REMNA NI

JC Zoremi Hmar Joute

-- Advertisement --

Pathianni lo awm tur khi remna ni a nih avangin he lam hawi deuh hian eng eng emaw han ziah ve ka’n duh deuh a. A ni takah han chhuak thei se a that teh lul nen, vawiin hi ka thu ziak chhuah ni a nih si avangin kan lo ziak advance deuh dawn a nih hi.
Tun hma chuan Mizote hi tuma awp beh lohin, lal neiin an awm thin a, lal te chuan ram awp chin an nei a, an awp chin an lal ram chhungah chuan lal namenin an lal lo thinin, tual thah theihna khawp hial thu neihna an nei thin. Indo thin niin lal leh lal indovin, khua leh khua an inrûn a, an chheh vel hnam dangte lakah pawh an nghal thiamin an chimawm thiam thin viau mai.
British-in India an awp hnu-a Mizo pasaltha ten British beng hriat leh ngaihmawh thama an chêtna hmasa ber chu 1847 kuma Syhlet leh a chhehvela mite an thah thu a ni a, hemi tum hian mi 150 aia tam an that a ni. 1849 November thlaah Phaizawl vela awm an rûn a, mi 29 that lehin, mi 42 salah an hruai a. India ram awptu British chuan Mizote chêt dan chhu ngaimawhin kum 1850 khan Colonel Lyster-a hoin sipai 235 Mizoramah a rawn tir a, Mizo lal te chu zilhin rei awm lovin an kir leh thuai a. Mizote erawh chuti maia tlâwma thu han awih duan duan chi an lo ni si lo va, an tih dan ngai têin an chhehvela mite beih chu an chhunzawm ta zel a, ni 23 january, 1871-ah pawh Hringchar(Silchar) phaizawl Alexandrapore thingpui huan rûnin James Winchester chu thatin, a fanu Mary Winchester an man thu pawh kan hriat deuh vek ka ring.
A chepakaia sawi dawn chuan kan sawi sêng dawn chuang lo va, chuvang tak chuan kan kài tawi duai ang. British awp behna hnuaiah Mizoram chu kum 50 chuang a awm hnuin India chu British awpna lak atangin a independent ta a, India independent hnu-ah Mizoram chu Assam state hnuaiah district pakhatin kan awm ta a ni. ‘Lushai hills’ tih thin chu ni 19.4.1954 atang khan ‘Mizo district’ ti-a thlâk a lo ni ta a ni. Hun a lo kal zel a, 1959-ah cuan Mau tâmin Zoram chu a tuam ta a, hetih lai hian Mizo mipui za zela sawmkua chu lo neia ei zawng an ni. =ampui mitthi-in Zoram a tuam vang chuan mipui lam an mangang em em a, central sawrkarin a enkawlna chu an tawngkhawp lo hle a ni.
Zoram mipui thlavang hauh turin 1960-ah Mizo National Famine Front chu din a ni ta a. Mau tàm zualpui a reh hnu-a MNNF thiah a nih thu te, MNFF atanga ‘f’ an ban thu leh, MNF te hmalak dan zawng zawng kan sawi hman dawn lo; a tawi zawng zelin ziak mai ang aw. MNF chuan policy fel tak a duang a Mizo hnahthlak zawng zawng inzawm khawm a, rorelna pakhat hnuaia awm a, mahnia ro in rel te, Kristian sakhaw humhalh tlat leh Mizo hnam dan humhalh leh chawisan tih te hi a ni a.
Assam sawrkar kal tlanga India sawrkarin min enkawlnaah chuan lungawi lohna tur tam tak MNF chuan hmuin, ‘Hetiang ringawta inenkawl tur a ni hleinem; India sawrkar hruaitute hnenah kan lungawi lohna leh kan duh dan te hi i thlen phawt mai ang u,” tiin MNF Headquarter chuan ni 30.10.1965-ah chuan Prime Minister hnenah memorandum(Lehkha ziakin) an theh lut ta a, A tawi zawngin, kum 20 teh meuh chu sipai thu neihna hnuaiah kûnin, ram buai rapthlak tak mai chu kan lo hmachhawn ta kha a ni a.
Kha ram buai rapthlak tak maiah khan rin phak baka nasain Mizo mipui ten kan tuar a, mihring dikna leh zahawmna pawh nasa taka rahbeh niin sipai kutah civil mi tam tak an thi a, hmeichhe tam tak pawngsual niin insawisakna rapthlak tak tak te, chenna in leh lo hàlsak leh naupang thlenga Jail-a khung te, ei tur tlâkchhamna leh kawng hrang hranga tawrhna kha a nasa em em mai a. Tun lai mite zinga mi tam tak hi chuan ram buai rapthlakzia leh hrehawm dan tur kha kan hre phak lo hial ang. Chutiang taka tawrhna kara kum 1986, June ni 30-a remna thu ziak a ni kha, a hlutzia kan hre thiam phak lo hial zawkin ka ring.
Remna leh muanna hi a hlû a, a lawmawmin vawn nun reng atan pawh a tha hle a ni. Chutih rualin kum 35 vel zet mahnia inbawl hranga kan awm tawh hnu pawh hian kan ram tan ei leh bàr, sum leh pâi dinhmun, kan economy lam erawhin hma a sâwn nêpin, lung a la muang lo viau chu a nih hi; tuna kan hri leng hian kan dinhmun chu a rawn hril viau a tih theih awm e. Ei leh bàr, thawmhnaw leh kan nitin mamawh kawng hrang hrangah mahni ram thar chhuah sawi tlâk kan ngah teh chiam lo…mai pawh ni lovin, kan la nei lo a ni hial deuhthaw e. Central sawrkar leh state thenawmte châwmhlâwm kan la ni reng mai te hi a tha natthlak ve ngawt mai!
‘Remna ni hi a hlut tur angin kan hmang thiam lo em maw ni aw’ tih mai turin, zahthak khawpin kan intodelh lo va, ram ri buai ilo fahranah pawh kan Phawthira aw tuau mai thin chu a nih hi, tlawma lâk a, mahni intodelh a, khawi ram leh state mah hlau bik lo tura awm tura tan kan lâk sauh sauh a va tul em! Kan intodelh hunah chauh kan ‘pàwr’ ve ngam ang a, kan intodelh hunah chauh thenawm state pawhin min zahin min hlau chauh dawn a ni. Chu thil chu a thlen theih nan sawrkar chauhin mawh a phur lo va, nang leh kei hi kan pawimawh ve, ve tlat mai a!

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Leave A Reply

Your email address will not be published.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More