GOOD, BETTER AND THE BEST

By Mahmuaka Chhakchhuak

-- Advertisement --

GOOD: Kan ram neihchhun Mizoram leh a chhunga cheng mipuite hmasawnna tura Political Party hrang hrangin ruahmanna an lo siam tawh thinte kha thil tha tak tak a ni. A thenin Policy thar tiin tlachawp leh mipui mamawh nia ringin Policy thar an rawn auchhuahpui a, A thenin chul rih thar leh an sawi ang deuhin tun hma kum tam taka an Policy chu an han tuai thar leh bawk a. Chutih laiin Kalphung Thar tia rawn auchhuak an awm bawk a, chungte chu Mizoram leh a chhunga cheng mipuite tan veka ruahman niin a rah sengtu tur pawh zoram mipuite bawk a ni.
Heng Policy zawng zawngte hi a tha vek a, hlawhtling thei sela chuan Mizoram pawh hian danglamna nasa tak thlen thei tur pawh a ni. Ram siamthatna atan hian kawng hrang hrang awm mahsela Politics hi a kawngka bera ngaih theih tur a niin kawng dang zawng zawngte aiin a pawimawh bik bawk. Politics chuan huam chin pawh nei hleithei loin engkim a huam emaw tih mai tur a ni a, ram siamthatna tur pawhin a kalkawng hi a zau em em bawk a, a fawng vuantute thu thu a nih theihna lai pawh a awm. Hruaitu chak leh chak lohin ramin hma a sawnin a sawn lo thei bawk a, kalphung ruahmanna tha tak awm mahsela hruaitu kutah mawhphurhna sang tak a awm bawk a ni. Kan ramah ngei pawhin hruaitu mi chi hrang hrang kan lo nei tawh a, a thente chu hruaitu Mosia tluk hial dawna kan sawite pawh an awm laiin a thente erawh an chawlh hnuah pawh kan la dem zui viau bawk a nih hi. Mizo mipuite hian hun khirh tak tak kan lo paltlang tawh a, vawiin hun thleng hian chung kan hun khirh laia ram hruaitu kan neih tawhte thlir kir ila hruaitu chi hrang hrang kan neih tawhte chanchin kan sawi dan pawh a in ang lo thei viauin a rinawm. Hei hi Policy lam that loh vang ni loin anmahni hruaitute vang zawk a ni ber thin.
Chutianga Policy tha tak takte chu vawiin hun thlengin kan la nei reng a, kan la nei zel pawhin a rinawm. Kum 1972-a mahnia rorelna kan neih hran atanga vawiin hun thleng hian ram hruaitu kan neihte hian an Policy tha tak takte hi an tihhlawhtlin leh tihhlawhtlin loh dan chu sawi tur tam tak kan hre hlawm ang a. Kum 1920 daih tawhah khan America-ah chuan an Constitution siamthat vawi 18-na hmangin ram pumah zu an lo khap tawh a, amaherawhchu khap nimahsela Mizoram ang deuh bawk hian a ruka zuar ‘Bootlegger’ an tih chu an tam em em reng tho. Ram mipuite ngei pawhin chutianga zu khap chu duh loin nasa taka sawiselna a awm chho reng a, kum 1966 alo thlen meuh chuan ram pumah zu khapna dan chu hlih a lo ni leh ta a nih kha. Hetiang hian ram mipuite tana tha tura ngaih hi ram changkang zawkahte pawh an lo hnawl thin tho mai.
BETTER: Innghahna Policy neia ram hruaitute hi kal tur an nih laiin kan ramah chuan mahni Policy ngei pawh kal pel hi kan lo hrawn tawh fo ni hian a lang thin. Chu chu hruaitu tha kan neih lohna chhan ber pawh niin a lang a, hruaitu chak leh chak lohna lanna ber pawh a ni thei bawk awm e. Pu Ch. Chhunga hruaitu a nih lai kha Mizoramin hunkhirh tak kan tawn lai niin hruaitu kutah mipui pawh kan innghat lehzual a, May 3, 1972 atanga May 10, 1977 chhunga Chief Minister a nih lai kha chhinchhiah tlak tak a ni. Mithiam tia sawi tur ni lo mahsela ram hruaina kawngah erawh thurawn a dawngsawng peih a, amah ngei pawh a inpumpekna avangin a bultanna kha thil ropui tak a ni. Mahni in atanga ram tana hnathawk an niin thingfak hmanga eirawngbawl hun lai a la ni bawk a, chuti chung chuan mithiam a huikhawm thiam avangin ramin hma lam a pan chho zel a, engmah loa bultan kha zahpuiawm loh takah min thlenpui kan ti thei ang.
America ram bawk hi sawi leh ila; Mafia-te hi kum 1929 vel atangin langsar takin an inlar tawh a. Zu chungchangah chauh an hnawk lo a, sumdawnna kawngah leh Politics lamah ngei pawh hnuhma an rawn nei chho zel a, John F. Kennedy phei chuan chhutchhiat tumin hma ala nasa viau a nih kha. A unaupa Robert Kennedy chu America Sorkar dan lama thuneihna sang ber chelhtu, Attorney General-ah a dah sauh sauh a thih huamin an unau chuan han bei ta a. Nimahsela Nov. 22, 1963 chawhnu dar 12;30-a Dallas hmuna Lee Harvey Oswald a’n ral hla tak atanga a rawn kap hlum ta a ni. Chutiang chuan misual rual ho chuan Politics chhungah kua an hreuh a, Politician tam tak an hminin hmanrua atan an hmang a. Sumdawnna leh Contract/Supply thawhna leh sorkar atanga hna awm reng reng hi an kutah vek a awm emaw tih mai tur a ni hial a. An hmalakna hi a len tham em avangin tu tan mah han dodal ngamna chi a ni lo a, an kawnga ding ngam an awm lo a ni ber mai. Anmahni lah chu danglamna engmah awm loin suit nalh tak nen an inchei a, midang angin biak inah an inkhawm ve tho a, an fate leh midang fate pawhin ni tin school pakhatah zirlai an zir tlan zel tho avangin hriat hran an har a, man chhuah an har em em thin. Robert F. Kennedy ngei pawh chuan mawhphurhna sang a han chelh phat chuan Ukil an mamawh thu advertise a chhuah nghalin Ukil huaisen, dikna ngaina mi leh rinhlelh rual loh tur mi 53 te chu an han la a, an ram chhunga CID anga thawk chi pawl hrang hrangte nen thawhhona tha tak an siam bawk a. Chutianga theihtawpa an beih takah chuan Syndicate ho, a ruk a rala che thinte chu mi 600 lai an chanchin an han chhinchhiah thei ta hial a ni. Chung an mi mante chu an enthla zel a, an nungchang an sim loh avang chuan an han man ta chat chat mai a, an mi rin loh tak takte chu lungina khung tura an han man meuh chuan mipui mak tih a tling hial a, an fate phei chu mak ti leh hrehawm ti chu an tap rawng rawng hial a ni.
Khatianga America-in hun khirh tak a tawn a, President meuh pawhin a nunna hlu tak a chan tak dan chanchin kan han sawi lanna chhan chu hruaitu ni tur hian remhriatna mai a tawk loin huaisenna neih a ngai bawkin ring rawlh ngama ram hruai a ngai takzet a ni.
THE BEST: Ram hruaina kawnga tha ber tur hi chutia han sawi mai theih pawh a nih lohna a awm thei ang a, ram mipuite dinhmun azirin a inang lo thei bawk ang. A pawimawh berah chuan ram hruaitu chuan hmangaihna tak tak nena ram a hruai a ngai a, chumi a nih loh chuan a mualpho mai thin a ni. Khawvelah hian hmangaihna tak tak nena ram hruaina hna thawk mi engemawzat an lo awm tawh a; Chairman Mao, Lew Kuen Win, Sun Yat Sen, Fidel Castro, Ho Chi Minh, George Washington, Theodore Roosevelt, Benjamin Franklin, Thomas Jefferson leh hruaitu dangte kha vawiin hun thlenga chawimawina hlan tlak khawpin hmangaihna tak tak nena ram hruaitu zinga chhiar tel ngei ngei tur an ni.
Ram hruaituin a ram mipuite aia thil dang a hmangaih a, ngaih pawimawh zawk a neih chuan reiloteah a mualpho mai thin a, Thufingte 29;2-ah chuan ‘Misualin rorelna an chanin mite an rum thin’ tih thu kan hmu a; Libya ram hruaitu Muammar Gaddafi te, Surya ram hruaitu Bashar al-Assad te leh Egypt President hlui Hosni Mubarak te hi hmangaihna tel lo ram hruaitu zinga tlar hma luah reng tur an ni. Philippine ram President Ferdinand Marcos khan kum 1965 atangin kum 1986 thleng thuneihna a chelh a, nimahsela amah ber chu Corruption-ah a fihlim loh avang khan nasa takin mipui a hel phah a. Mipui thinur chu a nuaih tel takmeuhte kawtthlerah an pungkhawm a, Marcos chuan mittui tlakna hlo chu han kah tir chiam mahsela mipuite chu tlanchhe mai loin an pung tual tual zawk a. Tank ruala chilhlum tir a tum leh a, mipuite lah chuan an lo hlau lo nasa mai a, a chil hmasak nih tumin an inchuh luih luih zawk a, Marcos tihngaihna hre lo chuan an ram chu a thlawhchhuahsan tawp mai zawk a ni.
Ram hruaitu nih hi a ropui a, an chhuanawm rualin mi tha leh dikte mai bakah Policy nei loa ram hruaitu nih ve tawp chu mualphona mai zawk nihna a niin Policy nei tha tak chunga ram hruaitute chu vawiin thleng hian kan la sawi bang thei ngai lo thung thin. America ram pawhin President tam tak an neih tawhte zingah Policy nei tha leh vawiin thleng kan la sawi ban theih loh zinga pakhat chu Abraham Lincoln kha a ni. American President 16-na a lo nih pawh khan ropui taka White House luah kha a lawmna ber a ni lo a, an rama bawih mi nuaih 40 vel zet awmte tana zalenna a siam sak hma kha chuan a hlim tak tak thei lo. White House luah tura an khua Springfield a chhuahsan dawn pawhin hmel hlim a pu hauh lo a, Civil War a chhuah ngei a rin avangin amah ngei pawh thih inring hialin an khuaa a kir leh pawh a inring bawk hek lo. A rin lawk ang ngeiin Zalenna dar a khawnrik hnu reiloteah Walker Bush chuan a kap hlum ta a nih kha. A nunna hlu tak chan mahsela a Policy erawh a buan chhuak a, chumi avang tak chuan khawvel awmchhung hian a hming hi kan sawi bang tawh ngai lo ang. Chutiang chu ram hruaina kawnga thil tha ber chu a ni.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More