AW… KA NU

By Zalianthanga, Tahan
Nu han tih ringawt mai pawh hian lairil a fan nghal a, sawi thiam a har a nih ber mai hi. Khaw eng kan hmuh atanga min chawi liantu a ni a, kan uar lua lem lo ang chu. Chhungkaw nu ber hi Missionary an ti thin a, Bishop Thomson-a phei chuan “Nu” tih thumalah hian thinlung hlimna eng zat tak inphum ang maw aw? tiin a sawi hial a ni. Nu hlutzia puang zartu Kaphleia chuan;
Ka nu hmangaihna aw nem chu,
Theihnghilh ni reng ka nei lo vang;
Bawihte min vahvaihsan mah la,
Ka tawngtaina tal hre reng rawh.
tiin hla mawi elkhen a lo siam phah ta a ni.
Nu huvang ngahzia chu naupang leng hawngten “Khawiah nge nanu” an tih hian chhan thui tak ngaihtuah tur a awm a ni. George Herbert-a chuan “Nu tha tak pakhat chu zirtirtu zakhat tluk a ni” tiin a lo au chhuahpui tawh nghe nghe a nih kha. Chuvangin nutling kan tih takte hi pasal nei zawng zawng kan sawina a ni vek kher lo va, hmel leh pumruaa khaikhin chi a nih loh rualin thiamna leh finna lam tehkhawnga buk vek chi lah a ni hek lo. Awmzia nei taka chhungkua, Kohhran leh khawtlang hamthatna thlir thiama, hmeichhia nihna pho lang thiam mite hi a ni kan ti a ni.
Nu pakhat chuan a fa kum 4 mi chu Pastor hnenah “Eng tin nge kan enkawl ang tiin a zawt a, Pastor chuan “E… kum 4 zet i tlai tawh a nih chu, a rawn pian chhuah a, a nuih tirh atang khan i tan zirtirna remchang a awm nghal alawm,” tiin a chhang ta a ni. Chuvang chuan naupangte an nih lai atangin nungchang, chet zia leh khawsakphung atang rengin thunun fo thin tur a lo ni a. Hla pakhatah chuan “Naupang hi puitling a ni zawk” a tih angin puitlingte zeizia chu naupangte nunphung atanga intan a ni a, a zungkaihna bul thut hi a pawimawh zual hle a ni. Zing ni chhuakin khua a rel ang hian.
Khawvel mi ropui hmingthangte hi an nute zirtirna avanga lo zi chhuak an ni tlangpui a, mi thenkhatte chu vanduaina avanga chawr chhuak lote pawh an awm ngei ang. Timothy Dwigth-a thukhawchang angin a hlawhtlinna chhan an zawh chian chuan “Nu tha tak ka nei alawm” tiin a chhang nghal an ti. America sawrkar din chhuaktu George Washington-a pawh kha kum 11 chauh a nih laiin a pain a thihsan a, a nu zirtirna chu seilenpuiin a mizia leh chetzia a rilru puthmang avangin khawvel mi ropui ber pakhata chhiar tel a lo ni ta a ni. Heng lo pawh hi nute zirtirna hnuai atanga mi dangte malsawmtu thahnem tawk tak he leiah hian an lo cheng nual tawh a ni.
America statesman mi hmingthang John Randolph-a pawh khan “Ka naupan laiin ka nu’n ka kut a chelh a, a bulah min thingthittir a, Kan Pa vana mi i hming zahawm rawh se, min tihtir thin kha han hre chhuak leh hlauh kher lo ila chuan Pathian ring lo mi, Pathian a awm lo, ti pawla mi ka nih ka inring” a ti hial reng a. John Wesley-a te, mi thianghlim Augustina te pawh hi an nute thlazar hnuai atanga dikna te, ngilneihna te, huaisenna te hi mawlmang tak chunga zahawmna an rawn phurh chhuah a ni kan ti thei bawk ang.
Nu tha leh tha lo inkar hi sahal khainaa teh dawn chuan inhlat hleih tak a ni a, kan Bible-ah pawh hian kan hmu nual a. Lal Solomona khan nupui 700 leh hmei 300 a nei a. Hmeichhe sual leh tha chanchin chu a hre chiang ngei ang. Thufing buah chhiar ila, a chiang ngawt ang le. Hmeichhe tha erawh chuan zahawmna a puntir a, a pasal tan pawha engthawlna nasa tak a neihtir thei a ni. An thlah chhawng zel tan pawh hmuingilna, malsawmna an dawng nge nge thin a ni. Thufing bua kan hmuh angin “Hmeichhe tha chuan in a sa a, hmeichhe a chuan a thiat zawk” tih ziak a ni lo em ni? Eng emaw vanga pasalte nikhualo an lo awm pawhin chhungpui nu berina boruak a uap lum hneh tlat chuan fate tan thlamuanna an hip pha tho tho a ni.
Tunlaiah chuan dawrkai leh hna dang thawh tur a lo tam tak avangin in lum luah kan tlem tial tial niin a lang a, chhungkaw inrelbawl leh fate enkawlna kawngah kan inthlahdah sawt em aw tih theih a ni ta. Nu ber pawimawhna avanga pawn lamah hun hman a tam zawk si chuan fate kilkawi, nungchang leh zirna chen hian harsatna neuh neuh kan tawng ta fo mai. Thufing pakhatah chuan ‘I fa chu sal enkawltir teh maw, sal pakhat mai ni lovin pahnih i nei a ni mai’ tih a ni. Chuvang chuan fate enkawl hman lek lova pawn lama kan sum hmuh kha fate nun humsual an dai palha kan hekna nen khaikhin chuan a hlawk lo zawmah hial awm e.
Kan Bible-ina a sawi leh pakhat chu “Thufing tawi hmang apiangin he thufing tawi hi an hmang ang: “A fanuin a nu a chhun” tih hi a ni (Ezek.15:44). Mi tin hian thisena min hringtu kan nu leh pate hi kan chhun theuh va, Mizo thufing angin “A nu siar, a pa siar” tih a ni thin. French historian ropui Michelet-a te, Artist ropui Ary Scheffer-a te pawh hian an mize duhawm tak chu nute atanga an chhawm chhuah a nihzia an puang nghe nghe a ni. Kawi pawh a kawm a that chuan a rah pawh a tha nge nge a ni lawm ni?
Mi thenkhatte chuan an nute pawh an zahpui thin a ni awm e. He mizia hi chik chian chuan thil atthlak tak, mawl vang liau liau a ni. Mi ang sa ang ka nih theihna turin a thim a var thlu lo va, min enkawlna hi dam chhunga rulhsen a ni lo va, ngaihtuah chian chuan hla siamtu dungthulin “Aw thukna ropui” tih loh theih loh a ni. Ka nu, ka pa ka tluk tawh e tithei hi beng sika chhut chuan “Kan zir san leh kan thiam poh leh kan tluk lohna a zual sauh zawk a ni”. A hun laia thuhriltu ropui D.L Moody-a khan, “Ka nu’n min enkawl ang hian mi nute hian an fate enkawl ve sela chuan Tan in hi a awm a tul lo ang,” a ti a ni.
Ram leh hnam hmasawn nana nu pawimawhzia hi mihrang Nepoleana khan “France ramin a tlakchham ber chu nute hi an ni” a ti mathlawn lovin. Nu tha lo erawh hi chuan hnam chhiatna thlengin a thlen thei a, chhungkua Home Minister ber Thailungliani dinhmuna a din tlat chuan engmah hi a fel hlei thei tawh lo a ni. English hla hmuipui pu Lord Byron-a khan a hla pakhatah:
“Naupan laia rilru khawingam ngai loh,
Ka nunna tui hnar chu tur(poison) pawlh a lo ni…”
tiin a lo phuah chhuak hial a nih kha. Chumi zul zuia kan sawi tur pakhat chu nuin nau a pai laia “Rai no thinchhiat lai” tih hi a ni. A nihna dik takah chuan rai no lai hian zaidam zawk tur hi a lo ni zawk a, nu thisena nau insiam lai a ni a, a pawimawh em em mai a. Samsona pawh kha a nu pum chhunga a awm laiin Pathianin ama tana a serh hran (Nazarit mi) a nih thu kan hmu (Roreltute 13:4). Ruak loh lai chuan a theih ang tawka induat tur a ni zawk a, a sehsam hun thleng pawh hian pasalte hian vah chhuahsan lo va, awmpui thiam a pawimawh hle a ni.
Nupui sual neih chu nilenga pheikhawk tawt bun ang a ni a (Pasal sual nei pawh talhtum nei reng ang a ni an ti). Nu thenkhat ancheh tak takte hi an faten an chhun duh hle a, an ngeiawm duh khawp mai. ‘Hmeichhe an hmang leh khawcheng chu angkhat an ni’ an ti a ni lawm ni kha. Vawi khat chu naupang pakhat khai hlum tur pawh ‘Tunge i hmuh chak ber an ti a’. Naupang chuan “Ka nu” a ti a. A nu a lo kal a, a fapa chuan “Ka nu, tunah hian Court roreltuten min khai hlum dawn lo va, nangmahin min khai hlum dawn a nih hi. Ka tet laia thil sual kan tih reng rengin min lawmpui zel, thu tha min hrilh loh avangin tunah i tuh rah ka seng ta a ni’ a ti a ni. Bible-ah pawh hian nu sual kan hmu nual mai; Evi(Gen.3:6), Joba nupui te (Joba 2:9), Lota nupui te (Gen.29:26, Lk. 17:32) adt…
Nupui fel leh zei tia an sawi thin chu pasalte zah thiam leh thurawn ngaichang thiam mi hi an ni a. Thupui hlapui a lo awm chan pawh hian mi mal thua thu vuakthlak mai ching lovin thu inzai tawna, kawng zawn hi a him duhin buaina kara fihlimna tha tak a ni. USA -a hmeichhe politician hmasate zinga mi Albert Barkley-a nupui chuan a ram hmangaih avangin a zin kual zel a. ‘Chhim bial ka fang tawh a, hmar bial ka la fang leh dawn,’ tiin a pasal chu lehkha a thawn ta a. A pasal chuan, ‘|hiani, kan ram hi i hmangaih tak tak a nih ngai chuan lo haw la, i choka atang hian fang tan ta che,’ tiin lehkha a thawn let an ti. Chhungkua atang hian engkim a rel kim vek a lo nih hi. Nu tha chuan meichher a chhi a, malsawmna hnar a ni thin. Bible-ah pawh nu tha kan hmu nual a, Sari te (Gen. 12:1), Rebeki te (Gen-24:57-60), Ruthi te (Ruthu 1:14-17). adt…
Chuvangin, kan seilenna in chhung chu kan sawrkar, kan dawr In, kan zirna in, a enkawltu leh zirtirtu chu hmeichhiate an ni ti ila, a sual tam awm lo ve. Chuti ang zelin ram hmangaihtu leh ram mi nihna changchawiin Mother land tia hming vuah pawh hi a awm lo hran lo ve. Thawk khat laia khawvela thumal mawi bera an thlan pawh kha “Mother” tih hi a ni a, a awm reng a ni. In chhung uap lumtu ber nute hi hring nun kalsiamtu an ni a, nu ber a awm loh chuan a ram mai thin. In chhung eng, Kristian chhungkua hmahruaitu chu nute an ni tih hi khawiah pawh ni chhuahna apiangah hre mawlh rawh se.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More