A GUIDE TO SMART FARMING – 18

By RK Dawla
Mb 9366095658

1. May 8 a ni a. Khua a pa sâng tha viau mai a. thal tantir, leilung tâna laklawh deuhah ruahtui kan dawng a, kan nghei leh ta vang vang a. Kan tuihna siamtu ramngaw a chaurau sâwt ang reng si a, lui leh kawr tui a tlêm chak khawp mai. Kum rei vak lovah chuan sangha dil siamtute pawhin, Solar hmanga tuia oxygen supply kan ngai chho dawn niin a lang. Tin, farmer-te pawhin kan ram leilung mil zawk thlai kan thlan thiam leh tui lâk/khâwl kan uar chhoh hle a ngai tih a chiang chho ta viau.
2. Khanghu, kawhtebel, moringa leh Fartuah ang chi, a kung kan phun nun ang chite kha phun a la hun chho zel a. Leilung khawro deuhah chuan, March/April thlaa kan stem phun tam tak an nung zo lo fo thin. Phun nawn leh (gap filling) a la hun e. Balhla phun pawh a la tlai chhe lutuk lo chuan a lang. Balhla kher kher hi, mihring tâna chaw tha tak a nih vangin, tharum hmang nasa farmer leh dawrâwm deuh – tar, naupang leh damloten kan mamawh hle a. Hei vang hian mahni chhungkaw eitur tal chu balhla hung 4/5 neih ngei ngei a tha. Hralh tur ngawr ngawr bâkah, kan chhungkaw eitur chin tel nachâng hriat lamah kan harh thar a tul hle.
3. Tin, thingpui (tea) pawh, mahni chhungkaw kumkhat tla tal neih theihna tur hmun hi zau a ngai lova, kung tam a ngai hek lo. Kan hmunhmaah kan dah tel a tha khawp mai. Hmanni lawk khan India ram atanga kan thingpuife thawnchhuah chu foreign market-ah a hnawng viau mai a. A chhan chu, thingpuifê-a pesticide zungzâm tam vàng a ni. Ram changkang zawkten an lo iai êm êm kha, engmah ngaihtuah chiang mang hlei lovin kan lo lei mawlh mawlh a. Ramdanga thawnchhuah tur chu quality tha kan thlang kher thin a, khawvel ram tin hian. India thingpui export quality pawh iaiawm a nih chuan, ramchhunga kan hralhchhuahte quality phei hi chu ngaihtuahawm tak a ni thei. Thingpui mai mai hi chu, hmunhma kumhlun enkawltu farmer zawng zawngte kan intodelh thei vek âwm e.
4. Chutiangin aieng pawh. Sawhthing lakah chuan natna leh eichhetu a ngah lovin, lei chhia ngam zawk tak a ni. Chhungkaw kum khat tla thar turin bul tam a ngai lo. Tun laiah a herdipna tur khawl kan nei tha tawh a. Heti chunga ramdang siam aieng kan la ring tlat mai hi, âtna chi khat a ni! Aieng pho ro tur chemtê hmangin kutin kan zai lêp a, changkang lo leh tawp deuhah kan lo ngai palh ang e. Factory-a a nawlpui an process dan hi a hygienic lo zawk daih a ni. A chakna tam tak a bo zawk bawk. Chubâkah, a hmel tihmawina leh rim tihtuina engemaw telh a ni fova. Chûng ai chuan, homemade hi a hrisel zawk ngial ang tih a chiang ngawih ngawih.
5. Hmawmsawm chungchangah pawh hmasawn kan ngai hle. Naupang tê atangin khawchhak noodles leh eng um um emaw kan ineitir a. Naupang chum biang buang, hrisel leh thaza mang si lo kan ngah ta viau niin a lang. Tun hma chuan ramhnuai thei leh chawhmeh Mizoten kan ei nasa a. Tun laiah a tuina ringawt ûma eitur siam danglam kan ei nasa lutuk hi hriselna nen a inkaihhnawih dan research neihna tham takzet a ni tawh. Ramhnuai chawhmeh leh theirahte hian, kan taksa tâna microbes tangkai tam tak an keng a. Sawngbawl danglam vak vak eitur tuihnai emaw kan tihte ai hian a lêt sâng tamin an tuihnai zawk ngial ang chu! Kan ramhnuai ransa leh nungchate hi chu, concentrate feed ei miah lo pawhin an mâm zar reng mai a nih zawk hi a. I harh teh ang u!