Artificial Intelligence hi eng nge maw a nih chiah le tiin i ngaihtuah tawh em?
Tun hnai thlaruk chhung lekin chatbot heng ChatGPT tih te, image generator heng Midjourney tih ang te chu cultural phenomenon a ni hawt mai a.
Articicial Intelligence (AI) or “machine learning” models te hi tun hnai mai ni lo, hun rei tak awm tawh a ni.
Eng tiangin nge AI a thawh?
Machine learning tih maia pawimawh ber chu training a ni a, computer program chu data thahnem tak – a thenah chuan data thil awm sawifiahna te leh a kalphung/awm dan sawina te pek thin a ni a.
Chuta instruction-ah chuan “hmel lanna thlalak apiang zawng rawh” tih emaw “heng ri hi eng nge thliar hrang rawh” ti tea thupek theih a ni.
Chutah program chuan data-a chutiang thil awmte chu a zawng nghal ta char char thei thin a ni.
A chang chuan a thil zawnah ‘hei chu hmel a ni lo’ emaw ‘heng ri hi chu a danglam deuh’ tite in emaw a then chu a kalsan thei a. Program in data atanga a hmuh leh chuta tanga hriat/hmuh a neih chu AI model chu a ni deuh ber.
He AI training process a chi hrang hrang awm theih dan chu ran/ramsa chi hrang hrang an awm ang hian ngaih theih a ni.
Kum sang tam tak ral hnuah natural environment chuan ran/ramsate chu theihna bik a siamsak a, chutiang deuh chiah chuan AI cycles maktaduai tel te training data chuan a kal zel dan tur her danglamin specialist AI model te a siam thei ta a ni.
Thiam thil bik nei thei turin engtiangin nge AI te chu zirtir an nih?
Chatbots?
Chatbot chu vaki angin ngai ta la. Mi tih dan zir thiamin sawi ang deuh chiahin awm ang deuhin a sawi ve thei a, mahse, a awmzia tak tak a hre lo thung.
Chatbots pawh chutiang deuh chiah chu a ni a, mahse a danglam dan a ril zawk a, thuziak hmangin kan inlaichinna thlak danglam thei nihna a nei a.
Mahse, heng chatbots te hian engtiangin nge ziah an thiam le? AI in a hriatthiam large language models (LLMs) thiam an ni a, text volume tam tak hrethiam tura training pek an nih vang a ni.
LLM hian thumal chauh ni lo sentence pum pawh hrethiamin passages danga words leh phrase te nen a khaikhin thei bawk.
Thumal leh phrase billion tel tehmeuh a khaikhin theih avangin zawhna chhiar theiin chhanna a pek theih phah a – iphone-a text message a ‘predictive text’ ang chiah khan a che thei a, mahse, chu aia dik nasa zawk daih a ni thung.
Large language models (LLMs) danglamna ber chu grammar rules an chhiar thiam tlat a, thumal awmzia an hrefiah thei bawk a, chung te chu mihring puihna tel miah lovin an tithei tlat a ni.
AI nen kan inbe thei em?
Alexa, Siri emaw thil dang voice recognition system i hmang a nih chuan AI i hmang der tawh tihna a ni.
Sazupui beng lian tak ri engkim hre thei tura ri hriatna nei tha han hisap chhin la. AI chuan i tawng rualin i aw chu a record a, chutah background noise chu a tireh nghal a, i thusawi chu phonetic units-ah la lut bikin chumi hnuah language sound library amite nen a inmil em tih a zawng ta nghal a ni.
Chumi hnuah i thusawi chu text ah letin a ngaihthlak paha tih dik loh awm thei te tihdikna hun a insiam leh zui a ni. Hetiang artificial intelligence hi natural language processing tia sawi a ni.
He technology hi phone-banking transaction a ‘yes’ tia i confirm a ngaih atanga i mobile phone hmanga khawchin min hrilh rawh i tih te, i zinna khua chanchin i zawh te zawng zawng kha Artificial Intelligence vek chu a ni.
AI-in thlalak a thliar hrang thiam em?
I phone khan i thlalak folder hrangah dahin ‘at the beach’ tih emaw ‘nights out’ tih emaw in thlalak inang deuh te ‘similar image’ tiin dahkhwm bik a nei em?
Chutiang a nih chuan hrefiah hauh si lovin AI i hmang reng tawh tihna a ni a. AI algorithmn chuan i phone a thlalak pattern te chu enfiahin i awlsam nan group-in a dah tihna a ni.
Heng program te hi thlalak tam tak te thliar hrang thei tura zirtir an ni a. Image-recognition AI hnenah “bicycle” tia label i duh chuan bicycle ang tak kha zawngin lawng emaw car nena a danglamna hriatfiah a tum nghal mai dawn a ni.
A chang chuan AI chu thlalak inang tak takah pawh danglamna chhete nei te thliar hrang tura tih a ni bawk a, hei tak hi facial recognition an tih hnathawh dan niin i hmel danglam bikna leh midang hmel nena a danglamna bik chu a chhinchhiah ta thin a ni.
He algorithm tho hi medical scans lamah nunna tana hlauhawm thei tumours te hriatfiah nana hman mek niin tum khatah sang tam scan theiin consultant-in awlsam taka thutlukna a siam theih nan a pui a ni.
AI-in thlalak thar a siam dan?
Tun hnaiah image recognition chu AI model-ah bilh luh niin laiking anga a tul dan azira rawng intlak danglam dan thiam a ni.
He image-generating AI hmang hian visual pattern complex tak tak te thlalak maktaduai tel atangin thlalak thar diai a siam thei a ni.
AI hnenah thil la awm ngai lo thlalak siam turin i ti thei a, thlaa mihring kal lai siam rawh a tih theih a. Chumi piah lamah “Picasso style in Chief Minister thlalak siam teh” pawh a tih theih a ni.
A nih leh self driving car te?
Self-driving AI hi autonomous driving tia hriat niin car chu camera tam tak, radar leh range-sensing lasers te hmanga siam a ni a.
Dragonfly ngaihtuah la, 360-degree vision neiin a thlaah sensor a nei bawk hmangin a thlawh pahin a insiam danglam zung zung thei a ni.
Chutiang chiah chu AI model te hnathawh dan niin sensor te chu thil hriatfiah nana a hman niin object dang, car dang emaw bicycle emaw kea mihring kalna emaw te a hriatfiah zung zung theihna a ni.
Darkar sang tam tak training pek a nih hnuah AI chuan thutlukna siam thei tain real world-ah car khalhin insutna laka him thei tur khawpin a siam thei ta a ni.
AI-in min hria em?
AI thenkhatte chuan number te an lakhawm deuh tawp a, information thahnem em em siamin chung te chu hlutna sang tak nei a ni.
Mimal financial leh social action hrang hrang profile te siamin a bik takin online a chet dan a ni bik a, chungte chu i chet lak dan tur hrilh lawk theih nana tangkai tak tur a ni.
Entirnan Netflix leh Amazon te ang chuan i thil en duh leh en te an hre fiah em em a, i social media-ah pawh vawiinah eng video nge i comment an hre bawk a ni.
Heng atang te hian i duh zawng leh mil te, i ngainat zawng leh i bih uluk ang te chuan hriat theih a ni a, chumi hmang chuan i duh awm ang chi chu hluiin i awm zui ta zel a ni.
AI-in engkim a tithei ang em?
A chunga sawi skill hrang hrang te khi pakhatah hybrid AI model tia siam theih a ni ang em? Chu tak chu tun hnaia AI advance zual tena tih an tum chiah chu a ni.
Multimodal AI tih niin he model hmang hian data – thlalak, text, audio leh video te chu enfiah nghal vekin chungah chuan pattern thar a awm em tih hriatfiah an tum a ni.
Multimodal approach hi ChatGPT3 text chauh chhiar thei leh ChatGPT4 tezt mai bakah thlalak pawh chhiar theia siam thlentu ber a ni.
Single AI model data eng pawh hrefiah thei leh hnathwk thei tawng pawh damdawi thar siam theih nana hman tangkai theih tura hmalakna hi artificial general intelligence (AGI) an ti bik bawk.
Eng tiangin nge AI i zirtir?
AIs te training pek dan hi “supervised learning” tia sawi a ni a. Training data tam tak chi hrang hrang pek niin chungte chu AI hnenah chung data pattern te chu hrefiah tura tih a ni ta thin a ni.
Chumi hnuah AI chu chung pattern te hmang chuan data thar siam a dik leh dik loh feedback pe tura tih a ni zui a. Entir nan, AI chu thlalak tam tak zingah – labelled car paruk leh labelled van paruk thlang rawh tih ang ten training pek a ni ta a ni. Chumi hnuah car leh van te chu group a siam turin tih a ni leh a, chutianga hmalakna chu felhlel deuh te chu tha zawka siam that a ni zui ta zel bawk.
Eng nge deep learning?
Tun hnaia AI lama hmasawnna turu ber ber chu deep learning thlen a ni. Awlsam tea sawi chuan algorithm complex tak tak leh dataset tam tak te chu mihring puihna tel lova AI-in a hriatthiam theihna tia sawi theih a ni ber. Example tha ber chu ChatGPT a ni.
Computing power turu tak hmang niin tun hnaia deep learning model tena hmasawnna nasa tak an neih chuan phurtharna nasa tak a siam mek a ni.
Tun hmaa science fiction te khan a tak ram a thleng tia sawi theih a nihna chen pawh a awm tawh a. Chu mai bakah Arificial Intelligence khawvelah engtianga theihna sang nge a neih kan la hriatfiah hleih theih loh khawvelah kan cheng mek tihna a ni bawk.