hi tam tak chu hnamdang (vai) kan tihte an ni. Anni ho hman hi eiruk a langsar lo deuh a, tin sum siamna tur a nih chuan pute tihlawm hi an thiam khawp mai. Heng sawrkar bungraw lei leh hralh hmang hian sawrkar hnathawk leh a pechhawngtu (supplier) ten sawrkar sum atanga hlawkna an chan tura siam bak tam tak in siamin an eiru thin. Bungruate kha a man tur dik tak ni lo, quality dik lo, a bungrua pawh a nihna tur ang zat ni lo te leh a tak awm lova bill siam tam tak pawh a awm thin. Hetiang a sum tam tak dik lo taka eirukna (corruption) hian sawrkar hna thawktuteah bu thuk takin a khuar tawh a ni.
A dawt lehah chuan ‘sawrkara hna thawh tur (contract) in pek hmanga eirukna hi a ni’. Department hrang hrang hian sum hmanga hnathawh tur an neihte hmangin sum nasa takin an lo insiam ve thin. Hei hi a lar leh langsar ber pawh a ni awm e. Kan hriat lar zawk tak chu politician ten contractor ni lote duhsaka hna an pek thin hi a ni a. Mahse tuna kan sawi hi chu sawrkara hna (contract) hna hmanga sawrkar hna thawktuten sum an ei thin hi a ni. Sawrkar hnathawk, hna pe theitu, mawhphurtute khan hna thawktute hnen atang khan sum an lo eiru ve thin a, tunlai phei chuan hetiang hi chu eiruk pawh an ti tha duh tawh lova, eilan an ti tawh alawm te an ti hial a ni. Kan Bible chuan hnathawktu chu hlawh hmu tlak a ni tiin min hrilh a, mahse kan thawh hlawh ni miah lo, mi hnathawh a sum lo ei ve te kha chu rukru kan ni tihna a ni. Sawrkar hnathawkte chuan an hnathawh hlawh tura mumal taka siam kha an chanvo dik tak chu a ni a, chu mi hnathawhna sum lo lak pen ve kha eirukna dik tak a ni.
A pathumnaah chuan ‘Dawt bill siam hmanga eirukna’ hi a ni. He eirukna tha lo tak hi sawrkar hnathawktuten sum hmang miah lova hmang anga bill an siam thin hi a ni. A bikin hei hi department-a sum lam khawihtute tana thang hlauhawm tak a ni. He sum eiruk hluar lai ber chu sawrkar kum tawp, account tihfel hun lai hi a ni an ti. Sum hman tur anga budget a tel, hman tak loh leh hman hman loh te kha hman angin bill/receipt lem siamin account-ah an ziak lut thin. Tichuan sum tam tak chu a thawktute khan an eiru a thin a ni.
A palinaah chuan ‘Damdawi bill lem siama eirukna’ hi a ni. Department hrang hrangte hian thawktute damloh nikhua a inenkawlna tur sawrkar sum budget an nei deuh vek a. Heng damloh nikhua a an inenkawlna, zinna, damdawiin awm man,in zaina man, damdawi leina leh a dang te kha a taka an sen aia tam deuh bill siamte an awm thin. thenkhatte sawi dan phei chuan damdawi ina thawk doctor-te nena inthuruala bill siam te, damdawi zuarte nena inthuruala bill siam te pawh a awm thin an ti. He eirukna phei hi chu a pawi tak zet zet a, thil dang hmanga eiruk ai pawh hian a pawi leh zual. Sawrkar sum senga a thlawn a inenkawlna pawh duh tawk lova damloh denchhen leh zel a sum lo eiruk pawisa kha chu min eichhe lehtute pawh a ni thei. Covid hri len lai khan damdawi te, hmui tuamna te, hri danna (vaccine) te leh thil dang dang lei siloh lei anga bill siamah nuai tamfe eiru te pawh an awm tih report kan dawng phei chu thin hi a thawng dawt dawt a ni ber mai.
A tawp berah chuan ‘Ai kal lak hmanga eirukna’ hi a ni. Hei hi sawrkar hnathawkten an thawh ai thawk tura mi an chhawr a, hlawh insem hi a ni. He thil hi engtik lai atang chiah khan nge kan lo tih tan ka hre lo. Tam tak chuan hei hi eirukna (corruption) ah pawh kan ngai lo maithei. Amaherawhchu khawvel hmun dangah hetiang hi an chin ve kei chuan sawi tur ka hre lo. Kan rama sawrkar hnathawk tam takin an hna chanpual tura sawrkarin a pek chu sum tlemte hmangin midang an thawh tir a, an hna kha thawk miah lovin hlawh tam zawk an la thin. Bible chuan thawk lo chuan ei pawh ei suh se, a tih nen chuan a inkalh tlat a ni. An hna kha an thawk thei lo a, aikal an la dawn a nih chuan a aia thawktu khan a hlawh lak zawng zawng chu an chang tur ni awm tak a ni. Hei hi sawrkar hna hmanga eirukna lian tak a ni a, miin thubuai lo siam sak duh ta se lung in tan theihna tur thil a ni tlat. He ‘Ai kal lak’ lak hmanga a thawk lovin sum lo dawn ve dan hi India ram danah pawh a awm ka ring lo. Sawrkar hian eiru chhuitu CBI a rawih tak tak dawn chuan department zawng zawng hi chhui chhuah vek a ngai hial ang tih mai turin Sawrkar hna leh Eirukna hi a lo inkungkaih thuk tawh a ni.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More