Tunlai ang ema Washington khawpuia politician ngaihdan inmillohna turu a la awm lo tih a ni a. Bipartisan co-operation an tih mai ngaihdan inang lo chunga thawhho theihna chu thil vang lutuk nia sawi a ni.
Mahse thil pakhat pawm tlan theih a awm thung an tia chu chu Good Friday Agreement (GFA) chungchang niin kum 30 lai Northern Ireland a tharumthawhna tihtawpna chu a ni.
He inremna hi tun thlengin diplomacy tha leh inremna a awm theih nana fimkhur taka hmalaka in rah tha a chhuah theihna tia sawi zui reng a la ni bawk.
Amercian politician te chuan he inremna a awm theih nana US-in tha a thawh an chhuang hle a. Senator George Mitchell an rim taka a thawhna leh khatih lai President Bill Clinton inhawnna leh hmalakna te chuan fak a hlawh hle.
President Biden pawhin chu inremna chu politics lama a sulhnu pawimawh anga a gnaih niin kum 1980 leh 90 chho vela inremna a awm theih nana US inrawlhnaa meizanghlaptu ber pakhatah a inngai a ni.
GFA thlawp zui zel chu Biden administration-in ngaih pawimawh berah a neih a ni a, Brexit chuan GFA hi a khawih danglam thei dawna ngaihna pawh awm hman a ni.
Great Britain, Northern Ireland leh Republic tena sumdawnna lama inremna awm theih nana Windsor Framework chu pawm ni lo se chuan Biden chuan Northern Ireland a tlawh rin a ni lo va. Chumai bakah UK leh US in free trade deal an kalpuiah pawh GFA chhunzawm zel chu a keng tel bawk.
Belfast a tlawhnaah Biden chuan US chuan ‘Northern Ireland economic lama theihna nasa tak a neih’ chu a puih dan tur a sawi dawna ngaih a ni a. Dublin khawpuiah pawh Irish parliament ah thusawina nei dawnin ram pahnih inlaichinna tihngheh zual a tum dawn bawk a. Mimal tak pawhin an family chawrchhuahna hmun County Louth leh County Mayo te tlawh a tum bawk.
US President te hian Ireland tlawh an chak thin tia sawi a ni a. Kum 1995 khan Bill Clinton an American president Northern Ireland leh Republic tlawh hmasa ber a nih khan lawm a hlawh ngang mai a. New York Times phei chuan ‘Irish ten a president chhunga ni ropui ber pahnih Bill Clinton an pe’ tihialin an ziak lang a ni.
Kum sawmruk kaltaa John F Kennedy an kum 1963 a Irish a tlawh khan a nuna ni li chhung hun nuam ber tihialin a sawi a.
Khami hnu khan Nixon, Reagan, George W Bush, Obama leh Trump te chuan Emerald Isle hi an tlawh vek tawh a. An vaiin European ram hruaitu lawk te aidaiha lawmin an awm ziah a ni.
US president zinga ‘Irish ber’
Joe Biden hian Irish thisen kai a nihna chu a chhuang hle a, a remchangah chuan a sawi lang ziah thin. Kum 2020 a thlan tlin a nih hlim pawh khan BBC in thu tlemte sawi tura an tihnaah Biden chuan “Irish ka nia” tiin a chhang a ni.
Irish poet chham te a uar a, America-ah Irish bulthut nei maktaduai 30 vel an awma ngaih niin chu chu US population atanga chhutin 10 per cent vel an ni a. Biden a great grandparents 16 zinga 10 chu Ireland chhuak vek niin Joe Biden chu US president ni tawh zinga Irish ber a ni.
Edward Blewitt chu engineer leh brickmaker a ni a, kum 1950 khan west coast town Ballna, Mayo chu chhuahsanin Sranton, Pennsylvania chu Irish potato famine avanga tam nasa tak a tlak avangin a pan a. Tunah a tupa ngei Joe Biden chuan an chawrchhuahna chu a tlawh dawn a ni.
Ireland east coast lama Carlingford khua tereuhte pawh Joe Biden chuan tlawh a tum bawk a. He khua atang hian Biden a paternal great-great grandfather Owen Finnefan chuan kum 1840 vel khan US a pansan a ni.
Cooley Peninsula-a cheng mipui te chuan Carlingford Lough thlunzawm tur leh Northern Ireland nena economic lama inzawmna titha turin lei dawh an duh a. Tualchung mite chuan he lei hi “Biden Bidge” tia vuah an duh.