MIPAT-HMEICHHIAT HMAN SUAL

By Dr. C. Lalrampana

-- Advertisement --

A KAMKÊUNA
Khawvel pumin a hmachhawn mek leh abik takin Mizoram pawhin a hmachhawn mek Mipat-Hmeichhiatna hman sual’ hi kan sawi lar hle a. Mipa leh hmeichhia kan nihna kawngah nula leh tlangval tan te; Nupaa insiam tawhte leh Tleirawl leh Rawlthar chho mekte tan hlawk zawka kan hmel hriat theih nan leh hemi kawnga kan fimkhur lehzual theih nan a zau zawng, hãwl kim thei ang ber zawngin hetiang hian i lo thlir zau dawn teh ang:

A AWMZIA
Mipat-Hmeichhiatna hman sual leh hmingchhiat (sexual abuse or scandal) kan tih hi Hmeichhia a ni emaw Mipa a ni emaw miin, tuemaw a duh lo chung tihluihna nen, a chakna leh tharum hmanga a pãwl lui thin hi a ni a; a duh vena tel lova zahpahna leh timna nei hauh lova rawng taka Mipat-hmeichhiatna a hman luihpui te, Naupang kum tling lo, tleirawl leh puitling pawh ni se, inremtih tawnna tel lova chãkna hrik thlak nana Mipat-Hmeichhiatna hman luihpuinate hi Sexual abuse chu a ni. Sawi dan dang lehah chuan ‘mi duh lo chung chung vau bet chung leh tih thaih chunga pãwl luih hi a ni bawk. (Source-“abuse-Wiktionary”. En.wiktionary.org. 2010-01-08. http://en.wiktionary.org/wiki/abuse. Retrieved 2010-01-24.

Rem intihtawnna pawh ni se; inngaizawngte’n rem an intihtawnnaa mipat Hmeichhiat an hman hrim hrim hi nupa an nih si loh avangin Mipat -Hmeichhiat hman sual (Sexual abuse) a ngaih a ni bawk. Bible atanga chhut pawhin inneih, nupaa insiam hma loh chuan Mipat-Hmeichhiatna (Sex) hman phal a ni lova, Inneih hnuah phei chuan midang laka inhman bawlhhlawh a thiang lo hrim hrim niin a lang. Bible-ah chuan ‘…khum pawh tihbawlhhlawh lovin awm rawh se;’ (Heb. 13:4) tih a ni a; Inngaizawng, innei ngei ngei tur pawh ni se, inneih hma chuan Mipat-Hmeichhiatna hman phal a ni lo tihna a ni. Bible thu ang takin inkaihruai dawn ta ila; Biak in pui meuh hawnga Kohhran dan khatnaa innei tur kan inhmu zo ngut ang em? Dan khatnaa innei tawhte pawh belchiang nawn leh ta ila, belhchian dawl an awm meuh ang em tihte chu dawn tiseitu a ni ta! Mithiamte hrilhfiah dan atang hi chuan rem intihtawnna atanga Mipat-Hmeichhiatna hman hrim hrim hi chuan mipat-hmeichhiat hman sual (Sexual abuse) chu a phawk lo deuh niin a lang. A chhan chu a tu zawk maha kha’n vau khanna emaw, tihthaihna emaw, tihluihna tawka a rilru leh taksaah hliam pakhatmah a tawrh loh vang a ni; chu ahnehin an duhthlanna dik takah inhruailut tawnin an tum an puitlin dun zawk a ni. Hemi kawngah hian hriat zau tur tam tak a awm thei. Thil nih dan tur ni lo leh kalphung pangngai tibuai zawnga khawsakna hrim hrim hi abuse kan tih thin hi a ni. Chuvangin, abuse chihrang hrang tam tak a awm thei. ‘Sexual abuse’ kan tih pawh hi Mipat-Hmeichhiat hman dan phung pangngai ni lo, inrikrapna leh invauna nen, tha hrui chakna hmanga mi duh lo chung pãwl luihna a nih avangin Mipat-Hmeichhiatna hman sual (Sexual abuse) an ti ni ngeiin a ngaih theih. Mithiam zawkte chhut danin hetiang hi chihrang hrang a awm thei a; chungte chu:

 

1. Mi duh lo chung tharum chakna hmanga pawl luih (rape and sexual assault);
2. Naupang & Puitling pawh ni se pawl chakna avanga a duh lo chung khawih (touch);
3. Mi duh lo chung tihluihnaa fawh, chul leh khalh, bakah tawngkama thlem;
4. Nihnain a chaldelh avang leh a awmhnunin a zir avanga pawl duhna thinlung pua vehthlem;
5, Inlaichin hnaivai lutukte’na mipat hmeichhiat an hman/inpawl;
6. Kum tling lo mipat hmeichhiatna hman luihpui (sexual harassment.
7. Naupang kum tling lo pawl chakna avanga tih thatho tuma sawngbawl
8. Mi ang lo, mi huih phai a rilru kim loh/fimloh denchhena mipat-hmeichhiat hmanpui;
9. Nupa pawh ni se; pakhat zawkin a hnial tlat chunga Mipat-Hmeichhiat hmanpuina .
10. Damdawi/Zu leh ruih theih thil avanga a hriat loh lai/hlana Mipat -Hmeichhiat hmanpui etc.

NULA ZEN KHA!
Mipat-Hmeichhiatna hman sual (Sexual abuse) hian a huam zau hle tih kan tarlan tak atangte khian a hriat theih. Heta lang ve lem lo, hman lai kan Mizo pi/pute hun lai leh a hnu deuh thleng pawha kan Mizo mipate’n an uar em em ‘Nula Zen’ an tih thinte kha thlir let chuan ‘Sexual abuse’ dik tak niin a lang. Tun lai thleng hian la ching chhunzawm zel ta ila’ng phei chuan Tan in (Jail) bang zut kan tam viauin a rinawm. Kan |hangtharte hian Nula Zen tih hi an sawi thin chu an hre ve fo mah na, a awmzia erawh an hre lo mai thei. A awmzia hi hrilhfiah chiam chi pawh a ni lo mai thei, achhan chu ataka enchhin ve duhte pawh an awm zui hlauh dah ang e.

PÃWNG SUAL (RAPE)
Sexual abuse zinga pengkhat lar tak Pawngsual (rape) kan tih hi kan Ramah hian a tam sawt hle a; a then phei chuan rawng takin an pawngsualate nunna hlu tak an laksak zui thin lehnghal nen! Puliste’n han man thin mah se; an phu tawka hrem tawk erawh an tlem thin hle ni awm tak a ni; man an nih atanga rei vak lovah zahna nei hauh lovin Khawlaia an kal vanvadak vawh vawh hmuh tur an awm fo thin.

Hetih lai hian Zirtirtu thenkhat, mahni Sikul naupang hmu tai, chhuanlam hote te siam chawpa sikula awm khawtlai puia khawih khawlo zui ta sawi tur an lo awm ve chamchi bawk nen. Chutih rualin, Pitar vun vuai sawng tawh tak pawh pawngsual duh tawk lah bo nahek suh! Kan sual dan a uchuak tawh tak zet niin a hriat theih. Khawvel ram dangin an thlir dan phei chuan India ram khawpui ber New Delhi leh India ram hrim hrim hi Hmeichhe tana hmun ralmuang lo ber 4-na ni hialin an ngai a ni. Kan Mizo hmeichhia leh North East hmeichhiate ngei pawh New Delhi khawpuiah hian rawng taka pawngsual an nih tawh thin kha!

PÃWNG SUAL TAM LAM
Khawvel huapa pawngsual thubuai tam lam (Rank of rape cases) chhut chhuah danin South Africa khu a sang lawt lak a, mi 1,000 zelah 12.0752 niin pa 2na chu Montserrat niin, mi 1,000 zelah 10.2773 a ni a; a pa 3na chu Mauritius niin mi 1,000 zelah 8.76036 a ni. India hi a ram zau leh mihring tam ngaihtuahin a rank a sang vak lo. Khawvelah 49-na niin mi 1,000 zelah 0.218755 a ni.(Source-Seventh United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems, covering the period 1998 – 2000 (United Nations Office on Drugs and Crime, Centre for International Crime Prevention).

Pawngsual chingte hi an phu tawka hrem an nih hma chuan Tan in atanga an chhuah rual rualin “a zual zawpui Vailenhlo” an tih ang maiin Pawngsual tur bawk an melh leh a, a hma aia nasain an zia an chhuah leh mai thin. Chuvangin, Kan Zoram Ukil fel tak takte hian dan rorelna hnuaiah hengho hi dinpui dan chin tawk thiam se; Mipui lam pawhin kan thil hriat chiante ngawihbopui mai lovin Hriatpuitu (witness) tha takahte hian ding ngam ila; tichuan, Magistrate tan pawh an phu tawka hremna kawngah rorelna dik a lek theih ang a, an phu tawk hremna pek theih an ni ngeiin a rinawm. Tun dinhmunah Khawvel huapa Sex avanga hmingchhiatna (Sex scandal) neite chhui tur tam tak a awm a, chungte chu group hrang hrangah then theih an ni. Sportstar, Celebrity, Film star, Politician, Sakhaw puithiam, Officers, Military leh a dang tam tak an awm teuh mai. Tun tumah chuan Sport History lama sex avanga hming chhiatna nei nasa zual sawm thlan chhuahte hetiang hian i lo thlir dawn teh ang:-

1. Jerry Sandusky: Ani hi Penn State football coach thin a ni a; Second Mile charitable organization hmang tangkaiin kum 2011 khan fatherless homes atangin Mipa naupang thenkhat hruaichhuakin Penn State locker room-ah khung khawmin a khuaikhem a; hemi avang hian a hming chhe nasa hle; finfiah a nih hnuah man a ni a; tunah hian kum 30-60 inkar niin tan inah a hun a la hmang mek a ni.

2. Mike Tyson: Ani hi Boxing Lalpa tih khawpa huaisen leh chak, hrohrang na tak, che rang bawk si a ni a; a beih tawhte chu a knock-out loh vek pawhin a sawp hnehsawh theih hle. Mahse, hmeichhe awm nem tak mihang nula Miss America contestant kum 18 mi lek chu Indianapolis hotel room-ah a pawngsual avangin Court-in thiamloh chantirin kum 6 lung in tang tura hrem a ni a; kum 3 zet a tan hnuah a chhuakleh thei hram a ni.

3. Marv Albert: Ani hi infiam mi lar tak athletes lama hmahruaitu a ni. Mahse, vanduaithlak takin kum 1997 khan sportscaster pakhat tisa chakna avanga vawi tam tak khuma a theh thal thin avang leh oral sex hmang tura hmusit leh hnehsawh taka a tih thin avangin NBC chuan a hrem a, kum hnih chhung a lo phuar tawh a ni.

4. Ronaldo Luís Nazário de Lima: Brazil hi khawvel huapa Sex lama thiangzau bera sawi an ni thin. An ngaihsan em em infiam mi hmingthang ni mah se, A.C. Milan striker Ronaldo Luís Nazário de Lima, a hnampuite’n ‘Ronaldo’ ti ringawta an koh thin chuan Rio club atangin zanah nula pathum a hruai hawng a, a ruih em avangin thil a hre mumal lo. Hotel man pea chhuahsan a tum hnuah a nula hruai nawhchizuar pathumte chuan phal lovin amah an pawngsual ta a; police an inrawlh vat avangin chhanchhuah a ni thei hram a ni.

5. Fritz Peterson leh Mike Kekich: Kum 1972 daih tawh khan heng Yankees pitchers nupa tuak hnih fa pahnih nei ve vete hian an nupuite ve ve thenin an inneih thleng a, khatih laia khawvel kha a nghawr nghing laih a ni. Tun laiah hetiang hi thleng ta se eng tehchiamah kan ngai lo mai thei. Mahse, thil thleng mak tak chu a ni vet lat.

6. Kazuhito Tadano: Kum 2003: Cleveland Indians–in Japanese pitcher Kazuhito Tadano inbiakremna an siampui tum khan a bag chhungah an hriat lohvin ui kaihna a pai tih an hre lova. Mahse, College a kalnaah male-oriented adult movie-a a lan avangin a hmingchhe hle a, America media hrang hrangah pho lan chuai chuai a ni. Hei hi a aia upa zawkte nawr luih vanga ti a nih thu leh a sual vang hrim hrim ni lovin a retheih luat vang a nih thu a sawi ve thung.

7. Brett Favre: Infiam mite zinga Sex scandal mak tak thleng ve pakhat chu Brett Favre-a thiltih hi a ni. Ani hian Jets quarterback bombard sideline reporter Jenn Sterger-i chu Voice mail thawnin a zang thlalak a thawn tel a; Ani chuan a thiltihin a rap thu leh hetiang lam a duh lohzia leh a ngaihven lohzia a hrilh hnuah pawh spurned athlete Favre hian a dang a la thawn zel avangin US $ 50,000/- chawitir a ni.
8. Max Mosley: Formula One worldwide (FIA) American racing fans Max Mosley hi Head a ni tih kan hre theuh awm e. Ani hian 2008 khan hminghliauna a nei ve tlat. Upa ve tawh tak ni mah se, nawhchizuar pangate nena videotape-a nalh lo taka an khawsa lai hmuh chhuah a ni. Mosley-a pa hi Indopui II-na lai vela Hitler-a tlawntu leh fuihpawrhtu ber thin nia ngaih a ni.
9. Minnesota Vikings: Kum 2005 laia khawvelin a hriat lar em em Minnesota Vikings pawh hi Sex Scandal lamah an fihlim bik hauh lo mai. Atlanta & Florida vaukam tuaka lawnga week an hmannah nawhchiazuarte nen nuam an tawl tlang tih hriat chhuah a nih avangin an zinga palite chuan dan rorelna an hmachhawn zui ta a ni.

10. Tiger Woods: Kum 2009 hma lam kha chuan khawvelin golf lama a hmelhriat leh hmingthang ber chu Tiger Woods a ni tih kan la hre reng awm, e. Amaherawhchu, Orlando nawhchizuar engemawzat a lo mutpui thin tih hmuh chhuah a ni a, hei hian a himngthatna zawng zawng a tikhawlo vek a, mi ngaihsanna zawng zawng a bo zo ta a ni.

A TLÃNGKAWMNA
Khing kan han tarlan tak atangte khian inzir tur leh inenletna tur kan ngah hlein a lang. Mizote pawh hi hetiang kawngah hian kan hminghliau fo thin. Kan milar leh hmingthangte phei chuan fimkhur phah nan hmang ila a va duhawm em! Abikin infiammi te, Zirtirtu te, Officers te, NGO hruaitute leh politian te, Kohhran hruaitute leh rawngbawltu puithiam, Kohhran upaate thlengin kan fimkhur a ngai lehzual a ni tih hriain theihtawp chhuahin tan la thar theuh ila a va’n tihzia dawn em!

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More