R.Lalfakawma Seling
-- Advertisement --
“Hetia ram pum huapa zâi kan buaipui mup mup lai hian Chakma-ho chuan lehkha an lo zir char char” tih ngawt zel pawh hi a ni bik lo va. Lehkha zir tur chiin an zir ang a, zâi mi an zâi ang a, lâm mi pawh an lâm ve bawk ang chu maw le. Mistiri an awm a, plumber leh electrician-te an awm bawk a; an hnathawh inang lo mah se in sak kawngah chuan an pawimawh vek mai. Rorêltuten ro an rêl a, kohhran hruaituten kohhran an enkawl a, Local Council/VC leh NGO ten khawtlâng an vil a; ram tan an hnathawh dan inang lo mah se a tê ber pawh a kila lung rem pawimawh tak an ni vek.
Dik tak chuan tute emaw thiltih sawisêl paha lehkha zir nasat tulzia sawi nuam ti takte pawh hi an hunlaia zir nasa ber ber an ni bik kher lo va. Lehkha zir lam ti mi lo ngial ngial awm theih a ni a, chutiang mi tan chuan zirna in kha hun tha khawhralna hmun a nih theih bakah hmun huatthlala takah a chang thei ve bawk. Tûnlaiah chuan mahni kalna awm kawng tak ngaihtuah thiam apiang hi mi hmantlâk leh vânnei an ni ta mai e. Sawrkhâr hna beiseiin lehkha kan zir sup sup a, hnain min daih leh lo nasa mai si a; hma thar la turin kan lo inzir thatchhe laklawh ve tawh bawk si a, lehkha thiam hna nei lo bakah lehkha thiam tangkai lo thlengin kan tam ta hle mai. Heti zawnga ngaihtuah chuan lehkha zirte pawh hi kan uar mah mah em aw tih tur a ni ve bawk a nia.
Mihring hian thil ngaih pawimawh leh vei zâwng kan nei vek a, kan tuina leh châk zâwng, nuam tih zâwng pawh a inang lo nasa. thenkhatin carrom board nilênga an pen hnu pawha an kham theih loh laiin thenkhat lêmin board khat takngial pawh kan pen zo peih lo thung a. thenkhatin lehkha zir an atchilh laiin ruihhlo leh zû atchilh tawk kan awm bawk a. Ringtu tha inti theuh theuh zingah pawh kohhran inkhawm kâi kim an awm laiin Pathianni chawhma inkhawm duhtawk êm êm pawh kan awm. Mahni chan theuh sawi mâwi dawn ila, sawi vul chûk tur kan nei theuh ang a; chutih rualin mi chan sawisêl dawn ila, kan sawi phâr lo chauh thei bawk ang chu. Kan Pathian thuin mahni tâ tâ mai en lova mi dang tâ pawh en theuh zâwk tura min zirtirnate hi a lo pawimawh khawp mai.
Zâi ngaina hnam tih takah zâi thiam kum tinin kan thlang thin a, zâi mite tan vânneihna kailâwn ropui tak a ni. Tûnlai khawvêlah zâi thiamte tan pawh hmakhua a êng ta hle mai a, an vawi khat zâi man pawh tihtham fê a ni ta. Zâi thiam lâr laklawh, mipui lawm zâwnga chêt thiam bawk site chuan thla khatah pawh an la lut tam ta viau mai. Eng eng emaw hun hmannaah mipui tuipui ber pakhat chu zâi thiamte an ni tih hriain sâwm kan intihhmuh ta zel a; zâi thiam tel lova programme lian tham deuh hman chu khuâng lova châi angah kan ngai ta deuh hial mai a ni. Chuvangin zâi thiam thenkhat chu an indaih lo ta zawk hial; an insûm theih a, an zâi reng theih a, mipui mar deh an thiam chhung chuan eizawnna an nei dawn tihna a ni tawh mai.
Rimawi tum chi kan neih that hma pawhin dâp chhuata tui-ûm mawng sawha lo zaiho dal dal tawh thin kha kan ni a. Châi leh lâm chu kan hlim leh lawm lantirna a ni a; zâi pawh kan hlimna te, kan lungngaihnate lan chhuahtirna hmanraw pawimawh tak a ni. Thlahtute atanga zâi nasa kan nih avâng hian a hnam ang pawh hian hnam zai thiam ruâl tak kan ni ang chu. Amaherawhchu, kan hnam kan tlêm tham deuh avâng leh ram ropui(state) kan nih loh avângte pawh a ni ang e, khawvêl huapa lâwmman lakte erawh a harsa deuh a; mahse, keimahni ber hi kan lâwm tho a, a aia hlû a awm chuang lo ve.
Zâi thiam thlanna langsar kan neih pakhat LPS Youth Icon 2024 pawh top 10 an thlang fel leh ta reng mai a, top 10 thleng phak lo zâi thiam tak tak an tam hle mai. Dik tak chuan ‘zâi thiam ber’ han thlante hi a thlangtute tan a huaisen thlak ang reng hle mai a. Tehna ki hrang hrang an siam zâwm tha leh an beng fahtu, thiâm an tih zâwng tak kha mark an pêk tam tur a ni mai a; hei vâng ngawt hian vânneih vânga pakhatna lâwmman dawngtu tan erawh han insitna tur a awm chuang rêng rêng law.
Zâi thiam ber, inkhêl thiam ber, hmêl tha ber, thu ziak tha ber, hla phuah thiam ber tia han thlan tur hi khawvêlah hian an awm thei dawn em ni tih tur a ni a. A chhan pawh thiâm kan tih zâwng te, tha kan tih zâwngte a inan miau loh avângin. Mahse, khawvêl ram ropui zawkte pawhin zâi thiam ber an thlang ve tho tih kan hmu a, mipui lungrual thapna tur erawh an thlang thei bik hauh lo vang. Dik tak chuan nula hmêl tha, tute emawin an âtpui lo chauh ang chite pawh hi thenkhat tan chuan iaiawm tak an ni ve thei tlat. Zâi thiam aw fâwn tlawk mâwi êm êm pawh thenkhat tan chuan luak tichhuak an ni thei hial ang. Hlâ-te phei chu kan hun tawn azirin mâwi kan tih zâwng te, kan ngainat zâwngte a inthlak a inthlak a; a hunlaia kan rilru hnehtu hi a mâwi ber, a tha ber chu a ni zêl mai e.
Tûn tum LPS Youth Icon thlannaah pawh hian top 50 tling phak, top 10 tling pha ta lo zâi thiam ka tih deuh deuh an awm nual; mahse, endiktute rilru khawih thei kha a pawimawh ber a nih avângin an vânduai ta a ni mai. Hetia kan tih avâng hian endiktute endikna chu a sitawm ta e tihna a ni hauh lo va, endiktuten tha an tih zâwng an thlan kha an tih tur tak pawh a ni. Hei vâng a nia intihsiaknaa tel ten endiktute thu-hla an ngaihpawimawh thiam a tûl êm êm chhan. Chutih rualin endiktute duh zâwng tak pawh nise, a zâi thiam tawk lo thei tlat! A nih loh leh a zâi sual palh thei; a zâi sual palh avângin zâi a thiam lo tihna a ni ngawt si lo, intihsiaknaa zâi sual erawh a pawi thei viau lawi si. Chuvangin hetiang intihsiaknaa lâwmman pakhatna la tur chuan ‘vânneih’ kha thil pawimawh êm êm a ni mai a ni.
America’s Got Talent show entute chuan kan hria ang a, endikna lama an kûlpui Simon-an “America mipui ten an duh rawn chein ka ring” tia zâi thiam pakhat a tuihnihna khan anmahni lam chauh ni lo, thlirtu mipui an vênthawn leh ngaihpawimawhzia a tichiang hlein a hriat. Chutih rual chuan thiam an tih leh kal zel tlâka an ngaih lakah chuan golden buzzer an hmet sak sak tho va. Huaisen takin, mipui rilru thlîr chungin an endik tih a chiang reng mai. Anni phei thiamthil bik hrang hrang nei kha an ni a, bûkna dik khâi thiam har tak tur a ni. Tûn tum an mi thlan Richard Goodall-a phei hi chu keia bengah chuan zâi thiam pawh ka lo ti hran lo va. Putar lam, tawng fiah vak lo, aw sîn tak, zâi sâng thei tak kha ni ve maiah ka ngai; mahse, America mipui duh rawn leh endiktute thlan kha a ni miau si. Hmêl, piân, hnathawh leh nihna an en lo tih pawh a chiang viau a ni.
LPS Youth Icon-ah chuan zâi thiam ngawr ngawr kha kan thlan a ni a, heti chung pawh hian endiktute tan chuan harsa ve tak chu a ni tho ang. Mahni tapchhakzâwl atanga lo thlan ve ngawt ang a ni lo va, kil hrang hrang thlir chunga an thlante pawh a ngai thei. Amaherawhchu, thenkhat rilru anga lêngzêm, hla lênglâwng, Pathian fakna hla; leikapui zâi leh tunlai hla satute aiawh anga thlan chhuah thêm thêm chu a fuh ber lo vang, zâi thiam thlan tur a nih miau avângin. Tin, hmeichhia an tlêm, mipa an tam tih ngawt chi pawh a ni chuang lo, zâi thiam ber thlang chhuak tur an ni tlat.
Endiktute tana thil lâwmawm tak pakhat chu zâi thiam rual endik an ni a, a tua pawh kha thlang se an zâi thiam vek tawh mai a, thlan sual tak tak a awm thei tawh lo. Tute emaw chuan an tan zâwng, thiam an tih zâwng tak kha a tlin loh avângin endiktute an sêl ngei ang; mahse, mahni tan zâwng leh thiam tih tak mai ten lâwmman pakhatna an dawn chuan chu mite chuan endiktute an fak ve thung ang. Mi zawng zawng lâwmna tura tihfuh tak tak pawh a harsa ang tih a chiang reng mai e.
Hmasâwnna avângin kan nunphung a inthlâk danglam nasa ta hle mai a. Nula leh tlangval thenkhat phei chu Japan-ho kan sawi thin ang maia nupui pasal ngaihtuah nachang hre lo leh ngaihtuah hman lo khawpa tul an kat ve ta nawk mai. Hetiang karah hian mipui hlut thamin zâi thiamte an intihsiak mêk a ni a, thenkhat chuan en pawh kan la en hman lo mai thei e. Engpawh nise, chawlh hahdam ve deuh te, zâi ngaihthlak vêng vêngte hi kan taksa hian a lo haw lo hle mai a; thawk rimte tan pawh rilru zângkhâi neih nan thil tangkai tak a ni awm asin.