MIZORAM SORKAR THAR LAKA MIPUI BEISEI

Huna Kawlvawm

-- Advertisement --

9th Mizoram Legislative Assembly inthlan result-ah Mizoram-a party pahnih Indian National Congress leh Mizo National Front te ro inrel chhawk thin chu December 4, 2023 khan vui liam a ni ta. Ro relna la chelh ngai lo Zoram People’s Movement hnenah mipuiin hnathawh kawr an haktir tak avangin Mizoram chuan rahbi thar, inthlak thlengna bung thar (new era of change) a tawng ta.
June 30, 1986-ah India Sorkar leh MNF te chuan Peace Accord an ziak a, Parliament chuan Mizoram state nihna tur dan siam that 53rd Constitution Amendment chu August 14,1986 ah a passed a, he Danpui siamthatna hian Article 371G Mizoram dinhmun leh inenkawl dan tur bik sawina a keng tel. Mizoram chu India ram state 23na February 20, 1987 khan a lo ni ta a ni. Kum 1987 hnu kum 36 chhung zet hian party pahnihte rorel inchhawk hnuaiah a kun a.
Kum 1987 atanga tun hun thlenga rorelna chelhtute hian Mizoram tan thil tam tak an thawk a, a tha lam zawnga hmasawnna kawng tam tak an thlenpui sawi tur tam tak a awm. Hetiang hi ni mahse, inthlan dawna mipuite hnena an inzawrh thin dan leh a tak rama Sorkar thu neihna an hman dan danglamzia leh mipui nawlpui aia ram hruaitute kum nga chhung lek pawha an hausak thur thur dan hmutute hi Mizoram mipuite kan ni a. Anmahni hi kan duh khawp lo hle tih pawh inhre reng chung leh inthlak tumna awm chuang lo tih hriat fahranin “cheng hnih note hi eng ang pawhin zawr mahse a thlakna tur a awm chuang lo,” tih mipuite min lo tih khum hial tawh thin a nih kha. Mizoram mipuite hian chumi chu tlanchhiatsan an duh tih pawh kan hmu thin; tlanchhiatna tlak an hmu mai bik lo a tih theih ang.
|hang hnih lian chhung zet hian ‘Pathian zawn chhuah ram’ nia inchhal hi “tangka sum ngainatna leh duhamna” hian kil hrang hrangah bu a khuarin zung a kaih thuk hman hle tih loh rual a ni lo. Bible chuan “duhamna” chu pehhel hauh loin “milem biakna” a ti mai. Duhamna nena then hran theih miah loh chu Bible-in “sual tinreng bul” a tih tangka sum ngainatna hi a ni. Kan duhamna mit chuan kan chhia leh tha hriatna mit te, kan sakhaw mit hialte pawh a tidel a, khaw eng pawh zah zo loin Bible a sawi ni hauh lo “zu” chu sual tinreng bul “aikal” atan kan hmang sauh sauh a, ualau leh langsar thei ang berin do leh diriam a hlawh ta hle a nih hi. Duhamna avang chuan mawi leh mawi lo pawh thlu loin a hmu tur chiang saa tender chhuah (restricted tender), hleihluak taka induhsakna (nepotism, undue favouritism) chuan thangtharte a ti beidawng ta tak zet a, an beidawng au aw chu tuma hnena sawi leh hrilh ngai kher voting box chhungah an lantir tih loh rual a ni lo.
Prime Minister Atal Bihari Vajpayee kha Prime Minister a nih hlim khan Central Sorkar hnuaia Secretary, senior IAS officer rual a ko khawm a, thu khawng tak tawi te a sawi chu, “Ka Sorkar mipuiin min thlan chhan chu, ka hma lama Sorkar kal dan ang ni lo zawnga kal hi a ni, ka pu hei chu a theih loh, dan a ni lo tih a theih loh, a hma Sorkar kal dan anga kal hi mipui min thlan chhan (public mandate) a ni lo tih hria ang che u,” tih deuh zawng a sawi. Sorkar official lam chuan Vajpayee tih mai mai lohzia leh a duh loh zawnga an awm vaih chuan a thin pawh an lakah a ram hle dawn a ni tih an hmuh hmaih lo kher mai.
Hetiang thak tur hian kan Sorkar thar hi mipuite beisei a ni chiang khawp mai. Chhungkaw pakhat fimkhur lo deuh chawhmeh, bawng hnute hi an ui leh zawhte hian an ei zawhsak fo mai a. Chu mite chhungkua chu khaw dangah pemin an ui leh zawhte chu an pemsan a. In neitu hmasa ang mai kha in leitu tharte chu an ni ta hauh lo. An chawhmeh, bawng hnute belte chu ui leh zawhte ten an nawm maka an ei mai theih loh turin an dah fimkhur tak vangin an ei tawh ngai lo. Sorkar hnathawk, Party hruaitu, mipuite a ngai reng kan la ni dawn. A neitute leh a ei tur dik takin chaw, chawhmeh an ei hmaa ei theih loha him taka ven a nih hi mipuite beiseina a ni.
Sorkar thar lakluh atangin ze thar mipuiin an beisei. Sorkar nelawm leh zahawm tak zuamawm si loh a ni tur a ni. Leiba leh sum hman tur awm mumal lo in rochung tih mi pangngai tan hai chi a ni lo. Sorkar inawpna hautak lo (minimum government), MLA tling lo tu emaw tih lawmna tur Board phuah chawp leh a loa awm theih he Sorkar tharah hian mipuiin hmuh an chak lo, chu chu kalphung tharin a hrin, hmuh an beisei chu a ni.
Sum inrenchemna khirh tak (drastic economic measures) kalpui a nih loh vaih chuan he Sorkar mipui beiseina hi beisei bo a ni thei. Chutih rualin mipuite Sorkar a nih miau avangin mipuite ban phaka awm reng chu a ngai thung ang.
Central atanga sum hmuh Central assistance, Share of taxes and duties ah kum tam tak chhung he state hi a lo innghat tawh a, mahni state thawh chhuah (state own taxes and revenues) kawng zawn nghal mipuiin he Sorkar hi an beisei a, mipuite hnena chhiah khawn theihna turin mipui thuam chak ngei pawh a tul a ni.
Inawpna fel leh tha zawk a awm theihna tur leh kalphung thar kungpui atan Administrative Reform, Financial Reform hi hna hmasa atan neih a nih loh vaih chuan tu tu emawte nen sam inphiarzawm an awm hman ang a, kal hmasate kawng tho zawh a ni leh ang a, ‘SU’ kha ‘se’ in tih kan hlau tak zet a ni.
Education siam that nghal vat hi Sorkar laka mipuite beiseina a ni. School building sakna tur grant/loan percentage lam beisei ve miah suh u. Delhi UT Sorkar mai pawhin Private school aia tha zawk a Sorkar sikul an siam theih chuan Mizoram school tlemte hi Delhi model aia tha hian a tih theih. Sorkar zirtirtute thiamna leh thahnemngaihna hai chhuak a, ti tang tur hian mipuiin an beisei a, chu chu kalphung thar fa hrin ni ngei se an duh bawk.
Kum tam tak chhung deldul ang reng takin he Mizoram hi enkawl a ni tawh, kan damdawi tura in ngaih hi mipuiin KHA kan ti fo ang. Mahse kawng hlui chu rawn zawh hauh suh ang che u. Tawk lo chungin tawk mai rawh se.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More